Lesbók Morgunblaðsins - 27.10.1968, Blaðsíða 3

En Svejk hélt áfram: — IJt af svona
lítilfjörlegum misskilningi þurfti maður
inn ekki að vera svona reiður. Hann átti
sannarlega að hafa 60 til 70 þúsund hár
á höfðinu, eins og stóð í greininni, að
heilbrigður maður ætti að hafa. Mér
hefði aldrei á ævinni getað dottið í hug,
að til væru sköllóttur yfirhershöfðingi.
Þetta er, sem maður segir, raunarlegur
misskilningur, eins og alltaf getur komið
fyrii, ef maður segir eitthvað í hugsunar
leysi og hinn kann ekki að taka því.
Þannig sagði Hyvl klæðskeri okkur frá
því einu sinni, þegar hann var á leið
íré einhverjum stað í Steiermark, þar
sem hann hafði verið að sauma, til Prag,
og hann hafði flesk í nesti, sem hann
hafði keypt í Maribur. Þar sem hann
er að aka í lestinni, fer hann allt í einu
að hugsa um það, að hann sé eini Tékk-
inn me’ðal farþeganna, og þegar hann,
nálægt St. Moritz, fór að skera sneiðar
af fleskinu, þá fer maðurinn, sem á móti
honum sat að líta fleskið girndarauga,
<jg munnvatnið fer að vætla út úr hon-
um. Þegar Hyvl klæðskeri sá þetta,
ságði hann upphátt við sjálfan sig: —
Þú myndir líklega þiggja það, að ég
sletti einhverju í kjaftinn á þér. Og mað-
urinn svaraði samstundis á tékknesku:
— Það myndi ég þiggja, ef þér tímduð
a'ð sjá af bita. Svo átu þeir fleskið í
félagi, áður en þeir komu til Budejovice.
Þessi maður hét Vojtech Rous.
Höfuðsmaðurinn leit á Svejk og gekk
svo út úr klefanum. Þegar hann var ný-
seztur í sæti sitt birtizt sakleysisleg
ásjóna Svejks í dyrunum.
— Herra höfuðsmaður! Eftir fimm
mínútur verðum við komnir til Tábor,
og þar hefir lestin viðdvöl í fimm mínút
ur. Á ég ef til vill að biðja um mat.
Áður fyrr höfðu þeir hér ágætan
mat . . .
Höfuðsmaðuxinn þaut á fætur og út í
ganginn. Þar ávarpaði hann Svejk: —
Ég vek athygli yðar á því að því sjaldn-
ar sem ég sé yður, því hamingjusamari
er ég. Helzt af öllu vildi ég aldrei þurfa
að sjá yður, og ég skal koma því þannig
fyrir, sannið þér bara til. Farið!
— Já herra höfuðsmaður.
Svejk kvaddi á hermannavísu, snerist
á hæl, gekk út í enda gangsins, settist
þar hjá járnbrautarþjóni og sagði: —
Aísakið, má ég leggja fyrir yður spurn-
ingu?
Járnbrautarþjóninn, sem langaði sýni-
lega ekki áð eyða orðum við Svejk,
kinkaði kolli tii samþykkis.
— Það kom stundum til mín einkenni
legur maður, sagði Svejk — maður, sem
hét Hofman. Og hann fullyrti, að þessir
neyðarhemlar væru vita gagnslausir, að,
í stuttu máli sagt, væri vita þýðingar-
laust að taka í þetta handfang þarna,
Ég hefi —- ef ég á að vera ærlegur —
aidrei haft neinn áhuga á þessu máli, en
þegar ég sá neyðarhemlana, langaði mig
að vita, hvernig ég ætti að bera mig áð,
ef ég þyrfti einhverntíma á því að halda.
Svejk stóð á fætur og gekk ásamt
járnbrautarþjóninum að neyðarhemlun-
um. Járnbrautarþjónninn áleit það
skyldu sína að leiðbeina Svejk: — Það
er rétt, sem hann sagði, að það ætti að
taka í þetta handfang. En hitt var rangt,
að þáð væri gagnslaust. Neyðarhemlarn-
ir verða að vera í lagi.
Þeir höfðu báðir hönd á handfanginu
í einu, og ennþá er það óráðin gáta,
hvernig á því stóð, að þeir tóku í það,
og lestin stanzaði.
Þeir gátu ekki heldur orðið sammála
um, hvor þeirra hefði gert þetta og
gefið neýðai'merki.
Svejk fullyrti, að það hefði ekki getað
verið hann, því að ekki væri hann neinn
götustrákur, það gætu menn borið um.
— Ég varð sjálfur hissa, sagði hann
-—• þegar lestin stanzaði allt í einu, sagði
hann við lestarstjórann. — Lestin ekur
af stað, og svo stanzar hún allt í einu.
Mér gremst þetta meira en ýður.
Virðulegur herramaður tók málstað
brautarþjónsins og fullyrti, að hann
hefði heyrt hermanninn hefja samræður
um neyðarhemlana.
En Svejk lét það ekki á'sig fá og fór
mörgum orðum um heiðarleika sinn.
Hann hefði enga ástæðu til að vilja tefja
lestina, hann væri á leið í stríðiö.
— Stöðvarstjórinn mun áreiðanlega
jafna málið við yður, sagði lestarstjór-
inn. — Þetta getur kostað yður 20 krón-
iu .
— Það var líka sannarlega 20 króna
virði, svaraði Svejk — það er meira að
segja hundódýrt. Einu sinni þegar keis-
avinn var í heimsókn í Zizkov, stö'ðvaði
maður að nafni Franta Snor vagninn
hans með því að falla á kné á miðri
brautinni. Á eftir sagði lögreglufulltrúi
þessa hverfis grátandi við herra Snor,
að þetta hefði hann ekki átt að gera í
hans hverfi, hann hefði átt að gera það
ne'ðar í götunni, því að þá hefði það
verið í umdæmi Krans lögreglufulltrúa.
Þar hefði hann átt að votta keisaranum
hollustu sína. Svo var Snor þessi tekinn
fastur’.
Svejk svipáðist um og hélt svo áfram:
— Ættum við nú ekki að halda áfram.
Það er ekki gott, að lestin sé tafin.
Hefði þetta verið á friðartímum, hefði
mér staðið á sama, en þegar strfð er,
verða menn að vita, að með hverri lest
eru hermenn, yfirhershöfðingjar, höfuðs
menn og þjónar. Það leiðir aldrei neitt
gott af svona töfum. Napoleon kom fimm
mínútum of seint til orustunnar við
Waterloo, enda lagðist lítið fyrir kapp-
ann.
í þessum aðventunauðum tróðst
Lukás höfuðsmaður gegnum þyrpinguna.
Hann var híæðilega fölur og gat ekki
stamað fram öðru en: — Svejk!
Svejk heilsaði á hermannavísu og vék
máli sinu að húsbónda sínum: — Herra
höfuðsmaður! Þetta fólk ber það á mig,
sö ég hafi stöðvað lestina. Neýðarheml-
arnir eru i megnasta ólagi, og það er
heppilegast að koma ekki nálægt þeim,
annars heimta þeir 20 krónur.
Nú' var merki gefið og lestin fór af
stað. Áhorfendurnir gengu aftur til sæta
smna i klefanum, og höfuðsmaðurinn
fór líka inn í klefa sinn, án þess að
segja fleira.
Aðeins lestarstjórinn og járnbrautar-
þiónninn urðu eftir hjá Svejk. Lestar-
stjórinn tók upp vasabók sína og skrif-
aði skýrslu um viðbur'ðinn. Járnbrautar-
þjónninn horfði hatursaugum á Svejk,
sem spurði, eins og ekkert hefði í skor-
izt: — Hafið þér starfað lengi við jám-
brautina?
Þegar járnbrautarþjórminn svaraði
engu, lýsti Svejk því yfir, að hann
þekkti mann, sem hét Mlicek Frants frá
Uhrinever nálægt Prag, sem líka hefði
tekið í neyðarhemlana og hafði or’ðið
Framh. af bls. 14
L/óð eftir tékknesk nútímaskáld
Jan Skácel
Svanirnir
Nei, svanir syngja ekki; veiðimaðurinn
rétti mér sjónaukann svo ég gæti betur séð
hvernig þögulir vængmiklir fuglar
stilla hljóðfæri sín
(Umhverfis auðir vínviðir,
í fjarska runnu skógar og ský saman,
eftir uppskeruna ríkti kyrrð og friður
á ökrunum.)
Grandalaus sleit ég
af rósahimni haustsins
tvö fornaldartákn, tvo stolta hvíta fugla!
Ég lagði hönd á hjartastað til að draga úr slættinum,
hélt niðri í mér andanum,
hlustaði eftir sorginni,
sem býr í vonlausum flótta.
Hljómlistin steyptist yfir hundraðföld.
Vladimir Holan
Dauöinn
Nú eru mörg ár liðin síðan þú rakst hann á brott úr
hjarta þínu,
og innsiglaðir dyrnar. Reyndir að gleyma.
Þú vissir að í hljómlistinni var hann ekki,
og þess vegna söngstu; þú vissir
að í þögninni var hann ekki, og þess vegna þagðirðu;
þú vissir að í einverunni var hann ekki,
og þess vegna kaustu hana....
Hvaða dularfullu veður hafa farið um heim þinn?
Þú ert sleginn ótta
eins og maður sem vaknar um nótt
og sér að ljós er kveikt
í næsta herbergi,
sem lengi hefur staðið autt.
Jóhann Hjálmarsson þýddi.
Vængir fylltu geiminn voldugum tónum
og jörðin skalf undir fótum mínum.
Yfir höfði mér flugu svanirnir
með augu full af svörtum, beiskum tárum.
Jóhann Hjáhnarsson þýddi.
Miroslav Holub
Undir
smásjánni
Hér eru einnig draumlönd
tunglauðn, yíirgefin.
Hér er einnig fjöldi,
yrkjendur jarðarinnar.
Og frumur, stríðsmenn
sem fórnuðu lífinu
fyrir söng.
Hér eru einnjg kirkjugarðar,
orðstír og snjór.
Og ég heyri kurrinn,
uppreisn fjölmennra stétta.
Matthías Johannessen þýddi.
27. október 1968
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 3