Lesbók Morgunblaðsins - 01.09.1979, Blaðsíða 14

Lesbók Morgunblaðsins - 01.09.1979, Blaðsíða 14
Krossgáta Lesbókar Morgunblaðsins Lausn á síðustu krossgátu lo £ <z: í'H ■ ***** Sc- ANC» DKhck Kobi- AN tOK*e K <««»- \m —> K o N i R T A T * T Æ F A N E R y U R m A T tf Æ F I flAH E J £ VJA M 1F o M A T T Æ R I K I S NieuR fm l QH»T- M K. F KiMO S OC.H 'A 5 A u n 'o L b URCA 5 A R a A FT- OlL- una- Ul K U K R 6ANI* »«t A N 1 e T nes S u N A SK£L A ±> A B imdA fjau tt N Ý T A A T i R H t-T- 'CM L fltK A m Fo«M- A«l ♦ Háf> J) A R. vc A 6LATI roa- T A P i jp X R H«óP HU4- AflUR. 'o ? £■ f«n» »»»'« A R F m A L T tífis M X Ml A o T A í) 1 : ■n X F |M Hacá. L í p U R Veikr- IN N KL- AK| 'l S Áfucu ÍAXí 1 F / r V£IKA L A l M A HEIÐ- Æ R A |$AáD A U 0. L 1 T Skíh - ~oi uppne. b K A J> D A i> 1 ÍUÍL 5*«v M 7 A HkIlt t Sr ToVw H i hr ttÓMV. TKlll XFI ! D Kslc- ToNU I © A S U S fuMK' AN A NO A N A«r- IR 'A N A F N A R It'lULD t± JJ L A £> HtXO K J Ní N: ’A J/ aJ Jtfí- (LÍU Sno f- M R- lbc.uk. Dfl M- IR kUCL- AR KÆÐI ■viÐKV- ■ am um Hafkvæni 1R 6iri ■ malm- U(2 - 1 N N Fua 7 1 '~K 1- 1 wmpr / B&jBft) )' —a. / KÓTfí FLU.C- FéLAO. pú K- A R ÓHK- ElNKA SAM- H LJ. &.ALFI R T- i-o'C- WH S.-j' *•• HÁ-Ð -l' — V ANC( VoFN 5AÍA H \l - 'lUT S7 KÁFA ÍENFIF AFWOT H v- AKF- L A L'\TIL KeiifA 1}LoM í'mFur K'JEV- A/AFM -rvetn E / A» s kt-ÆK- 1-t R 5? IL KALK- H •v'-Ð 1 £W D- IN0. eiN - Kk'MAMS- iTAFlR CiLTÚFuiZ Teíkía Ti/clR E / S) £ R£ 1 f> St'a U MA faKG, 5T I TAEAR H&KKAf 1 ticn Fimi r 'íMYWD- UN fcuRT ELSKfí fR'IU.T 1 Lm.Á p^/O - úfiQM - AR ve (r AO(Kl£) þf?AUT KYA86 K’vEN' 5 TÁV- AB- DÝfl. L'l F- FÆftitJ (.{ h ca- öeAC.( T órJN H/íÐlK ENOtVC. VERIC- FÆRI T'lNAr^- O / u EiN - , rc isNNIi frAFtfl. I C.EFUIÍ 1 mrt 5 ?\L Bauw 11 fREX G J N>- KeNNl Vængjaður draumur Framhald af bls. 3 hitapokar. Þannig er ástatt núna. Bráöum förum viö svo aö sofa í öllum fötum, einnig í skónum og meö hattana á höfðinu og loks frökkunum líka. Viö erum ákveönir í aö láta okkur líöa vel, meöan viö erum hérna.“ Villt dýr, sem voru á sveimi í Kitty Hawk, voru annaö vandamáliö. Ýmis nagdýr, m.a. mýs, voru þarna á ferö og lá viö að þær „nöguöu af þeim nefin“ á næturnar eins og þeir sögöu. En verstar af öllu voru þó moskítóflugurnar, sem komu í stór- um sveimum, og næstum skyggðu á sólina. „Taugaveikifaraldur, með öll- um sínum þjáningum, heföi ekkert veriö í samanburöi viö þetta. Þær átu okkur gegnum nærföt og sokka. Ég var meö bólguþrymla, á stærð viö egg, um allan líkamann ... Hörm- ungar! Hörmungar"! Þrátt fyrir öll þessi vandamál héldu bræðurnir ótrauðir áfram viö ætlun- arverk sitt. Árangur fyrsta ársins olli þeim vonbrigöum. Fluggeta vélarinn- ar var miklu minni en búist haföi verið viö. Þetta kom óþægilega viö þá, þar sem burðargeta vængjanna haföi veriö vandlega reiknuð út á grundvelli tafla, sem Otto Lilienthal haföi gert. Þaö var þó nokkur hugg- un, aö stjórnbúnaðurinn haföi reynst ágætlega. Meöan þeir vissu, aö þeir hlutir voru í lagi, voru þeir ánægðir, því þeir vissu, aö þá mundu þeir yfirstíga aöra erfiöleika líka. Þegar þeir komu aftur til Dayton, fóru þeir að ráögera smíði nýrrar og mun stærri flugvélar og hugöust þá notfæra sér reynslu sína frá árinu áöur. Hún átti aö hafa vænghaf, sem var nærri tvöfalt meira en áöur og vó meira aö sama skaþi. En vonir þeirra brugöust algjörlega. Árangurinn varö jafnvel mun lakari en áriö áöur. Fluggetan varö mun minni en ætlað var og þaö, sem verra var jafnvægis- stýriö átti þaö til aö bregðast. Þeir fóru frá Kitty Hawk 1901, enn von- sviknari en áöur og þá grunaði, aö þeir stæöu frammi fyrir vandamál- um, sem þeim yröi ofviða aö leysa. Wilbur var sérstaklega niður- beygöur og á seinni árum sagði hann: „Viö efuðumst jafnvel um, aö viö gætum haldið tilraununum áfram. Þegar viö litum á þann tíma og þá peninga, sem viö höföum lagt í þetta og bárum saman viö þann árangur, sem við höfðum náö og þær vegalengdir, sem við þurftum aö fara, þá fannst okkur þetta allt unniö fyrir gýg.“ Octave Chanute, bandarískur sér- fræöingur um flug og flugtilraunir og ötull hvatningamaður þeirra bræöra, endurlífgaöi deyjandi áhuga þeirra með því að bjóöa þeim í heimsókn til Verkfræðingafélags Vesturríkjanna og skyldu þeir segja þar frá tilraun- um sínum. Meöan bræöurnir voru aö undir- búa ræöu sína og frásagnir, uröu þeir aö ræöa málin frá ýmsum hliöum og reyna aö gefa skýringar á ýmsum atriðum varðandi mistökin og ýmis vandamál varöandi flugtil- raunirnar áriö 1901. Til að ganga úr skugga um lyfti- getu vængjanna og sannreyna þá útreikninga, sem þeir höföu treyst á, útbjuggu þeir vindgöng og geröu nokkrar tilraunir, sem ekki aðeins vörpuöu Ijósi á þau vandamál, sem þeir höföu átt viö að stríöa, heldur gaf þeim einnig hugmyndina aö algjörlega nýrri tegund flugvélar. Meö þessu endurheimtu þeir sjálfstraustiö og fóru aö ráögera þriöju ferðina til Kitty Hawk. Tilraunatíminn áriö 1902 skilaöi árangri, sem fór langt fram úr bestu vonum þeirra. Nýja flugan sýndi fullkomlega þá fluggetu, sem þeir höföu vonast eftir og ný staðsetning á hliöarstýrinu, aö aftanverðu, leysti þau stýringarvandamál, sem þeir höföu veriö aö berjast viö áöur. Lengri flugvegalengdir meö nýju flugunni áriö 1902 sýndu greinilega, aö hliöarstýriö nýja, ásamt hallastýr- ingunni, geröi þeim kleift aö ná réttum og mjúkum beygjum, ná- kvæmlega eftir því, sem þeir höfðu vænzt. Eftir þessar árangursríku tilraunir má segja, aö flugvélin hafi veriö fullsköpuð í sína núverandi mynd, a.m.k. í aðalatriðum. En eitt vantaði: hreyfilinn. Veturinn 1903 notuöu bræöurnir til aö teikna og smíða grindina á nýju vélinni og átti hún aö vera knúin af hreyfli. En þar sem þeim tókst ekki aö finna neina vél, sem hentaö gæti, t.d. létta bílvél, þá smíðuðu þeir, ásamt aðalsmið þeirra í reiðhjóla- verksmiöjunni, Charles Taylor, litla, fjögurra strokka benzínvél og haföi hún 12 hestafla afköst. Bræðurnir höfðu alltaf veriö þeirr- ar skoðunar, aö knýja mætti flugfar á sama hátt og skip, þ.e. meö skrúfubúnaði. Þeir gerðu sér Ijóst, að engin sambærileg kenning var til um þaö, hvernig knýja mætti fram farkost í lofti, en af snilldargáfu sinni réðust þeir á vandann af sömu innsýn og áöur. Þeir voru hinir fyrstu til aö gera sér grein fyrir aö skrúfan gegndi sama hlutverki í lofti og í vatni. Gátan var ráöin. Af eigin hugviti höföu þeir bræöur, Wilbur og Orville, leyst þann hnút, er vísinda- menn og verkfræðingar víös vegar um heim höföu staðið ráöþrota frammi fyrir í áratugaraðir, svo að nothæf flugvél mætti sjá dagsins Ijós. Nú var aöeins eftir aö sanna fyrir alheimi, að kenningar þeirra og útreikningar stæöust í reynd. Þann 17. desember 1903 vöknuöu bræðurnir snemma, en þeir fóru samt ekki á kreik fyrr en um hálf tíu leytið um morguninn, en þá höföu þeir ákveðiö aö hefja tilraunaflugið, þrátt fyrir nokkuö óhagstæöan vind. Þeir drógu rautt flagg aö hún, en þaö var merki þeirra til starfsmanna slysavarnarstöðvarinnar næst Kitty Hawk, um aö þeir óskuöu nærveru þeirra. Síöan merktu þeir og gengu frá 18 metra langri flugbraut, þar sem reynsluflugið átti aö fara fram. Þeir uröu hvaö eftir annað aö skjót- ast inn í tjaldið til aö hlýja sér viö karbíð-ofninn, sem þeir höföu sjálfir útbúiö, en þegar aðstoðarmennirnir voru allir komnir á vettvang, var undirbúningi lokiö frá þeirra hálfu. 14. desember haföi Wilbur gert misheppnaöa flugtilraun, sem end- aði á því aö vélin laskaðist lítilshátt- ar, en því var strax kippt í lag. í dag átti Orville aö spreyta sig. Hann bjó um sig í flugmannssætinu á miðjum neðri væng. Vart er þá hægt að tala um sæti, því flugmanninum var ætlaö aö liggja í vélinni. Klukkan var um þaö bil hálf ellefu. Hann lá á maganum í þar til geröri umgjörö. Með því að hreyfa mjaömirnar til hliðanna gat hann stjórnað jafn- vægisstýrinu og hliöarstýrinu. Meö vinstri hönd stjórnaöi hann hæöar- stýrinu, sem var aö framanveröu. Meö hægri hönd stjórnaöi hann svo benzíngjöfinni til hreyfilsins. Hreyfill-

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.