Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.1969, Blaðsíða 13

ArdMbaM Macledsh hefur sagt
að réttar séiu fuillyrðingar
þeirra, sem kenmt hafa æsk-
iunni — að yragsta kynislóðin sé
siú menkasta sem enin getur í
söguiruni. Hún thiafi mi'kinin and-
legan þroska til að beira, og
„húm er mikLu heiðariegri gagn
vart sjálfri sér en við vorum“,
svo að vitnað sé í orð sikálds-
ins. Og uppörvandi er að leiða
ibuganm að eftirfarandi ummæl-
um hans: „Ég held að vissir
þættir í afistöðu æskunniar sóu
ósköp barnialegiæ — t.d. það að
fiullyrða að maður sé byltinlgar-
omaður án þess að vita, til
hvers byltingin á að vera
er ékki einiuinigis misnotfcun á
arðuim, heldur til þess einis að
mdsbjóða sjálfum sér. Það er
bamaislkapur. I>að er eins og
barn sem ... brýtur postuliin-
ið“.
Óhætt væri víst að bæta þvi
við, að mikiLmeinim af ýrnisiu tagi
Ihafa brotið positulíinið án þess
að veröldiin risi upp á rönd.
Allar kynslóðir þurfa að
hlaupa af sér homiin. Óeirðiir
og upplausn ókíkar tima einu
berniskubirelk. En bemdfcubrek
geta verið hættuleg t.d. ef barn
ið kveikir á eldspýtu og orsak-
air eiidsvoða. Mairigir giættiu far-
izt í þeim eldi. Við eigum að
Ikenmia æsfkiuninii að fara mieið eid
spýtuir, keninia heninii að umigtamg
asit posbufllíináð. Umifnam 'aflílt að
veiifta henhi hanidflieiðsfl/u. Ein
fyrst verðuim við sgáilf að kiumma
tfiótium okkar fiorráð.
ArohibaM Macfliedish ieggur á-
herzlu á að bippamir ihafi hug-
rekki og vilja til að setja kær-
ieikanin ofar öðru. Þ-eir eigi
fleira sameigin'legt með boðber-
um frumókristninmiar en sitt síða
hár.
Þórbergur sem ég nefndi
befur niæmari tilfinminigu en
•margir aðrir fjrrir tviþættu hlut
verki manmisins, landvinminigum
út á við og gkilnámigi inm á við.
Hainn hefur öfcki glatað því sem
í senm eykur oklkur gleði og
auðgar drauim ökkar eð’a venu-
leik, barninu í brjósti sér. Við
þurfum á að halda fólki sem
er óhrætt við að slkynja um-
hverfi sitt á nýjan hátt, fófiki
sem fagniar ferskri sýn og
frumlegiri uppgöbvum.. Ef við
kynmtum ofckur, hvemig æslk-
an sér lífið öðruvísi em við,
slkild'um við haraa kiainmiSki bet-
ur. Og nún miundi reyna að
kynmast viðhorfum okikar.
Stuindum getur skarf uriinm efcki
tekið sig upp af sjónium. Vam-
inm hefur bundið hanm við
Ikfliettfimm. í igamflia daga gátu siuim
iir (karflianniir etkikd fcaisitiað af sér
vatmi á sjónium.. Þeir álttu eklki
aininiars úrkosta en taika með
sér græna torfu að heimiam. Þá
þurftu þeir efcki að bregöa út
af venjumini. Nú eru þeir hætt-
ir að hafia með sér torfu á sjó-
inm — og allt gangur að óslkum.
Það getuir verið sársauflcafullt
að losa sig við torfuna, en það
er 'mauðsynilegt. Við getum efcki
láitið hlekikjia okikuir af vamiamum.
Vi6 gieibum eikiki kítet giegmuim
sflcráargat og talað um víðátt-
uir himinisirus. Þá er betra að
vera í sporum telpu af tungl-
aldatkynislóð í Bamdarikjuinum:
Hvað er langt til tunglsims?
var hún spurð. — Það eir inini
í stofu, sagði hún. Þar var
eimmig Víetmam. Þar var Allt.
Þar vair sjónvairpið. Og hún
giait sfcrúifiað, áhygigjiuiLaus, frá
ÖLlu og fyrir AlLt. Verði
tungl .. . Verði Víetnam ...
Biafra . . . Verði 16 millimetnar
af gleði . . . sorg . . .
Manm eiinig og Þónbeirgur eilgia
sýn 'tifl. alilra átita Þeiir sjá ekiki
aflflit rétt ifrebair en barnið, en
'Msifflióira þeirma er fjöibreytt og
teetmur á óvart. r— Ofit verðiur
Þórtbeirgd þuingt fyrir brjósti,
þegar honlum verður hugsað
till þes.s, hvalð félagar hams
í pófljitískia lamidaruum Vi'rð-
ast glámSkyggmir á rök og þró-
un. En þá huggar hann siig
við, að líklega verði Rúsisar
með geimferðum sínum fyrstir
til að firuna eilífa lífið. Þeir
miuni koma aftam að því. Og
hann segir þetta hiklaust og við
hvern sem heyra vill.
Það er ekki díalektískt að af
neita því, sem aldrei hefur ver
ið afsammað. Eða hvemær hefur
kommúmismanum tekizt að af-
sammia framhaldslífið?
Hanm hefur að víisu ekki leg-
ið á liði simu.
Ég horfði á Gagarín, þegar
hanm á Keflavíkurflugvelli
sagðist ekiki hafa séð guð.
Hanm ljómiaði eins og lítili
drengur sem fær gleði sinni
fullnægt. Harnin hafði sigrað
guð. Hann fór út í geimimm —
og kom með firusmiSkógimm til
ba'ka. Þurftum við á því að
halda? Það var eins og ferðim
hafi verið fullkomin, niáð til-
gangi sínum. Enginm guð á
himni, þvílíkur léttir! Vígorð
samtimanis átti þá við rök að
styðjast: Maðurinn er herra
jarðarinniar! En draum'Urimin er
í brjósti oktear, hvað sem día-
iökibílkim isegir, eániniig í brjóslti
þeirra sem sandu Gagarín aft-
an að eilífa lífinu. Ef þeir ættu
ekki ósk um að leysa ráðgátur
lífsdinis, hefðu þeir ekki semt
ha'nn.
Bn — I dinauimii sérhivems mainins
er fail hamis falið. Með tunigl-
ferðum erum við að lifa draum-
inn, minintea bilið milli skáld-
Skapar og veruleika. Þetta hef
ur auðvitað hættur í för með
sér. Vonamdi lifuim við þær af.
Við lifu/m a.m.k. af þá stað-
reyrnd að mániinm er hrimfölur
og grár. Sú staðreynd breytir
engu í lífi okkar eða viðhorf-
um. Hún er þeim enigin ný
sanmindi sem kunina skil á ljóð-
um Jónis Ólafsisonar. En liifðum
við það af, ef við fengjum
sannanir fyrir því að við vær-
um og yrðum apar um aldur
og ævi án allra tenglsa við
draum skáldsi'ns eða von um
guðlega fonsjón? Ferðin út í
geiminn getur verið hættuleg í
fleiri en eiinium skilninigi og þá
sénstaíkLega ef við álykbum á
röngum forsemdum, segjum t.d.:
„Ég sá ekki guð, engo: hanm er
ekki til! Eða: Þetta gábum við,
ergo: við erum hemar himins
og j-arðar! Við eruim ekki eiin-
uingis sandkornið. Við erum
ströndin og úbhafið án endi-
marka.
Ef geimferðirmar yrðu til
þess að við eigmuðuimist asklok
fyrir himin, yrði verr farið en
heima setið. En hver trúir því,
að snilld manmsins verði til
þass að svipba hatnn fyriirbeiltiiniu
og fá honiutm ajskioik í him-
ins stað?
Ef Rússar færa okikiur lykil-
inm að lífsgátunni, verður allt
stref uindanfarinina áratuga
hairlia broslegir tilburðir og ó-
llklegt að VaisiLí-'kirflcjiam við
Rauðatongið vebði áfram, eisnis
og íslenzkt Skáld lýsti hemmi
eftir Bj armalands för: Við feng-
um ekki að fara inm í 'hama,
sagði hanm, enda kom á dag-
inm að hún var ekki hol að
innan.
Mangt í M oflokair reynÍBt
©kki holt að ininam, ef að er
gáð. Margar fullyrðimgar, víg-
orð, kreddur og keinininigair.
Og Bubbi kónigiuir víða í far-
arbroddi.
En börn okkar uppskera korm ]
ið á akrinium. Það er ísland í
brjósti okfcar með símium blá-
fjölluðu hröfmum, svo að vitnað
sé í Landmámu bók, þótt efcki |
eigi hún upp á pallborðið nú
um stundir frekar en mangt
ainmað. Og sasfcan mium þraskjia
kortniið: „Eiiraa stéttlausa þjóð-
félagið sem ég þefcki", eims og
Auden skáld kamst að orði.
Þannig bugsum við til framtíð-
arinmar, til þessairar góðu jarð- j
ar, til þessa lands sem heitiir
Ísland, m'aminhelgi þess og menn-
ingararfleifðiar. Við eigum fyr-
ir margt að þatófca, og óhætt að
líta björtum aug'um firam á veg-
inn. Og einm góðam veðurdag ]
finna allar þjóðir þetta vand-
rataða meðalhóf í samskiptum
frjaLsira manna, hjá því getur
naumast farið. Btóki getiur
mannimum verið áSkapað að
lúta einræði. Ern leiðin að marte ]
inu er þungfær og torsótt, eims
og nú horfir. Olympustindaoir er ]
ekki staðreymd í lífi allra þjóða.
Þær sitja uppi með eimvalda,
tröllum líka. Þeir ætla sér að
verða stærri en lífið, stefna rík |
iniu gegn manninum. Fremja ó-
dæði. Láta hrósa sér. Við lítum ]
til festingariinnar, undrumst og
fögnum. Bktei þarf sá á hrósi
að halda sem allt þetta steóp.
Við erum í dalnium, reynuim
eins og vínvið'urinin að lesa
okkur upp hlíðarn'ar. Oft er j
veitzt að oklkur fyrir leiðina
sem við höfum valið. En spyrja
má: Hefur lýðræðið kosbað eitt
mannslíf í þessu landi? Höfum
við brennt hvert aninað á bál-
köstum úreltra kenniniga? Ekki ]
enn.
Rauðhetta tíndi grös handa ]
ömmiumm.
Þegar drauimurinin er or'ðinn
að veruleika, að áþreifanlegri
staðreynd í lífi otekiæ-, gebum ]
við tínt mörg grös og faöilag
handa þeicnri framtíð, sem við |
trúum að verði hlutskipti barrna
okikair. Vomaind'i venður (hiiin
óglieiypt af lífllfliinium. Og jörð
rís úr ægi ótal fyrirheita.
Þá verður íbúi® að leysa
landsprófið og aðra hnúta á
Skóla'kerfinu. Og allir munu
komast til nokkuns þroSka
þrátt fyri-r niámsbregðu mikil-
menma eins og Níelsar R. Fin-
senis. Þá nnuiniu visámdii flofcs effla
allla diáð og Jómas ekkti l'iggja
óbætbur hjá garði. Og hugsjón
ir Jóns Sigurðssonar fá mörg
atkvæði. Og nýtt líf á nýrri
jörð verðiur kialflað tuiniglöld,
til aðgreiningar frá ísöld eða ]
vamgöld. Þá verðiur miainmorðs-
Skiemimanidi oig vairðar seklbum
•að taka sér í miuran onð eiins og
sýklabe'rnaður. Og af Leniiin
Ihvenflur úr ignafhýsi'niu við
Rauiða torgiið miun Soivétstjórn-
in dkýra frá þvií að Ihanin ihiafi
Skroppið 'til tiuirngdsáinis á alllþjóiða
þinig komimiúnlisba. Þá verða enig
ar póiliitísfciar ýkj'ur eða ósann-
inidii, því að álfliar óSteir viarðiur
hæigt að uippifyEa. Það miun
teotma sér vel fyrir diraiumória-
mienm.
M.
raaa'
Bandarískir
geimfarar
í þfdlfun
d Islandi
Nf
lú þegar menn stíga fót-
uim á tunglið í fyrsta sirun er
vert að mimnast þess, að ísland
hefur komið við sögu í uindir-
búningi þessarar farar. Eins og
menn muna hafa geimfarar tví-
vegis komið hingað í rarunisóton
ar- og þjálfunarleiðangra. Þess
ir leiðanigrar voru þáttur í hnit
mfðaðri áætluin og bygigðuist á
því, að aðstaða til aflhliðia jairð-
fræðiiðtoana er sögð óvenju góð
á íslamdi og eimruLg hitt, að ýmsir
blettir á þessu landi minma eitt
hvað á yfirborð tuniglsins, eftir
því sem talið er að það sé.
Máraudaginn 12. júlí 1965
komu 11 bandarísfldr geimfarar
til fslands og héldu þeir til
Öskju ásaimit j'arðlfræðiniguraum
Sigurði Þórairirassyni og Guð-
mundi Sigvaldasyni. Þetta þótti
frísklegur hópuir og sáust engin
þreybumer'ki á geimföruraum
norðuir þar, enda voru þeir allir
í góðri þjálfun. Hlutveirk tumigl
faramina verðuir m.a. að giera
gneiin fyrir j'airðlfræiði tumgfls-
iras og þarraa við Östkju voru
þeir þj'áJlflaðir í að lýsa um-
hverfirau þar á sama bátt og
gart verðiur í turagliferðdiraraL
Sá þeirra félaga, sem raú
hefuir komizt einina næst tiungl-
irau er Eugene Cernan, en 'hann
var einn þremenmáragararaa í
Apollo 10, sem í maimárauði í
vor fóru í velheppmaða og ná-
kvæma ferð uimhverfis turaglið.
Við eldgíga ÖSkju hötfðu
geiimifainamir miaingra spurm-
iraga að spyrjia, er þeiir Guð-
rrauradur og Sigiurður leystu
greiðlogia úr og vooiu þessi
orðaSkipti hljóðrituð fyrir geim
ferðastofraun Bandaríkj'arania.
Eiranig var tekin heimildartevi'k
mynd um þeraraan þátt í þjálfum
geimfaranraa. Þama var hópn-
um skipt í marga smábópa og
Armstrong geimfari við atliugarair nálægt Öskji>
16. j'úli 1969
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 13