Lesbók Morgunblaðsins - 10.03.1974, Blaðsíða 7

Mao formaður ræðir við kinverska unglinga. Málverk eftir Chin Wen-yi.
Snjór 1)
í norðri:
þúsundir kilómetra af klakaböndum.
Hinir ódauðlegu i>
Ég hef misst mína stoltu ösp
og þú þinh pllvið.
Ösp og pilviður
svífa til hæstu hæða.
Þegar þeir spurðu Wu Kang
hvað hann ætti handa þeim
gaf hann þeim
kanelvin.
Einmana gyðjan
i tunglinu
breiðir út viðar ermar
og dansar fyrir þessar góðu sálir
á endalausum himni.
Þá berast allt i einu orð
um ósigur Tigrísdýrsins á jörðinni.
Og þau bresta i grát,
tár þeirra falla eins og steypiregn.
(11. maí 1 957)
1) Ljóðið er tileinkað Li Shu-yi, ekkju Liu Chih-
hsiín's. Liu, gamall vinur Maos, féll í orrustunni
um Hunghuísept. 1 933. Liu merkir: pílviður og
Yang: ösp. Yang var nafn annarrar konu Maos,
Yang K'ai-hui, sem Ho Chien hershöfðingi lét
drepa, þegar her Maos yfirgaf Ch'angsha 1 930. -
Þjóðsagan segir að Wu Kang, hafi verið dæmd-
ur til að höggva kaneltréð á tunglinu vegna glæps
sem hann hafði framið í leit sinni að ódauðleika,
en tréð var heilt aftur strax og hann reiddi öxina á
ný. Skv. munnmælum stal Ch'ang O ódauðleika-
drykknum eða ódáinsveigunum, flýði til tunglsins
— og varð gyðja þar. Mao hugsar sér e.t.v.
drykkinp túlka sannleika kommúnismans og að
Tígrisdýrið sé Chiang Kai-shek.
Mao kemur aftur til Shaoshan i>
Ég formæli timanum sem hefur liðið
frá óglöggum draumi brottfarar minnar
að heiman, fyrir þrjátiu og tveimur árum.
Bændurnir lyftu stöngum með rauðum dulum.
Með svörtum höndum reiddu stjórnendur svipur til höggs.
Miklar geðshræringar fylgdu sjálfsfórn fólksins:
Það bað sól og mána um nýtt andlit á himininn.
Með gleði horfi ég á þúsund öldur hrísgrjóna- og baunaakr-
anna
og allsstaðar hetjur á heimleið i reykmóðu sólarlagsins.
(Júní 1959)
1) Shaoshan er fæðingarbær Maos, þar hafði hann
frumkvæði að því að bændur stofnuðu með sér
samtök og börðust fyrir betri kjörum, en hann var
neyddurtil að flýja sumarið 1 927.
„25. júní 1 959 kom ég aftur til Shaoshan, eftir
þrjátíu og tveggja ára fjarveru," segir Mao í
athugasemd við kvæðið.
Vetrarský ij
Bylurinn fýkur úr vetrarskýjum.
Blómin eru fölnuð.
Kaldir vindar næða um himininn;
enn andar jörðin hlýju.
Helja rekur burt tígrisdýr og hlébarða, alein.
Hinir hugrökku óttast ekki bjamdýr.
Plómutréð býður snjóugan himin velkominn
án þess að hugsa um flugurnar sem frostið grandar.
(26. des. 1962)
1) Ort á 69. afmælisdegi Maos. Hann fann áþreif-
anlega til deilunnar við Rússa. Staðráðinn í að
reka af höndum sér tígra og hlébarða og óttast
ekki bjarndýr, yrkir hann þetta Ijóð.
Svar til Kuo Mo-jo i)
í þessari litlu veröld
kremjast fáeinar flugur á veggnum.
Hljóðið frá þeim
vekur stundum hroll.
stundum er það eins og grátur.
Maurar, skriðandi upp eskitré. raupa af miklu landi,
en vitað er að bjöllur geta lamað rætur digurs trés.
Þegar lauf fauk í vestanvindinum i Ch'angan
var merkið gefið.
Margt
kallar að.
Þó að jörðin snúist áfram
er timinn naumur.
Þúsund ár er of langur timi:
við skulum deila um morgna og kvöld.
Höfin fjögur verða ofsafengin þegar ský og sjór reiðast.
Meginlöndinfimmskjólfaundanþórdunum og hvirfilstormi.
Drepsóttir ætti að uppræta,
þá yrðum við ósigrandi.
(9. jan. 1963)
1) Hér líkir Mao óvinum sínum við flug ur, bjöllur og
drepsóttir, Kína og Rússlandi við tvö stór tré,
deilunum milli þeirra við ofsafengin höf og þrumu-
veður. Óþolinmæði hans sést á línunum: tíminn er
naumur „og þúsund ár er of langur tími."
Tvær síðustu línur fyrra erindis eru ráðgáta. Þær
virðast gefa í skyn að Mao hafi „gefið merkið" um
að deilan milli Kína og Sovétríkjanna skyldi hefj-
ast, þegar hann var í Sian (Ch'angan) að haust-
lagi.
Snjór þyrlast óraleiðir.
Beggja vegna Múrsins mikla
aðeins endalaus víðátta.
Straumköstá þessu breiða fljóti
falla og stirðna.
Fjöllin eru dansandi silfurhöggormar
og hæðir2) eins og vaxfílar þramma eftir sléttunni,
stærð þeirra áskorun til himinsins.
Við þurfum sólardag
til að geta séð þær í allri sinni dýrð,
rauðar og hvítar.
Þannig er fegurð þessara fljóta og fjalla
sem hafa kallað á aðdáun ótal hetja —
hinna miklu keisara Ch'in og Han
sem skorti bókmenntalega reisn,
T’ang og Sung
sem hafa aðeins rómantískar ástríður
og hins stórfenglega Gengis Khans
sem vissi einungis hvernig átti að spenna bogann
og skjóta gamma.
Allir eru þeir horfnir.
Við verðum að leita i okkar eigin kynslóð
að mönnum stórra drauma.
(Veturinn 1944—45?)
1) Þegar Mao var ! Chungking í ágúst 1945 að
ræða frið og einingu við Shiang Kai-shek, hitti
hann gamlan vin sinn Liu Ya-tzu, sem bað hann
gefa sér þetta Ijóð — og gerði Mao það. Þetta er
áreiðanlega bezt þekkta Ijóð Maos í Kína og utan,
trúlega ort veturinn áður en Mao og Chiang
Kai-shek hittust (sbr. snjórinn og kuldinn).
2) Aths. Maos: Hér er um að rfeeða Shensi- og
Shansi-háslétturnar."
©