Lesbók Morgunblaðsins - 16.11.1969, Page 12

Gömul og hrörleg mylla, sem notuð var til að daela vatni.
með þeim hætti að drýpur úr
kalksteininum í loftinu, en móti
hverjum dröngli, sem þannig
myndast i loftinu, verður ann-
ar til upp úr gólfinu, unz þeir
ná saman að lokum og mynda
súlu.
Sumsstaðar er ímyndunar-
afl áhorfandans örvað og hon-
um komið á sporið: Þarna er
María með barnið, þarna er ab-
strakt skulptúr og þarna er úti-
legumaður Einars Jónssonar, eða
allt að því. En að lokum þrýt-
ur stíginn við vatn, sem verð-
ur niðri í hellinum. Ljósin eru
slökkt og inn eftir vatninu er
róið þrem ljósum skrýddum bát-
um. Úr einum þeirra hljómaði
Söngur Sólveigar eftir Grieg
og tvö önnur lög, sem ég man
ekki lengur. En á eftir voru
áheyrendur fluttir á bátum
áleiðis út úr hellinum.
9
í eina tíð bjó ríkur greifi á
herragarði skammt utan við
Paima; þar heitir Son Amar.
Hvort auður hans var vel eða
illa fenginn, veit ég ekki, en
hitt er vízt, að herragarður hans
stendur enn í allri sinni tign,
og hefði trúlega rúmað prýði-
lega báða biskupsstólana í Skál
holti og Hólum í Hjaltadal,
hefði hann verið byggður á Is-
landL
Þessi herragarður hafði um
hríð staðið lítt notaður, þegar
tveir ungir menn fengu auga-
stað á honum til nýstárlegra
þarfa. Þeir áttu lítið annað en
hugmyndaflugið, en höfðu hug
á að færa sér í nyt þann straum
ferðamanna, sem alltaf er til í
að gera sér glatt kvöld eftir
sólríkan dag. Þeir keyptu herra
garðinn og breyttu honum í
samkomustað. Á leiðinni þang-
að úteftir ekur maður fram-
hjá myllunum, sem notaðar voru
til að dæla vatninu upp á akr-
ana og maður sér Ijós þotana,
sem hefja sig til flugs af flug-
vellinum.
Þetta er kölluð grísaveizla.
Strax úti á hlaði fær maður
staup með sangríu; það er heima
bruggað spænskt vín, Ijúffengt
oftast, en yfirleitt ekki eins,
vegna þess að hver og einn
hefur sína uppskrift.
En á meðan eru húskarlaT að
steikja grísi í heilu lagi og það
gerist við einn griðarstóran eld
á hlaðániu miðju; nokikrir lang-
ir járnteinar ná yfir eldinn og
á þá eru grísimir þræddir. Að
'því búmu er gestum vísað til
borðstoifu; þar er vítt til veggja
en einkum og sér í iagi er þó
hátt til lofts og í loftunum
sterklegir, svartir bitar. Forrétt
urinn eir kjúklingur og með
honum nýjar kartöflur, óhýdd-
air. Síðain grísánin og með þessu
öliu er brjóstbirta eins og hveir
og einn torgar, rauðvín, hvit-
vín, kampaivín og miusoatel,
spæniskt vín ekki ósvipað san-
gríu og drukkið á þjóðlegan
hátt úr beigjum.
Uppi um veggina eru
gömull skilirí af hugprúð-
um soldátuim í 'oiToistum og
einstaka náfölum greifa í
brynju. Það var þegar aðallinn
var og hét; þá var óÆínt að láta
sjást á sér sólbrúnku, það sýndi
að maður þyrfti að vinna úti
eins og hvert annað búalið. Mér
sýndist þessir gömlu aðalsmenn
horfa ströngum augum niður á
borðhaídið og kliðinn, sem rofn
aði öðru hverju við glaðværan
söng og gítarleik að spænskum
sið. En ekki höfðu þeir lengi
sumigið Guamtainiamjeira eða Yo
soy un hombre del eampo, þeg-
ar landinn fór að finna á sér
og þá var það Enginn grætur
íslending, og Hvað er svo glatt,
sem hljómaði um sali á herra-
garðinum spænska.
Síðan er dainsað úti í garð-
inum fram yfir miðnættið og
diskótek í hlöðunnL Á eftir: ek-
ið sömu leið til baka, ekið í
myrkri gegnum skóginn og hin-
ir ágætu fararstjórar ferðaskrif
stofunnar Sunnu á Mallorca,
þeir Jónas Guðvarðsson og Ey-
steinn Helgason, þeir halda
áfram að stjóma söngnum,
rammíslenzkum rútubílasöng.
10
Á verönidinmi ÍT'aimam við hó-
telið þar sem ég sit og hnipa
niður þessar línur, þar rikir
kyrrð síðdegisins. Kyrrðin er
nofin af hveilum hófatöíkum; etft
i götunni fyrir framan kem-
uir maður riðamdi oig hefur uppi
hróp, hann auglýsir hesta handa
túristum. Klárinn hans er í senn
grindihoir'aður og auðisjáantega
hastur. Ég get hæglega séð f
þeinri skemmtun að hristast á
honium á hörðu malbiiki.
Maðuriinm ríðiur áfram
án þesis að gfestimár á ver-
öndimmá líti upp, nema einn
þýzkiur kvenmaður, sem hef-
ur s/kaðibreininzt á ströndinni,
og situr því alklædd og les
Hambuirger Abenidþiatt. Skyndii
lega dregur skýhnoðra fyrir
sóiu; þá er eins og a/lllir dragi
andann ögn léttara og svart-
klæddu karlarnir sem sópa
gólfin innan dyra ganga út og
njóta veðurblíðunnar.
f dyninum stendur Breti frá
Jórvíkurskíri með konu sina og
böm; þaiu eru á leið út á stxöinid
ina með vindsæng og bastmott-
ur. Þau nema staðar andartak
fyrir utan og um leið kemur
smásnáði fram á svalimar yfir
innganginum. Hann er með
könnu og flösku og hellir vatni
í flöskuna. Eéttir hana síðan
út yfir handriðið og læturbuna
niður. Vatnshunan lendir á öxl
Bretans: ósjálfrátt tekur hann
æðöisigenigið viðbriaigð. Snéðinm sá
það ekki vegna þess að hann
snéri aftur inn til að ná í meira
vatn, en Bretinn leit upp og
varð einskis vísari. Himinninn
var alð miestu beiðrifaur; þetta
var mjög dularfull vatnskoma.
Síðan kom snáðinn fram á sval-
irniar að nýju, búimn að fylila á
flöskuna og lét buna. Ljóshærð
frú með bairð'aatóriain hatt og
hund í bandi var rétt orðin
umdir; hún hörfaðá aftuirábaik
og rétt í því þustu hinir borða-
lögðu embættismenn hótelsins
út og sáu snáðann, sem hélt
áfram að hella. Þeir settu upp
valdsmannlegan svip og sögðu
No water, no water. En snáð-
inn tók könnuna með því sem
eftir var í henni og skvetti því
fagurlega yfir þá.
Gamalt
hús
rautt
Fram'haíld af bis. 5
mönnum er gjarnt að hugsa sem
svo, að alltaf megi fá annað
skip og annað föruneyti. Þetta
má ekki verða að vana, því að
með árunum fækkar skipakom-
um, einangrun tekur við. Ef þú
heldur áfram á sömu braut,
ungp maður, — verða mín ör-
lög að þínum. Þegar ástin, ham-
ingjan ber að dyrum, — þá
hleyp henni inn. Sonur minn,
ég gef þér dóttur mína.
Þeir fóru með hann og ég
gekk út eins og í leiðslu. í
ganginum varð mér litið í speg
il, sem hékk þar. Xár hálf-
blinduðu augu mín og ég sá
allt í móðu, en ekki gat ég bet-
ur greint, en á andlit mitt væri
kominn svipur gamla mannsins.
Þá rann það upp fyrir mér að
þessa stund hafði mig dreymt
svo ótal sinnum. Ég var að lifa
upp mína eigin drauma. Skelfi-
leg hugsun greip mig: Hafði
gamli maðurmn vcrið að boða
framtíð mína?
Ég æddi út á götu, aðeins
ein hugsun komst að; . . . hún!
í því ég kom út sá ég hvar
hún steig npp í vagninn. Ér,
hentist á eftir henni, án um-
hugsunar. Það var þröng í
vagninum, hvergl sæti að fá og
hún átti í erfiðleikum með böm
in, en sem betur fer stóð eng-
inn upp fyrir henni í þetta
skipti.
— Má ég halda á þeim litla?
spurði ég feimnislega.
Hún leit npp seinlega, og
horfði á mig þessum fallegu
sorgmæddu augum, en sagði
ekki neitt. Eftir augnabliks hik
rétti hún mér drenginn. í aug-
unum glitruðu tár, en gegnum
þau brosti hún og líkaminn
reis í stolti.
Bókmenntir
og listir
Fiiaunfh. af bis. 4
einnig ættjarðarljóð, því þjóð-
ernistilfinning er kveikja þess.
Fleiri ljóð í Svartálfadansi
eru athyglisverð en þau, sem
hér haffa veri'ð neffnd; ég tek
sem dæmi Þegar undir skörð-
um mána, Stríð, I þyrnigerðinu,
Lóðabát, Skammdegisvísu og
hið óvemjuiiegia ljóð Steininm:
Vetrarlangt hefur steinninn
horft til mín úr varpanum
og vetrarlangt hef ég óskað
að vorsólin kæmi
og þerraði kaldan saggann
af hinum þögla vini mínum.
f morgun hefur hið bálhvíta
Ijós
fallið á steininn og sjá:
það skriðu ormar úr holum
hans.
Þetta ljóð er í hópi mystísku
ljóðanna, sem áður var minnst
á, enda þótt mynd þess sé bæði
skýr og bein. En það býr yfir
fleiri ráðningum en þeirri, sem
fyrst kemur í hugann.
Nú eiru átján ár liðin síðan
Stefán Hörður Grímsson gekk
frá Svartálfadansi til prentun-
ar. Ný bók hefur ekki komið
frá hans hendL Aftur á móti
hafa ljóð birst eftir Stefán í
tímaritum og blöðum. Þau
styðja sum þann grun, að Stef-
án Hörður sé einn þeirra, sem
best hafa ort seinustu árin. En
erfitt verður að gera sér grein
fyrir raunverulegri stöðu hans
í bófcmemmtuiniuim fyrr en hann
safnar ljóðum í nýja bók. Eitt
er ljóst af nýlegum ljóðum
Stefáns Hairðar: Hann hefur
líkt og Einar Bragi náð góðum
árangri i hinni vandmeðfömu
list prósaljóðsins. Eitt prósa-
Ijóð verður að nægja sem dæmi:
Hvíta tjaldið, sem birtist fyrst
í 10. hefti Félagsbréfs Al-
merma bókafélagsins, árið 1958,
og var einnig prentað árið eft-
ir í sýnisbókinni Sex ljóðskáld:
Áratugum fór hann yfir Iönd-
in og er kominn ævilans til
baka, á Suðurland stiginn
kringum sólstöður á leið í Norð-
urland.
Við eigum samleið sunnan heið-
ar og ákveðum að halda á um
nóttina. Undir lágnættið feng-
um við rautt sólskin í fangið,
áðum, og hann sagðist hafa
skilið eftir ævi sína í útlönd-
um, ætlaði norður á undan
skugga nokkrum, sá héti Vafi.
'Er hann hafði þetta mælt um
skugga sinn, gekk hann land-
norður fjöll, en ég tók hér
náttstað, þar sem ég sé ekki
lengur til jökla fyrir skuggan-
um hans. Þið sem fljúgið yfir
fimindin í nótt, sjáið hvítt
tjald á heiðinni.
Marga hefur Vafi tafið. Öðr-
um hefur hann reynst aflgjafi.
Stefán Hörður Grímsson hefur
reist honum minnisvarða með
Hvíta tjaldinu.
Hvað sagði
sýslumaður?
Framih. aff bls. i
Þá byrjaði vetrarins miskunn
arlausa liarka með langvinnum
hvassviðrum og fannkomu og
svo óvenjulegu frosti að alla
firði hafði þann 20. Febrúari
lagt frá botni og til yztu an-
nesja, en þvílíkt man enginn
maður að skeð hafi í 38 ár. Hér
við bættist hinn grænlenzki ís,
sem hinn 7. Martí þakti hafið
svo langt sem augað eygði af
hæstu fjallatindum og sama ó-
veðrið hélzt þar til síðast
í Apríl að það hlýnaði í lofti
en þó ekki verulegar en svo að
fjarðarísinn náði ekki að leysa
og heldur ekki náði rekísinn að
hverfa frá ströndunum fyrr en
í lok Maimánaðar.
Sauðkindumar og hestamir,
sem hjarað höfðu af hin tvö
hörðu ár næst á undan og fram
á þennan dæmalausa harða vet
ur féll nú hvort tvcggja umvörp
um víðast hvar um sýsluna og
þó er mest að harma það, að
þær þingsóknir, sem eru upp
til fjalla í þessari sýslu og
Norður-Múlasýslu, og venju-
lega eru f járhagslega bezt stæð
ar eru nú aumkvunarlega leikn
ar og nægir þar að nefna sem
dæmi Skriðdalinn, Jökuldal-
inn og Fljótsdalinn, þar sem
flestir hinna fyrrum fjáðu
bænda misstu á þessum vetri
12 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
16. nóiveimbeir 1969