Lesbók Morgunblaðsins - 23.12.1973, Blaðsíða 21

Bjarni Benediktsson og Þórdís Ásgeirsdóttir.
sælunnar. Á friðsælum suraar-
kvöldum mátti oft heyra kon-
urnar hinum megin við Búðarána
kalla heim geiturnar sínar, ,,kiða
— kið, kontdu heim kiða — kið“.
Þá var enn mikið um, að fólk ætti
geitur, enda þótt litlu rnunaði
síðar, að þeim yrði útrýmt.
Skemmtilegt finnst mér líka að
ininnast vorverkanna við garð-
ræktina og túnin, en þá kom fóik-
ið frá Bjarnahúsinu til að vinna
með foreldrum mínum, og var
oft margt um manninn í Hvammi
þá daga. Er lokið var að hirða öll
túnin, voru haldin töðugjöld af
mikilli rausn. Varþetta mikill há-
tíðisdagur, ekki sízt fyrir mig og
unga frændfólkið mitt í Bjarna-
húsinu.
Öll þau ár, sem við dvöldumst í
Hvammi, var okkur boðið á að-
fangadagskvöld að halda jól með
þessu vinafólki okkar. Var alltaf
byrjað með að hlýða aftansöng í
Húsavíkurkirkju. Er komið var úr
kirkju, var setzt að jólaborði,
hlöðnu hátfðcmat. Er búið var að
borða og „ganga frá“, voru stórar
rennidyr opnaðar inn í stáss-
stofuna, sem hafði verið harð-
lokuð fyrir okkur börnunum síð-
ustu dagana fyrir jólin. Var nú
eftirvæntingin ekki Iitil hjá
okkur, en þar stóð á miðju gólfi
mjög stórt, lifandi jólatré, sem
náði upp undirloft, en hátl vartil
lofts og vft.t til veggja. Tréð, prýtt
kertaljósum, var óvenju fagur-
lega skreytt. Fallegar; ýmislega
gerðar körfur, fullar af sælgæti,
héngu á greinunum. Auk þess
héngu þar stórir klasar af vfn-
berjum, epli og appelsínur, auk
venjulegs jólaskrauts. Allir röð-
uðu sér nú í kring um jólatréð,
minnstu börnin innst, ungling-
arnir þar næst og fullorðna fólkið
í yzta hring. Húsmóðirin, Þórdís
Ásgeirsdóttir, ættuð frá Knarrar-
Björg Jónsdóttir
nesi á Mýrum, settist nú við hljöð-
færið sitt, sem var >Tidi.slegt
orgel-harmónium, og hóf að leika
jólasálmana. Allir sungu með. Að
þessu loknu var svo jólagjöfum
útbýtt og var eins og hús-
bændurnir hefðu sérstakt lag á að
geta sér til um, hvað gleddi hvern
mest og hentaði bezt. Er allir
höfðu skoðað sínar gjafir, var
farið í ýmsa jólaleiki, sem allir
tóku þátt í. Heim fórum við ekki
fyrr en liðið var fram á nótt og
vorum við börnin þá orðin vel
syfjuð. Fékk ég þannig á þessum
árum ætíð tvöföld jól.
Ekki vil ég skilja svo við þessar
ó gl e y m a nl eg u en d u r m i n n i n g a r
f rá Bjarnahúsinu, að minnast
ekki þess ágæta fólks, sem ætið
var með okkur í þessum jólafagn-
aði, en það voru þau hjón Sigríður
Ingvarsdóttir og maður hennar,
Þórarinn Stefánsson, siðár hrepp-
stjóri á Húsavík. Ráku þau hjónin
bókabúð ásamt einu Ijósmynda-
stofu staðarins. Voru þau næstu
nágrannar Þórdisar og Bjarna og
þá barnlaus. Lika minnist ég Páls
Einarssonar (bróður Matthíasar
Einarssonar læknis), sem var um
árabil samstarfsmaður frænda
mfns og þá ókvæntur. Einnig
minnist ég hinna ágætu starfs-
stúlkna, fjögurra að tölu, sem
allar voru lengi hjá þeim hjónum,
ein þeirra, Björg Jónsdöttir
(Bogga), marga tugi ára. Hefi ég
aldrei kynnzt betri manneskju
eða skilningsríkari við unga
barnssál en Bogga var.
Að lokum vil ég i sambandi við
þessar minningar mínar frá
Hvammi, geta næslu nágranna
okkar á Ilóli, þeirra hjönanna
Þorbjargar Sigurðardóttur og
Benedikts manns hennar. Ekki
má gleyma uppeldisdóttur þeirra,
Hólmfríði Jónsdóttur, systur
Boggu i Bjarnahúsi, en IRílm-
fríður giftist síðar Hannesi Jöns-
syni, alþingismanni frá Ilvamms-
tanga. Vtu’ þetta fólk allt okkur
hinir beztu nágrannar. Ekki
gleymi ég heldur þvf fólki. sem
bjó á Hóli á eftir þessu fólki, en
það voru hjónin Kristíana Guðna-
dóttir (frá Grænavatni) og Krist-
ján Sigtryggsson, bókbindari og
organleikari. Þau áttu fjiigur
börn og eignaðist ég þar góða leik-
félaga um árabil. Eftir að ég var
flutt að Sólheimum, var það ætíð
tilhlökkunarefni mitt um helgar
að heimsækja þetta gestrisna og
yndislega fiilk á Hóli. Mér er það
ætíð minnisstætt, er Kristíana
fylgdi mér heim á leið og tók um
leið stóran blómvönd úr garðinum
sínum og gaf mér til minja um
komuna.
Xú er margt af þvf fölki, sem ég
hefi getið hér, horfið okkar sjón-
um. En ég trúi því. að ég eigi eftir
að hitta það síðar. og vissulega er
fagnaðarefni að hugsa til þess.
Kannski verða þá aftur haldin
sameiginleg jól.

Myndlistaskólinn
Framhald af bls. 11
listaskólum tekið völdin eins og
börnin í barnasögu Olgu Guðrún-
ar, sem fræg er orðin. Kennarar
þar hafa kannski sloppið við súr-
ntjólkurbaðið, en hitt er vist, að
þeir hafa beinlínis verið reknir
afsíðis, þar sem þeirra er ekki
lengur þörf. Nú á hver að gera
akkúrat það sem honum sýnist og
f stað þess að puða í aðskiljanleg-
unt vanda listarinnar, er dögun-
um eytt í pólitískt maraþonsþras
um réttan og rangan Marxisma.
Framhaldsmenntun auglýsinga-
teiknara getur i rökréttu fram-
haldi af þessu verið fólgin í þvi að
útlista hversu ómerkilegt fyrir-
birgði auglýsingar eru. En heila-
þvotturinn gengur misjáfnlega og
nýlega sneri íslenzkur nemandi
heirn frá framhaldsnámi í Ham-
borg, þar sent fullkomin upplausn
rfkti i skójanum.
Myndlista- og handfðaskólinn
er hluti hins tilmenna sköla-
kerfis og kennslugjald er þar
nánast lil málamynda. En
naumast fer |)að milli mála.
hversu illa er að skólanum
búið. Nemendur sitja á kössum
við borð. sein standa á búkkum
og annað el'lir því. Gisli B.
Bjiirnsson sagði að f fjárhags-
áiellún fyrir árið 1974 hafi ver-
ið farið framá rúmlega 2
milljónir kr. frá ríki og borg.en
sú beiðni skorin niðui' í 900
þúsund. Keramikdeildin býr
við þá niðurhegmgu að verða að
Itafa brennsluol'n aðláni. I aug-
lýsingadeild vanlar sjálfsagða
hluti eins og leikniborð. A
skrilstofu skölans er hvorki
Ijöskópíuvél. Ijösritari né fjöl-
rilari. Og einungis gömul og
léleg ritvél. Kennslutteki svo
sem skuggamyndavélar. kvik-
myndavélar og segulbiind vant-
ar með iillu.
Gísli: Það er talað um að efla
þurfi iðnað og útflutning á iðn-
varningi. Slíkt er næsta tómt mál
að tala um, meðan hægt er að slá
þvf föstu að ekki eru einungis
veikir hlekkir i þeirri keðju sem
gera þetta mögulegt, heldur vant-
ar hlekki. Það vantar hönnuði í
iðnaðinn og meðan þá vantar
verður islenzkur iðnaður seint
fullburða til útflutnings. Slikir
hönnuðir e'iga að fá menntun sína
hér, en til þess að þetta geti orðið,
þarf að taka þessa stofnun alvar-
lega. —
— 0 —
Bragi Ásgeirsson, listmálari og
myndlistargagnrýnandi, hefur
verið kennári við skólann í 15 ár
og hefur góðayfirsýn yfirþá þró-
un, sem þar hefur orðið. Bragi
kennir frumform litafræði,
rythmíska litbyggingu í forskóla-
deildunum og framhaldsdeildun-
um kennir hann myndgreiningu,
formfræði, grafik og veggmynda-
gerð.
Bragi kvaðst sjá allntikla breyt-
ingu á nemendum skólans frá
upphafi þessa árabils. Kemur það
Iteim og saman við það sem áður
var sagl og jafnvel talið arfur frá
gagr fræðaskólunum.
Bragi; Metnaður nemenda var
miklu meiri áður fyrr og þá komu
fleiri mvndli.starmenn úr skólan-
um. Nú eru rnenn jarðbundnari
ög hugsa meira um afkomuna.
Hæfileikamenn. sem áður hefðu
farið í listmálun, fara nú í auglýs-
ingateiknun. Táknræn er sú
breyting, að áður fóru menn i
mvndlist, en tóku kennarapróf
samhliða til þess að geta, ef f liart
færi, horfið til þess ráðs að kenna.
Nú fara nemendur hinsvegar i
kennaradeild; þeir vilja fyrst og
fremst verða kennarar, en mvnd-
listin er eitthvað sent þeir ætla að
hafa í hjáverkum.
Hæfileikafólk hefur alltaf verið
hér; ég sé mun á hugarfari og
aðstæðum, en ekki á hæfileikum,
Það er miður, að áliugi á sjálf-
slæðri vinnu ulan skölans er
minni en áðui' og margir gera alls
ekki neitt heima hjá sér. Þö er í
áttina, að nemendur eru nú
aðeins eldri og árangur jafnari.
En það gildir enn. að þeir sem
nenna að vinna heima. skara yfir-
leitt framúr í skólanum.
Stundum er spurt, hvort sá tími
sé liðinn, að ungt fólk vilji fórna
sér fyrir listina. Nei, sá tími er
ekki liðinn. En munurinn er sá,
að nú vill fölk strax fá viðurkenn-
ingu. Þá vill fá sinn hluta af kök-
unni strax, — þannig hugsuðu
rnenn ekki áður.
Spyrja mætti; Felst einhver
óöryggiskennd og ótti í því að
ungu fólki er méira í mun að fá
sinn hluta af kökunni strax, frek-
ar en að það verði rökrétt afleið-
ing listrænna tilþrifa? —
— 0 —
Akademfa — það er að minnsta
kosti eins stórt orð og Ilákot. En
þótt orðið sé stórt. er þessi aka-
demíska deild. sem stofnuð var
fyrir fáum árum, mjög fámenn og
fyrirferðarlitil. Hér geta þeir
stundað nám áfram, sem lokið
hafa fjögurra ára námi í skólan-
um, eða réttara sagt: þeir fá
vinnustofu og þá gagnrýni. sem
um er beðið. En l'ramyfir það fá
þeir að ganga lausbeizlaðir.
Sjöfn Ilaraldsdóttir hefur not-
fært sér þetta tækil'æri. Hún er
tvftug og lauk námi í frjálsri
inyndlist i fyrra. Sjöfn kvaðsl
ekki liafa mikla reglu á vinnuiíin-
anum; hún kemur stundum strax
að morgninum. en aðra daga kem-
ur hún fyrsl eftir hádegi. Sjöfn
kvaðst nokkuð ánægð með árang-
urinn af veru sinni í skölanum:
hún var likt og margir fleiri að
glíma við kaffiplakatið. Ég hefði
sjálfur greitt hennar lausn mitt
atkvæði. En Sjöfn stefnir annars
að því að læra veggmyndagerð —
innanhúss og utan — og bendir
allt til þess að Kaupmannahöfn
verði fyrir falinu, þegar til þess
kemur.
— 0 —
Iljá grafikpressunni voru tvær
stúlkur úr Forsköla II að fást við
stækkunarvél. Önnur þeirra er
ung húsmóðir, Sigríður Braga-
dóttir, hin ennþá yngri og óbund-
in: Ingibjörg Sigurðardóttir. Sig-
ríður kvaðsl að þessum vetri lokn-
um ætla í textíldeild og leggja
stund á myndvefnað sem frjálst
listform. Hún ætlaði upphaflega í
auglýsingateiknun, en fannst þeg-
ar til kastanna kom. að hún gæti
ekki gefið eins mikið af sjálfri sér
á þeim vettvangi. Ingibjörg var
aftur á móti ákveðin í þvi að
leggja fvrir sig keramik. Þær
voru báðar sammála um. að skól-
inn hefði tekið framförum.
Sigríður: Það er nýr andi. meiri
áhugi og nemendur halda meira
saman.
Ingibjörg: Mér finnst nú samt.
að áhugi á félagslifi og þátttaka i
því mætti vera meiri.
Sigríður: Við erum hér þó
nokkrar húsmæður. Og þar að
auki eru hér heimilisfeður. Það
liggur í hlutarins eðli. að ýmis
verkefni bíða okkar þegar heim
kemur. Þessvegna verður þáttlak-
an í félagslifinu ekki sem skyldi.
I samtölum við nemendur kom i
ljós. að talsvert skiptar skoðanir
eru um hina bóklegu hlið náms-
ins. Sumum fannst listasagan allt-
of snöggsoðin og litil áherzla á
hana lögð. Og námsgreinar eins
og islenzku og ensku sé erfitt að
samræma. þar sem undirstaða
nemendannasé ákaflega misjöfn.
í sjálfu listnáminu er að sjálf-
sögðu um mismunandi leiðir að
velja: Listræn teoría er eitt og
tæknileg undirstöðuatriði er ann-
að. Um þetta eru og verða trúlega
skiptar skoðanir:
Kjartan Guðjónsson: Eg lít á
þetta sem listtækninám. Lista-
mannagrillur ætli fólk ekki að
hafa i myndlistarskóla. Þær tefja
einungis fyrir þvi. sem hér er
verið að gera: Að koma upp
tæknikunnáttu. sem síðar verði
hægt að byggja á.
Tove Kjarval: Eg hef orðið vör
við mjög harða gagnrýni á danska
akademfið. Sagt hefur verið. að
þar sé þessi hlið hreinlega van-
rækt.
Kjartan: En akademi er stofn-'
un fyrir framhaldsmenntun. Eg
er ekki viss um. að það eigi að
kenna |)essi fræði þar. Menn eiga
að vera búnir að læra þau áður.
Einar Hákonarson: Þessi krafa
um tæknikunnáttu — er hún ekki
afleiðing af rökhyggjunni i þjiið-
félaginu. Allir vilja hafa eitthvað
áþreifanlegt .. .
Tove: Það er efnishyggjan.
Kjartan: Eglft á listnám eins og
málfræði. Til þess að maður geti
orðið rithöfundur verður hann að
þekkja málið. læra málfræðina.
Einar: Eg held nú samt. að það
huglæga I náminu skipti mjög
miklu máli.
Kjartan: Hvað sent þvi líður. þá
álít ég. að nemendur fái góðan
undirbúning hér; að þetta sé góð-
ur skóli til að búa fölk undir æðra
listnám.