Lesbók Morgunblaðsins - 10.03.1974, Blaðsíða 6

Matthías Johannessen þýddi
LJÓÐ IV.ao formanns, sem hér birtast, eru þýdd úr
ensku. Michael Bullock og Jerome Ch'en þýddu
þau á ensku úr kínversku. Augljóst er, að slík
þýðingaraðferð er ekki til fyrirmyndar, en um aðra
er ekki að ræða, þar sem ekki er unnt að þýða
Ijóðin úr frummálinu. Þýðingarnar ættu þó að gefa
nokkra hugmynd um yrkisefni Mao formanns, en
Ijóðin eru, eins og öll góð Ijóð, sprottin úr reynslu
skáldsins, og þó að aðferðin orki tvímælis er þess
að vænta, að þýðingarnar gefi nokkra hugmynd
um Ijóðmyndir skáldsins, táknmál og sýnir.
Þess má geta, að Ezra Pound minnist á kín-
verskt myndletur í bók sinni um skáldskap, ABC of
reading Hann segir, að Egyptar hafi í myndletri
sínu gert myndir, sem áttu að tákna hljóð, en
Kínverjar hafi notað myndir sem myndir, þ.e.a.s. í
kínverska myndletrinu er ekki reynt að tákna hljóð
með mynd, heldur byggist leturgerðin á því að
sýna myndir af því, sem um er rætt
Dæmi:
maður
0
tre
*
sól
Sól í trjákrónu, eins og við sólarupprás
merkir nú Austrið.
Þannig er myndletrið kínverska saman sett úr
ýmsum myndum eða táknum og ein slík mynd
getur sagt heila sögu. Lit var hægt að tákna með
mynd af rós eða öðrum blómum o.s.frv.
Auga leið gefur, að Ijóð skrifað með kínversku
myndletri er erfitt að þýða yfir á aðra tungu, þar
sem myndmálinu verður ekki lýst með venjuleg-
um stöfum og orðum, sem notuð eru í stað
mynda. Þrátt fyrir þennan mikla mun er hægt að
gefa nokkra hugmynd um kínversk Ijóð, þótt ekki
sé notað myndletur eins og í frumtextanum. En
auðvitað hlýtur margt að fara forgörðum á langri
leið Ijóðs úr kínversku yfir á íslenzku, þó að
grunvallarhugmyndin ætti að komast nokkurn
veginn til skila.
Mao Tse Tung er leiðtogi fjölmennustu þjóðar
heims. Hann er virtur, elskaður og dáður af
trúbræðrum sínum auðvitað ekki fyrst og fremst
fyrir skáldskap sinn — hver virðir skáldskap á
vorum dögum? — heldur fyrir róttækar skoðanir
sinar á þjóðfélagsmálum, starf sitt í þágu bylting-
arinnar og forystu fyrir byltingaröflum kommún-
ismans í Kína Ljóð hans lýsa stjórnmálamannin-
um og orrustum hans, vandamálum og hugsjón-
um og eru því merkar heimildir um söguþróun
vorra tíma.
Mao formaður hefur ávallt farið eigin leiðir.
Hann er ólíkur öðrum kommúnistaleiðtogum —
og þá ekki sízt félögum sínum i Moskvu — að þvi
leyti að hann er ekki einungis byltingarsinnaður
öfgamaður, skurðgoð nýrrar pólitískrar trúar, held-
ur einnig — og ekki sízt skáld. Það er skáldið í
Mao, en hvorki stjórnmálamaðurinn né trúarleið-
tocjinn, sem hefur gert kinversku byltinguna trú-
verðugri — og kannski mannlegri — en aðrar
byltingar kommúnista á þeirri vargöld, sem vér nú
lifum
Þess má að lokum geta, að ég snaraði þessum
Ijóðum á íslenzku fyrir allmörgum árum. Magnús
Kjartansson, núverandi iðnaðarráðherra, fékk þýð-
ingarnar lánaðar hjá mér og notaði hann þær í
skólafyrirlestrum sinum um Maoformann á sínum
tima Mér hefur verið sagt, að viðstaddir hafi
stundum hlegið að því, þegdr Magnús vitnaði í
Ijóð formannsins og kvaðst mundu fara með þau í
þýðingu Morgunblaðsritstjórans! Slík ósköp mætti
kannski flokka undir kaldhæðni örlaganna, ef
menn vilja. En það mættu skoðanabræður Mao
Tse Tungs vita, að eitt er að nota skáld, en annað
að vera skáld
LJÓÐ EFTIR
MAÓ
FORMANN
Ch'angsa ij
Einn í haustnepjunni
skoða ég ána
sem rennur í norður
framhjá Appelsinu-eyjunni;
skoða misturroða fjailanna
sem skarta rauðum skógarlaufum.
á grænu vatni
þessa breiða fljóts
keppa hundruð báta
við strauminn.
Ernir þjóta
um víðáttur himinsins.
Fiskar synda
á grynningum —
allír sýna frelsi sitt
undir köldum berum himni.
Ruglaður af þessum feiknum
spyr ég okkar miklu gráu jörð:
Hver ræður örlögum manna?
Hingað leiddi ég
hundruð félaga
á þessum óstýrilátu
mánuðum og árum
Við vorum skólabræður
í blóma Iffsins.
Einsog lærdómsmönnum sæmdi
ákærðum við án ótta, án hagnaðar
bentum á þessar árog viðáttur
og skrifuðum titrandi orð,
stöður og embætti
voru til dufts
metin.
Manstu ekki
hvernig bátar okkar
lentu í miðjum árflaumnum
og vatnsstraumurinn hægði á þeim?
(1926)
1) Borgin er á eystri bakka árinnar Hsiang, sem
rennur norður í vatnið Tungt'ing. Appelsínu-eyjan
er í vestri og enn vestar er röð fjalla.
Huich'ang ij
Senn eldar af degi
I austri.
Ensegiðekki
að við hefjum gönguna snemma.
Þó að við höfum ferðast
yfir þessar grænu hæðir
erum við ekki enn gömul.
Og einkennilega fagurt er landið
héðan að sjá.
Frá múrum Huich'ang
ná háir tindar
alla leið
austur að hafinu.
Hermenn okkar benda og stara
suður til Kwangtung.
Hún biður græn og frjósöm
og fjarlæg.
(Janúar 1 929)
1) Borgin liggur á markalínunni milli Kiangsi og
Fukien. Mao og Chu Te fóru með hersveitir sínar
austur til Fukien og settu þar upp herstöðvar.
Þýð.
& ± %
MaoTse Tung.
©
Gangan til Chian g
Allt er hvítt undir himninum,
enginn grænn kýprusviður.
Herdeildir þramma i snjónum.
Tindar gnæfa yfir þeim.
Rauð flöggin blakta I vindinum
þegar þeir klífa fjallveginn.
Hvert fara þeir?
Til árinnar Kan
þar sem snjór þyrlast í vindi.
Skipun gærdagsins
að verkamenn og bændur
hertaki Chian.
(Febrúar 1930)
1) Samkvæmt Dagblaði Alþýðunnar (12.5.1962)
gerðu Mao og félagar hans ekki færri en niu árásir
á Chian í Kiangsi 1930. Gangan í snjónum sýnir
að Ijóðið er ort í kringum febrúarárásina.
Til Liu Ya-tzu i>
Aldrei get ég gleymt teinu sem við drukkum i Kanton
eða Ijóðinu sem þú baðst um f Chungking
þegar laufið gulnaði.
Þrjátiu og eitt ár eru siðan
og ég er kominn aftur til þessarar gömlu borgar;
Nú þegar blóm fella blöð
leség falleg Ijóð þin.
Gættu hjarta þíns, að það verði ekki fyrir of mikilli hryggð;
Vertu framsýnn þegar þú metur heimsviðburði.
Segðu ekki að K'unming-vatn sé of grunnt;
betra er að skoða fiskinn i því en Fuch'un-ánni.
(Aprfl 1 949)
1) Liu kom til Peking á ráðstefnu um stofnun
Alþýðulýðveldis Kína og orti þá Ijóð, þarsem hann
óskar þess að fara aftur til Wuchiang í Kiangsu.
Þetta Ijóð er einskonar svar Maos. Liu orti Ijóð 1.
okt. 1950 þar sem hann segir: „Ég hef þjónað
tveimur stjórnum sem lélegur lærdómsmaður."
Þessar stjórnir, eða öllu heldur stjórnarform, voru
Ch'ing og lýðveldið Kína. Átti hann kannski erfitt
með að hugsa sér að þjóna enn einni ríkisstjórn
með nýjum stjórnarháttum?
Fyrsta línan skírskotar til þess þegar Mao hittir
Liu 1924, önnur til þess þegar Liu bað um Ijóðið
Snjór og sú fjórða til fyrstu heimsóknar Maos til
Peking 1918. Vatnið sem talað er um í 10.
línunni er við Sumarhöllina í Peking og Fuchn-áin
er í Chekiang, þar sem Yen Kuang (á síðara
Han-tímabilinu, 25—220) veiddi og stundaði
búskap, eftir að hann neitaði að dveljast við
keisarahirðina. Liu Ta-tzu dó 1958. Hann varð
aldrei kommúnisti.
I