Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1982, Blaðsíða 10

Ingimar Erlendur
Sigurdsson
Fjallið eina
Af vatnajökli veglaus tár
og vinalaus falla.
Ur heljarfarveg harmaár
á himininn kalla.
í hafdjúpið, hafdjúpið falla.
í hljóðakletti hjartað slær
og hamrar á strenginn.
Við þagnarhljóminn hjartað grær
og heyrir það enginn.
Það bærir ei, bærir ei strenginn.
Und herðubreið er huga þraut
að halda við anda.
Á hugarflugi hatröm naut
með herðakamb standa.
Æ þyngra, æ þyngra að anda.
Á fjallið eina ferðast sál
og festir þar yndi.
Hún berast lætur bænamál
af bjargföstum tindi.
Þar himneskt er, himneskt er yndi.
Bænheyrsla
Ó, biðjenda baðmur,
hve brumarþú;
minn flísstungni faðmur
fyllist af trú.
Bænarlíf
Svo miklum dular
mætti
bænin yfir
býr:
í næsta andar
drætti
dauður lifir
— nýr.
Játningar
völvu
Tove Ditlevsen segir frá. 2. hluti
Helgi J. Halldórsson þýddi
Sagan
að bakisögunni
Fyrir nokkrum árum ákvaö ég
að fara í hundana. Slík ákvörðun
vekur hvorki meðaumkun né sam-
úö hjá neinum þegar maður hefur,
að því er virðist, heilmikið að lifa
fyrir og hefur ekki orðið fyrir
verulegu áfalli. Einhvers staðar
utan áhrifasviðs míns var að vísu
einhver tuttugu og fimm ára yngri
stúlka sem ég gat ekki lengur bar-
ist við á kvennavígstöðvum. Samt
þurfti ég ekki af þessum sökum
að játa mig gersigraða því að
gagnstætt mörgum öðrum konum
í svipaðri aðstöðu hafði ég þá
ótvíræðu yfírburði að ég gat skrif-
að mig burt frá þessu. Hvílík
gæfa! En sú öfundsverða vöggu-
gjöfí Ég hafði engar málsbætur,
enga afsökun. Ég vissi aðeins að
leiðin að ritvélinni getur verið
löng og krókótt og við köllum
hindranirnar ýmsum nöfnum,
meðal annars hinn þriðja sem
Rilke skrifar um: „Og þegar ég
skrifaði harmsögu mína, hve hrap-
allega skjátlaðist mér. Var ég þá
einhver eftirherma og asni úr því
að ég þurfti einhvern þriðja við að
segja frá örlögum tveggja sem
gerðu hvort öðru lífíð erfitt? Hve
auðveldlega gekk ég í gildruna.
Ég hefði þó mátt vita að þessi
þriðji aðili sem gengur í gegnum
líf allra og bókmenntir, þessi aft-
urganga hins þriðja, sem aldrei
hefur verið til, skiptir engu máli,
honum verðum við að afneita.
Hann ber að skoöa sem yfirvarp,
átyllu til að leiða athygli manna
burt frá launkofum eigin sáiar.
Hann er það skálkaskjól sem lífs-
dramað er leikið bak við. Hann er
hávaðinn við innganginn að radd-
lausri þögn hinna raunverulegu
árekstra."
Mínir raunverulegu árekstrar
voru sú staðreynd að ég hafði
ekkert skrifað í þrjú ár og ég
hafði misst vonina um að geta
nokkru sinni skrifað nokkuð
framar. Þetta er kölluð „listræn
kreppa", og þar sem svo þung-
bært er að lifa við hana grípur
maður dauðahaldi í „hávaðann
við innganginn" sem allir geta
heyrt og maður bregst við á
meira eða minna heimskulegan
hátt sem okkur innst inni er þó
ekki ljóst af hverju stafar. Sjálf
ákvörðunin var mér mikill létt-
ir. Það kom mér til að hugsa um
það fólk sem ég hafði þekkt og
hafði heppnast þetta. Andlit
þess risu upp úr djúpi endur-
minninganna þar sem þau höfðu
legið ónotuð árum saman eins
og grímurnar í leikhúsfata-
geymslu. Líf mitt hafði um sinn
komist í snertingu við líf þessa
fólks en ég veit ekki hvað síðan
varð af því. Kannski gleypti
jörðin það, kannski fann það
eitthvað mikilvægt eftir að það
hafði losað sig við allt það sem
heimurinn metur. Það að fara í
hundana þýðir nefnilega ekki
endilega að deyja (því að það er
nógu auðvelt), það er miklu erf-
iðara og flóknara mál sem
krefst umhugsunar, undirbún-
ings, kænsku og, það sem er
verst af öllu, ekki svo lítillar til-
litssemi við þá sem þykir vænt
um okkur. Þó er þeim, þegar til
lengdar lætur, best þjónað með
með því að maður kasti sér með
opnum augum út í þennan
hreinsunareld.
Við hversdagslegan undirbún-
ing minn, sem í fyrstunni (ein-
hvers staðar verður maður þó að
byrja og það eru ekki til nein
uppsláttarrit um „listina að fara
í hundana") var fólginn í að
hvolfa í mig viskíi eins og það
væri saft, fór ég að hugsa um
lítið ómerkilegt atvik frá ham-
ingjudögum fjölskyldunnar í
Birkerod. Á tímabili ræktaði ég
pottablóm í öllum gluggakistum
af undarlegri þörf til að ná
tengslum við fortíðina. I eðli
mínu er ekkert upplag fyrir
þetta endalausa kvennasýsl, en
með aðstoð og góðum ráðum
garðyrkjumanna bæjarins tókst
mér að fá flestar þessar plöntur
til að lifa og dafna. Ein þeirra
skrapp þó saman, visnaði og leið
undir lok þó að ég gerði henni
margt til góða; gæfi henni sól,
skugga, vatn, áburð og hjalaði
við hana. Að lokum gafst ég upp
við hana og fleygði henni niður í
miðstöðvarkjallara. Þar upp-
götvaði ég dag einn að án nokk-
urrar umönnunar, en einnig
laus við allar skyldur, hafði hún
borið hin fegurstu blóm, engum
til gleði.
Að forðast hin
allsgáðu augnablik
En enda þótt tilgangur minn
væri ótvíræður og örvænting
mín ekta, fór ráðagerð mín á
misvíxl á tvo vegu eins og þegar
tvær ljósmyndir eru teknar hvor
ofan í aðra. Þegar hinn bragð-
vondi vökvi fór að renna um æð-
ar mínar kviknaði veik von í sál
minni og ég vann bug á ótta
mínum við hvíta pappírinn, sett-
ist við ritvélina og skrifaði ótal
setningar sem á allsgáðum
augnablikum reyndust einskis
virði eins og falskar ávísanir.
Æ, hefði maður aðeins hið
skothelda sjálfsöryggi áhuga-
mannsins sem enginn útgefandi,
enginn ritstjóri og enginn ráð-
settur „starfsbróðir" getur tekið
frá honum. Það hafði ég ekki og
hef ekki, en nú var um að gera
að foröast allsgáð augnablik.
Björgunarmenn mínir gerðu allt
sem þeir gátu til að koma í veg
fyrir að ég næði í hinn banvæna
drykk. Reiðufé hvarf mér úr
augsýn en við vorum í reikningi
hjá kaupmanninum og við hann
myndaðist mjög flókið samband.
Fyrst pantaði ég gegnum síma
ýmsar óhjákvæmilegar lífs-
nauðsynjar og sagði svo: Æ, eft-
ir á að hyggja, ég þarf líka að fá*
eina flösku af viskíi, við fáum
því miður gesti í dag. — Auðvit-
að fær maður enga gesti þegar
maður liggur í rúminu allan
daginn og drekkur og notar hús-
ið til að fela flöskurnar fyrir
stálpuðu barni sínu, sem reynd-
ar veit allt, og húshjálpinni
sem í dásamlegri einfeldni
ályktar eindregið að konan
drekki af þvi að maðurinn eigi
sér aðra, og það skilur hún vel
sem kona. Hún varð mér samsek
þetta hugstola tímabil. Hún
fjarlægði flöskurnar þegar