Lesbók Morgunblaðsins - 22.05.1976, Page 14

Aldurinn segir oft harla lítiö um likamlegt ástand. Hér sést einn 83 ára koma i mark i viðavangshlaupi og er hann
að minnsta kosti á undan öðrum. sem virðist miklu yngri. Og ugglaust mundi vera hægt aðfinna marga fertuga eða
jafnvel þrituga, sem alls ekki gætu hlaupið svona vegalengd.
Hvað verður lært af
öldungunum?
Framhald af hls. 7
lengur í frumufra'dum, þóit ekki séu fullnægjandi
skýrinuar cnn fyrir hendi. Vefjafrumur sýktar af
bólfiuveirum eða frumur sem ,,skaóazt“ hafa af
geislun virðast nefnilefia ekki vera háðar neinu
innh.vfifiðu, fyrir fram ákveðnu sliti — slíkar frumur
má ra-kta von úr viti. Þekktasta da>mið er He-
La-fruman. Til þess að hafa í höndum fasta viðmiðun
rækta lífefnafræðinfiar frumur úr krabbakýli
sjúklinfis, sem látinn er fyrir nokkrum áratufium, en
stafirnir He-La voru upphafsstafir í nafni sjúklinfis-
ins. Þótt svo lanfit sé um liðið sjást enfiin merki
öldrunar á frumunum. Sægur ódauðlegra frumna
gerir þó ekki ódauðlegt lífkerfi.
En skyldi mega draga nokkrar ályktanir af lifn-
aðar- og næringarháttum hins fjörgamla fólks?
„Furðulegast var, að meðal þessara öldunga voru
engin hrum hró, heldur var þetta allt hraust og
lífsglatt fólk,“ segir bandaríski mannfræðingurinn
Sula Benet, sem rannsakaö hefur lifnaðarhætti
kákasískra bænda í heimkynnum þeirra. Hún þóttist
koma auga á fjórar aðalástæður fyrir hinu óvanalega
langlífi. Ein var mikil hófsemi í kynferðismálum í
æsku og jafnvel kynbindindi fram að þrítúgu. mikil
vinna, hóflegt mataræði og kaffi- og tebindindi. Hins
vegar var venja að fá sér sopa af léttu rauðvíni með
mat.
Ekki er nú þar með sagt, að menn eigi svo langa
ævi vísa þótl þeir séu fúsir að hlýða þessum reglum.
Því lifnaðarhættir öldunganna í Kákasus og Andes-
fjöllum eru mjög mismunandi.
Kákasusbændurnir stunda kynbindindi fram á
fullorðinsár. Aldursfélagar þeirra í AndesfjöIIum
státa hins vegar af getu sinni þótt þeir séu orðnir
fjörgamlir menn. Ibúar Vileabambaþorps í Andes-
fjöllum reykja bæði og drekka að staðaldri en Káka-
susbúarnir reykja alls ekki og neyta áfengis í
ströngu hófi. Mataræði Suðurafríkumannanna er
fitu- og hitatfiningasnautt jurtafæði að miklu leyti,
en Kákasusbændur neyta kraftmikillar sveitafæðu
— mjólkur, smjörs, osta, jógurtar og kálmetis.
Kólesterólmagn fæðu þessarar virðist ekki hafa
merkjanleg áhrif á heilsu þeirra. Meðal hinna
háöldruðu kákasusbænda er meira að segja að finna
of feitt fólk.
Menn þurfa þvf ekki að vænta langlífis, þótt þeir
gerbreyti mataræði sínu eða jafnvel öllum lifnaðar-
háttum.
En eftírsóknin eftir langlífi hefur aldrei verið
meiri en einmitt nú á dögum. Þessi þrá manna eftir
eilífri æsku hefur fært lyfjaiðnaðinum mikið í aðra
hönd. En þær miklu fjárfúlgur sem árlega eru
greiddar fyrir töflur, duft og smyrsli, sem eiga að
yngja menn, gera þá langlífari eða endurlífga þá,
eins .og slagorðið segir — færa mönnum engan
töfradrykk eílífrar æsku. Að þeirri niðurstöðu komst
að minnsta kosti þing öldrunarfræðinga í Berlín
nýlega. Eru þá allir málsvarar og forsprakkar yng-
ingarlækninga og framlengingar lifsins skottu-
læknar, skýjaglópar eða svikahrappar?
Æskan kostar 6000 mörk
Víst er um það að mikil gróska er á æskulyfja-
markaðnum og rennur þar mikið fé í ýmissa vasa. 1
Vestur-Þýzkalandi munu vera um þrjátiu einka-
stofnanir, sem fást við ellina eingöngu. Boð þeirra
hljóða jafnvel upp á tíu ár á þremur vikum: yngizt
um tíu ár á þremur vikum með ferskfrumugjöfum.,Á
seinni árum hefur mjög færzt í vöxt að dýra frumum
væri veitt inn I blóðrás, með yngingu fyrir augum.
F'yrir viku meðferð i einkastofnun verða hinir
öldruðu sjúklingar að greiða frá 200—400 þúsund
krónur út í hönd. Sumir yngingarlæknar hafa þó
biðstofur eða vitja sjúklinga heima og er sú meðferð
ódýrari kostar 40—100 þúsund krónur. Fersk-
frumurnar eru annaðhvort sóttar í sláturhúsið, eða
læknarnir taka þær úr eigin dýrastofni og er það að
sjálfsögðu dýrara. Þær eru teknar úr völdum líffær-
um, þeim síðan sprautað í sjúklinginn, og á þá að
gerast kraftaverk. Eða svo segja málsvarar
lækningarinnar. Onæmisfræðingar, lífefnafræðing-
ar og fjölmargir læknar telja þetta ekki einungis
óhæfu, heldur einnig hættulegt.
í augum þeirra er þetta einfaldlega flutningur
fruma úr dýrum i menn og þegar um slíkt er að ræða
tekur ónæmisvarnakerfi líkamans til sinna ráða.
Frumunum er i reyndinni yfirleitt hafnað, líkaminn
sér um það. En andlega einkenni lækninganna er þó
ekki hægt að útiloka. Til þess þyrfti þó ekki að veita
neinum frumum inn í likamann. Eilífrar æsku ætti
fólk ekki að vænta sín af þess konar meðferð.
Þegar upp er staðið virðist svo, sem gömlu ráðin
dugi bezt. Aldrað fólk á að drekka mikla mjólk,
borða fjörefni, ganga mikið, ferðast ef það getur,
synda og koma sér upp andlegum áhugaefnum, sem
fullnægja þörfum þess. Þessi lyfseðill er að minnsta
kosti vænlegri en allir kraftaverkakúrar. Og sé þess-
um ráðuin fylgt, eiga flestir að geta „dáiö ungir eins
seínt og hægt er“.
Jenna Jensdöttir
HVERS MÁ VÆNTA?
Uti
Með exi hefur hann höggvið
báðar hendur af konu sinni
skerandi er óp hans
er hann sér kvölina
í deyjandi augum hennar.
Ekkasog ungu stúlkunnar
blandast hryglukenndu hljóði
piltsins sem hún
reyndi að hengja
í bbaðherberginu.
Myrkraverk unnin
í Ijósi dagsins
og allir vita
hver vann þau
Með hroll í baki
og hræðslu í augum
spyrja menn
þar í landi
Hvers má vanta?
Heima
Menn hverfa af þvi þeir
vita of mikið
Réttvísin?
Sannleikurinn?
Myrkraverk unnin
f skjóli hvers?
enginn veit hver
vann þau
Með kuldahroll
i kroppnum
og hræðslu í augum
snúum við okkur að næsta manni
á götunni og spyrjum
Hvers má vænta?
Guömundur L.
Friðfinnsson
MAÍM0RGUNN
Heyrðu mig, himnakóngur,
hefurðu gætt að því, '
um sauðburð i vor þarf að vera
veðrátta þurr og hlý?
Þú sérð það vist sjálfur, herra,
á sauðburði er þörfin rík,
að tvílembur mjólki mikið
og mjólkin sé rjóma lík.
Fyrirgefu mér, faðir,
þá fjárönn og sisl er mest
þó hafi ég holtasóley
og heiðlóu fyrir prest.
Láttu i sálirnar seytla
svolitinn gróðuryl.
Hátíð bú þú í hjarta
hverju sem finnur til.
Viltu svo, Guð minn góður,
gefa þeim mikið Ijós,
öllum sem landiðyrkja,
öllum sem hirða fjós.