Lesbók Morgunblaðsins - 21.05.1972, Blaðsíða 8

SVÍÞJÓÐ í DAG
Staðlaður
heimur
handa
Svenson
Framhald af
. blaðsíðu 2
Sósíaldemókratar mega ekki
heyra minnzt á slíkt tal. Upp á
síðkastið hefur „jámlikhed"
verið slagorð þeirra. Það merk
ir jafnrétti, en erlendur frétta-
ritari sem ég ræddi við
í Stokkhólmi segir, að það
tákni ekki aðeins jafnrétti,
heldur einnig hitt, að allir eigi
helzt að vera eins. Af þeim
sökum sé það ekki í hin-
um rétta sósíalíska anda, að
leikvöllurinn leiði af sér
sterka einstaklinga. Sterkur
einstaklingur rekst ekki nægi-
lega vel með hjörðinni; hann á
ekki heima i hinni stöðluðu
veröld.
Úthverfin, t.d. í Stokkhólmi,
eru skrifborðsvinna arkitekta;
skipulagningin nær í gegnum
þykkt og þunnt. Nú er íiims
vegar að fæðast andstaða gegn
slíkri skipulagningu og sænsk-
ur arkitekt, Ralph Erskine, lét
nýlega heyra frá sér um þá
hluti. Kenning hans er eins og
við mátti búast: Hin fuilkomna
andstaða við skipulagningu.
Hann segir, að arkitektar geti
ekki tekið sér rétt til
að ákveða alla skapaða hluti i
umhverfi fólks. Hann vill að
hver einstakur ibúðareigandi
geti teiknað og ráðið sjálfur
útiiti á íbúð sinni. Hann vill
gera hús þannig úr garði, að
þeim verði auðveldlega svipt
sundur, ef sá sem þar býr,
telji slíka breytingu til bóta.
Blokltir eins og verksmiðju-
unnar eldhúsinnréttingar
Ekki gat ég séð að þessi
mjög svo umtöluðu úthverfi,
Skárgarden og Tensta, væru
skapaðan hlut frábrugðin því
sem við eigum að venjast t.d.
í Álfheimahverfi, að ekki sé
talað um Breiðholt. Við byggj-
um risahverfi eins og Breiðholt
án þess að hafa af þvi sýni-
legar áhyggjur, hvort þar
muni vaxa upp einstaka strák-
ur, sem er hraustari í slag en
sumir aðrir.
Nýjum blokkahverfum í út-
jöðrum Reykjavikur hefur ekki
verið hátt lof haldið fyrir feg-
urð. Ef unnt er að greina ein-
hvern mun á útliti slíkra hverfa
hér og i Svíþjóð, ætla ég að
hann verði okkur þrátt fyrir
allt hagstæður. Sænsku sambýl-
ishúsin virðast sneydd persónu-
leika og mér var sagt að höf-
undareinkenni mættu ekki
sjást. Þó er kannski hægt að
finna enn flatneskjulegri bygg-
ingarlist, t.d. i Austur-Þýzka-
iandi og Rússlandi.
í öðrum borgum, einkum
Málmey, eru byggð fym af
blokkahverfum, en yfirleitt er
ekki minnzt á að þau séu
varasamt mannlegt umhverfi.
Það verður að segjast Sví-
um til hróss, að þeir eru opn-
ir fyrir hugmyndum og að
þær eru ræddar vítt og breitt
af miklum áhuga. En stundum
skilst manni að vandamálin
séu „tilbúin" fremur en
raunveruleg og þá getur tals-
verð hystería gripið um sig. Út-
hverfin í Stokkhólmi eru ein-
mitt dæmi um það.
Að vísu er vandamál þar
eins og hér, að fólk lifir litlu
félagslífi. Það er kvartað yfir
að íbúar hinna stóru sambýlis-
húsa viti ekki hvað nágrann-
arnir heita; samt virðast þeir
ekki hafa áhuga á því sjálfir.
Húsmæður með ung bönn verða
að sjálfsögðu einangraðar og
nú er mikill áróður rekinn fyr-
ir því að konur vinni úti. Rauð
sokkuhreyfingin, sem raun-
ar er kölluð „Grupp 8“ hefur
óspart haldið sjónarmiðum sín
um á lofti og mér skilst að í
staðinn fyrir liusmor, sem var
virðingarheiti, hafi meir og
meir komizt inn í daglegt mál
heitið hemniafru (heimafrú)
sem hefur á sér lítillækkandi
blæ. Hingað til hefur vinnu-
markaðurinn tekið við hús-
mæðrum sem vildu vinna allan
eða hálfan daginn, en sagt er
að nú séu þeir möguleikar mjög
teknir að mettast.
Ofbeldisverk
og eiturlyfjavandamál
Sergelstorg, miðjan i glæstri endurreisn Stokkhólms, sem sænskt
blað nefndi torg skammarinnar vegna eiturlyfjaneytenda, sem
þar hafa aðsetur og sífellt vaxandi glæpaverka.
Raunverulegt og mikið um-
talað vandamál eru vax-
andi glæpir hverskonar. Það
er nokkuð algengt að heyra
fólk í Stokkhólmi segja: „Nú er
maður orðinn skíthræddur
í neðanjarðarlestinni á kvöld-
in.“ Árásir og rán eru tíð og
mikinn óhugnað vakti, er mað-
ur var stunginn til bana á
Kóngsgötunni í Stokkhólmi.
Það var rétt fyrir jólin og mað-
urinn var með fangið fullt af
jólapökkum. M'arga grunar að
strangt aðhald og reglur hins
yfirskipulagða þjóðféiags leiði
af sér ofbeldisverk.
Svíar hafa heldur ekki farið
varhluta af eiturlyf junum,
fremur en aðrar vestræn-
ar þjóðir. Á Sergelstorgi
í Stokkhólmi má sjá fórnar-
lömbin reikandi ellegar útaf-
liggjandi. Þetta torg er eigin-
lega miðpunktur í glæstri end-
urreisn miðborgarinnar. Þar
fannst sumum fórnað of mikiu
eins og gengur en það fór eng-
in Bernhöftstorfubarátta fram
og m.a. var húsi skáldsins
Augusts Strindbergs fargað án
þess að til teljandi mótmæla
kæmi. Frá Sergelstorgi er víð-
áttumikill undirgangur undir
stóreflis hringtorg. Bæði þar
og i grenndinni úir og grúir
af tötralega klæddum útlend-
ingum og innlendum hippum.
Raggararnir, hinir umtöluðu
og uppivöðslusömu unglingar
sjötta áratugarins, eru lítið á
dagskrá. Þeir eru nú orðnir
harðfullorðnir menn, sumir
hverjir, og hættir við mótor-
hjólin, en komnir á gömul
amerísk tryllitæki í þeirra
stað. Að öðru leyti eru þeir
víst enn við sama heygarðs-
hornið og sagðir drekka lítt
við sleitur.
Nýja þinghúsið við Sergels-
torg er stássiegt tákn fyrir
þetta ríka samféiag. Virðuleg-
ir rigsdagsmenn geta horft út
um gluggana á „Skammens
torg“ torg skammarinnar, eins
og það hefur líka verið nefnt.
Skömmin telst fólgin í því, sem
blasir þar við allra aug-
PIGS-SVIN
Douglass Kneeðl&r
Mannhatur hinna róttækustii kemur vel í ljós á þessari Ijós-
myndasýningu, ]iar sem Svíar eru upp til hópa nefndir Pigs —
Svín.
um: Fjölmennum hippalýð, ým-
is konar utangarðsmönnum,
fyllibyttum, útlendum flæking-
um og dópistum. Á lognkyrru
kvöldi getur komið fyrir að
daunn af hassreyk liggi þar í
loftinu.
Það virðist vitað nokkurn
veginn með vissu, að þrír menn
hafi með höndum þann ábat'a-
sama atvinmuveg að smygla
ávana- og fíkniefnum til Sví-
þjóðar, einkum frá Hollandi.
Þaðan eru sífellt í förum bíl-
Nútímalistasafninu í Stokkhólmi. Geysilega fallegt safn, sem
hýsir verk eftir alla stórmeistara í myndlist aldarinnar.
8 ÚESBÓK MORGUNBLAÐSINS
21. maí 1972