Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.1969, Blaðsíða 30

Lesbók Morgunblaðsins - 16.07.1969, Blaðsíða 30
efni í tunglskorpunni í formi sífrera eða yfirborðsnlaka, giæ/tnr Banidiairíkin freisitazt till að sbafina ibuiniginýlenidiu eiinlhvem tíma eftir miðjan áttunda ára- tuginn. í sívalningum, sem gnaifinÍT vaenu niður í tungl- skorpuna — sem vörn gegn loftsteinum og geimgeisium — gætu allt að 24 til 30 vísinda- menn, tæknimenn og aðstoðar- fólk unnið um tveggja ára skeið í einu. Það sem aðallega mælti með uppfærzlu slíkrar stöðvar væru möguleikurnir til stjörnuathugana með kíkjum og hljóðbylgjum — loftleysi tuniglsiinis geirði stjörniufræðiing- um fært að sjá órafjarlægðir • út í himingeiminn. NASA vill ekki aðeins kom- ast yfir tunglið heldur vill hún einnig fá risavaxna brautgenga gieknstöð. Á srtJÖðinnii yrðfi. 50 tfiil 100 manna áhöfn, sem væru þar fastir starfsmenn á braut um jörðu en skyttuílaugar myndu flytja afleysingarmenn og birgðir til stöðvarinnar og áhafnir aftur til jarðarinnar. Til að spara fé yrðu skyttu- flaugarnar endurnothæfar, en þ'að væri gjöhbneytinig fná hin- um viðamiklu, einnar ferðar burðarflaugum, sem nú eru notaðar. Geimstöðin yrði svo viðkomustaður í lengri ferðum, ef til vill Mars-flugi. Sins og hinn bjartsýni stjórnarmeðlim- ur NASA, Thomas O. Paine, sagði eftir að Apollo-10 var aftur komið til jarðar: „Þótt við höfum hingað til bei.nt öll- um kröftum okkar að tunglinu, er hið raunverulega markmið miklu stærra en það að verða fyrstir til að koma mönnum til tunglsins, eins og það væri eitt hivert 'htoniimtfjiallils, sem þynfti alð klífa. Hið raunverulega tak- mark er að opna og nýta mögu- leikana til ferðalaga hnatta á milli. Slík bjartsýni hefur enn sem kiomið er ekki niáð tökium á Nixon-stjórninni, sem skip- að hefur nefnd undir forystu varaforsetans, Spiro Agnew, til að gera tillögur um geimverk- efni þjóðarinnar næsta áratug. „Tunglið er nágranni okkar,“ segir aitkvæðamiikálU tals- maðuir Hvíiba hússins. „Þamigað var gerlegt að komast á ein- um áratug. En allt annað verð- ur hundrað sinnum fjær. Næsta spor út í geiminn er svo gífur- legit hivað sraentir ttona og orikiu, að þalð 'býður uipp á enin ólieyst vandamál varðandi mannlegt þol, hugvit, siglingatækni og fjarskipti. Það er hreint og beint ekki gerlegt að svo stöddu. að afmarka vissan tíma til framkvæmda. Geimurinn er hlátt á/fraim eklkt þanniiig igieirð- ur. Milli tunglsins og Mars er slík órafjarlægð, að Mars-ferð er beinlínis óhugsandi.“ En þó er hægt að ná til Mars á vissan hátt. í numar munu tveir bandarískir Mariner geimkannar fara framhjá Mars í 2000 míllnia fijarlsagð, oig af þeir eru enn starfhæfir eftir 200 milljón mílna ferð í fimm mán- uði, munu þeir taka nákvæm- ustu myndir, sem enn hafa ver- ið teknar af yfirborði Mars. Samkvæmt núverandi geimáætl un Bandaríkjanna, verða tvö mannlaus Viking-geimför — af alveg nýrri gerð — send til Mars árið 1973 og látin mjúk- lenda á plánetunni. Fram að þessu hefur drif- fjöðrin í geimáætlun Banda- ríkjamanna einfaldlega verið óttinn við yfirburði Hússa. Fyrstu ár geimaldarinnar tóku rússneskir gerfihnettir forust- una hvað eftir annað — með fyrstu lifandi veruna út í geim- iinm, fyrsta Ihiiuit ígerðain af manna höndum til tunglsins, fyrstu mönnuðu geimferðina, 'fyrsrtia kiven-igeiimlfarainin, fyrstu geimferðina með tveggja manna áhöfn og fyrstu gönguferðina úti í geimnum. Jafnvel nýlega, eða síðla árs 1968, þegar tvö mannlaus Zonid-'getimiför ftiugu uimhverfis tunglið, var álitið að Hússar væru að reyna að koma mönn- um til tunglsins á undan Bandaríkjamönnum. Margir bandairískir áhorfendur halda því fram að leiðtogarnir í Kreml hafi af ásettu ráði hald- ið áætluninni leyndri til þess að bíða ekki álitshnekki ef ferð- in til tunglsins mistækist eða ef þeir skyldu verða á eftir Bandaríkjamönnum. Hvað er orðið af geimáætlun Sovét- miainmia, hiaifi Ihiún þá ernlhiveirn tíma verið til? Einn bandarísk- ur vísindamaður ber fram þessa tilgátu: Rússa skortir þá dý.pt tælkmillegnar gietiu á ó- líkum sviðum eins og rafeinda- tækni, efnivið og framleiðslu- háttum. Sovézku þjóðinni, sem færð- ar voru fréttir jafnóðum af flugi Apollo-10 í maí síðast- linðum, hefur nú verið tjáð af stjórn sinni, að Bandaríkin séu að búa sig undir að senda menn til tunglsins í þessum mánuði. Upp á síðkastið hefur rússneska stjórnin gefið ýmis- legt í skyn um mannaða geim- stöð á braut kringum jörðu og mannlaus könnunargeimför til reikistjarnanna, þetta tvennt virðist vera hluti af allsherj- ar-geimáætlun Sovétmanna. Bússar emu einindlg að vielba fyrir sér áætlunum um mann- laust geimfar, sem skotið yrði firamhjá plánetunum Júpiter, Saturnus og Úranus — þegar þær eru allar þrjár samtímis í hagstæðri afstöðu til jarðar- innar á árinu 1978 — og síðan áfram til Plutó. Rússarnir telja sig geta tekið stytta hnattbraut með því að notfæra sér aðdrátt- araflssvið plánetanna og fara hina 3.5 billjón mílna löngu ferð á níu árum í stað þcjátíu. Bandaríkin hafa svipaða ráða- iganð ó ptrjióniuiniuim um tvær „stórfierðir" á sama tímabili, og myndi annað hinna ómönnuðu geimfara þeirra fara firamhjá Neptúnusi og vera ellefu ár á leiðinni. HETJUR Framlhaid af bis. 25. búningar, sem koma eiga í veg fyrir smithættu af geimförunum.: Loks verður geimfarið sótthreins- að með því að sprautað verður á það joði. Síðan verða geimfararnir sóttir í þyrlu, en í henni situr flugmað- urinn í einangruðum klefa. Geim- fararnir verða fluttir yfir í flug- móðurskip, en niður á þilfar þess mega þeir hins vegar ekki stíga. 1 stað þess skríða þeir út úr þyrl- unni eftir plastslöngu yfir í ein- angrunarstöð, sem flytja má til og í henni eiga geimfararnir að geta lifað í fimm daga fulkom- lega óháðir veröldinni fyrir utan. (Sjá mynd). 1 Honululu verður einangrunarbúrið flutt yfir í flutn- ingavél, sem síðan flýgur með það til geimferðamiðstöðvarinnar í Houston í Texas. Þar verða geimfararnir lokaðir inni í að minnsta kosti 16 daga í tunglmót- tökurannsóknarstöð (Lunar Rec- eiving Laboratory). í einangrunarklefa sínum þar verða geimfararnir rannsakaðir af læknum og yfirheyrðir af starfs- mönnum NASA. Sérhver, sem snertir geimfarana, á meðan á þessum rannsóknum stendur, verður settur í sams konar sótt- kví og þeir. Aðrir starfsmenn NASA verða í stöðugu sambandi við geimfarana í gegnum síma og sjónvarp. Samtímis rannsaka vísindamenn í öðrum hlutum rann sóknastöðvarinnar, hvort nokk- urt ójarðneskt líf felist í þeim kg af steinum og sandi, sem geim- farnir tóku á brott með sér frá tunglinu. En í jafn ríkum mæli og vís- indamenn NASA munu leitast við að vernda aðra jarðarbúa fyrir hættunni af hugsanlegri tunglfar- sótt, þá munu þeir einnig reyna sem ákafast að vernda geimfar- ana þrjá fyrir jarðneskum sjúk- dómum. Hinn tilgangur þessara umfangsmiklu sóttkvíunaraðgerða er sá að halda jarðneskum sótt- kveikjum frá geimförunum, sem kynnu að vera orðnir móttæki- legri vegna áreynslu og erfiðis við langt geimferðalag. „Að öðr- um kosti leggst ef til vill einn geimfaranna með inflúenzu í rúmið og það yrði til þess að almennur skelfingarótti við tunglpest kæmi upp", lét einn af starfsmönnum NASA hafa eftir sér fyrir skömmu en hættan á þessum ótta er líka eitt af því, sem ekki er vitað um fyrirfram, hvaða afleiðingar kynni að hafa. KOMA OAGARÍNS Blraimlhaild aí biLs. 25. ið sendir upp á uindain yður? Alls kyms gróuisögur haía genig ið urn þetta, svaraði Gagaríin, en ég get fuilvissað yður um að þær 'hafa ekki við rök að styðjast. Ég er eini rússneislki geimfarinin sem farið hefiur slílka for. Vissi kona yðar um förtoa, áðuir en þér lögðuð af stað? Hún vissi að ég var þjálf aður til að fara út í geiminm, en afbur á móti hafði hún ekki hiugmynd um ihvenær ég yrði send'Ur. Hvernig fininist yður að vera allt í etou orðimin (hetja? Gagarto sló út höndmm, svo sendi'herramin hrökk við, og sagði: Þér getið séð hvernig það er! Ætlið þér að fara aðra 30 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 16. júlí 1969

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.