Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1987, Page 8

Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1987, Page 8
Sjódómsskýrslan endar á eftirfarandi: „Magnús Sigurðsson yfirréttarmálaflm. ósk- aði þess að frestur væri gefinn vátrygging- arfélögum þeim sem hann hefur mætt fyrir einn eða öðrum þangað til útskrift væri fengin af prófunum og félögin hefðu haft tækifæri til að kynna sér hana, það var tekið fram jafnframt, að ábyrðarfélögin ósk- uðu ekki eftir að skipshöfninni yrði haldið hér þar fyrir. Með því dómurinn taldi málið fullprófað eins og það liggur nú fyrir þá var sjóferða- prófí þessu lokið. Upplesið.- Rétti slitið. Jón Magnússon, T.J. Júlínusson, Halldór Daníelsson, Carl Finsen, A. Tulinius, Páll Halldórsson, Sveinn Bjömsson, H. Kr. Þor- steinsson, O.G. Eyjólfsson, J.G. Hallberg, Eggert Claessen, Emil Nielsen, Magnús Sig- urðson. Þessi nöfn em öll rituð eigin hendi. Það er athyglisvert að 1. stýrimaður, Ólafur Sigurðsson, skrifar ekki undir, sem hann hefði átt að gera samkvæmt venju sem annar aðalmálsaðili af hálfu skipstjómar- manna, ef hann hefði verið samþykkur því sem skráð var. Sjóprófinu Hespað AF Sjódómendur leiddu ekki í ljós sannleik- ann um strand Goðafoss. Ætla mætti að það hefði litlu breytt hjá þeim þó að skip- stjóri hefði sagt að það hafi verið sólskin þessa skammdegisnótt. I sjóréttinum virðist allt kapp hafa verið lagt á það að hespa sjóprófínu af og það hefur þótt henta að ekki væri hægt að kenna einum eða öðmm um að skipið strandaði, og það er látið líta svo út sem skipstjóri hafí of seint komið á stjómpall til þess að hann hafí getað forðað skipinu frá strandi. Sameiginleg skýrsla 1. stýrimanns og skip- stjóra er eyðilögð daginn fyrir sjóprófíð. í þeirri skýrslu hafa verið atriði sem lögmönn- um hefur ekki þótt heppilegt að kæmu fram, og „svo varð það úr“ að skrifuð var ný skýrsla. Það er greinilegt að 1. stýrimanni er ekki um þetta gefíð, og að af hans hálfu er þessi skýrsla ekki gerð af fúsum vilja. Það er einnig greinilegt að í sjórétti er hann undir þrýstingi með það að haga framburði sínum í samræmi við þessa nýju skýrslu. Enga tilraun gera sjódómsmenn til þess að komast að því hvers vegna skýrslan var eyðilögð eða í hverju hún var frábmgðin þeirri síðari. Málinu er svo lokið með nokk- uð snöggum hætti og tryggingafélögum neitað um frest til þess að kynna sér og bera saman það sem fram kom í sjórétti, á þeim forsendum að sjódómsmenn sögðu málið vera „fullprófað“. Fulltrúar trygg- ingafélaga sætta sig við þann úrskurð. Goðafoss var tryggður fyrir 900.000,- kr. og fékk félagið þá upphæð greidda sam- kvæmt því, sem tilskilið var. Stuttu eftir strandið var hafín ný söfnun hlutaíjár og safnaðist á skömmum tíma meira fé en Goðafoss hafði kostað upphaflega, og Eim- skipafélagið og Monberg verkfræðingur keyptu Goðafoss strandaðan fyrir átján þúsund krónur. 1. Stýrimanni Fórnað Engar kæmr vom bomar fram og málið kom aldrei fyrir æðri dómstóla en sjódóm- inn. Málið virðist algerlega hafa stöðvast hjá bæjarfógeta. Engin bréf fara á milli bæjarfógetaembættisins og dómsmálaráðu- neytisins og engin útskrift af sjóprófinu barst til dómsmálaráðuneytisins, eins og venja mun hafa verið um slík mál. Lagalega fengu hvorki skipstjóri né stýri- maður ákúmr eða réttindamissi í sjórétti, vegna strandsins. Hins vegar hefur forráða- mönnum skipafélagsins þótt henta að kenna 1. stýrimanni um það í reynd, honum var sparkað úr starfí en skipstjóri látinn fá annað skip nokkmm mánuðum seinna. Ólafur Sigurðsson, 1. stýrimaður á Goða- fossi, fékk ekki aftur starf hjá Eimskipafé- lagi Islands þó svo að félagið þyrfti að auglýsa eftir mönnum með réttindi. Hann var á ýmsum skipum, svo sem Sterling, Willemoes og fleimm sem leiðsögumaður og hleðslustjóri þar til í byijun árs 1918 að hann varð skipstjóri á mótorskonnor- tunni Rigmor frá Norðfirði, og með því skipi fórst hann, að líkindum í ofviðri út af írl- andi 5. til 10. febrúar 1919 á leið frá Spáni. Hann var fæddur í Ólafsvík 1880, tók far- mannapróf í Marstal í Danmörku 1904. Hann var þaulvanur maður og talinn vera fyrirtaks navigator. Höfundurinn er fyrrverandi bankastarfsmaður á eftirlaunaaldri og er nú í cand.mag.-námi í sagnfræöi i Háskóla íslands. Boðun kirkjunnar í lok 20. aldar að er öldungis ljóst, þegar taka skal til um- fjöllunar svo yfirgripsmikð efni sem er á dagskrá Prestastefnunnar í ár, að einungis verður kleift að víkja að nokkrum efnisþáttum, en um leið að hafna öðrum, sem brýnt væri „Ég hef á öðrum vett- vangi iðulega varpað því fram, að ein leið fyrir kirkjuna til að gegna pólitísku hlut- verki væri að mynda það sem ég hefi nefnt þjóðmálahreyfingu kirkjunnar. Hreyfingu, en ekki flokk, sem gæfi fólki kost á að rjúfa flokkspólitíska ein- angrun sína og flokks- bundna afstöðu með því að leita samstöðu um kristin lífsgildi og raunhæfar leiðir til að efla gengi þeirra á hin- um pólitíska vett- vangi.“ EFTIR BJÖRN BJÖRNSSON þó að ræða. í stórum dráttum hef ég kosið að haga efnistökum mínum með þeim hætti, að fjalla fyrst um nokkra guðfræði- lega þætti, sem snerta boðun kirkjunnar, en víkja síðan að starfsháttum hennar nokkrum orðum. Þesu tvennu, guðfræðinni og starfsháttunum, eða kenningunni og framkvæmd hennar, verður ekki til skila haldið svo sæmilegt megi teljast öðruvísi en um leið að hafa gát á þeim tímum sem við nú lifum og í hönd fara, eins og þeir tímar vitna um sig í innri og ytri gerð, í menningu og þjóðfélagsskipan. Guðfræði Og Saga Löngum hefur það verið álitamál, að hve miklu leyti kirkjan eigi í boðun sinni að taka tillit til hins stundlega, til hinnar hverf- ulu tíðar líðandi stundar. Stundin, á meðan hún varir, sé viðsjárverð, vís til þess eins að glepja mönnum sýn til þeirrar eilífðar, sem kirkjan hafí fyrir sjónum. Má vera að hún öðlist merkingu og gildi, en þá sem lið- in tíð, svipuð þeim virðuleika að heita saga. Sem slík má hún jafnvel vænta þess að vera færð í enn virðulegri búning og nánast hefð. Margt í guðfræði þessarar aldar ber vott um það, hversu tvístígandi hún getur orðið gagnvart hinni yfirstandandi tíð, gagnvart aldarhætti og tíðaranda. Löngu kunn er sú saga, hversu bjartsýnisandi aldamótanna síðustu hreif guðfræðina með sér til fylgi- lags. Hlaut sú guðfræði enda viðurnefnið alda- mótaguðfræði, átti skamma ævi, varð reyndar úti að segja má í fárviðrum tveggja heimsstyijalda, þegar öldin unga og ríka af fögrum ásetningi afhjúpaði sitt gráa og forneskjulega eðli grimmdar og ómennsku. Þá rann upp nýr vitjunartími guðfræðinnar, sársaukafullt tímaskeið endurmats og aftur- hvarfs frá andaverum vonskunnar til andans heilaga. Guðfræði krossins og dómsins leysti af hólmi bjartsýnisguðfræði aldamótanna. Þó var tíðarandinn aldrei fjarlægur föru- nautur. Tilvistarstefnan með sína tóm- hyggju og bjölsýnisviðhorf til mannsins, þessi lífsspeki myrkvaðra borga og neðan- jarðarhreyfínga, þótt guðlaus væri, snart viðkvæman streng í bijóstum margra hinna áhrifamestu guðfræðinga og setti sterkan svip á guðfræðina um öldina miðja. Nær okkur í tímanum er guðfræði vonar- innar. Einnig hún ber dám af aldarhættin- um, en nokkuð með sérstökum hætti. Engin dul eru dregin á brigð mannsins og vonsku aldarinnar. Hvernig mætti það vera þar sem hún er orðin til undir skýi sprengjunnar? Vonir guðfræði vonarinnar eru með öðrum orðum ekki bundnar við manninn eða þá sögu í fortíð og nútíð, sem maðurinn skráir af verkum sínum. Hér eru það máttarverk Guðs sem vonin er reist á, sú von, að framtíð manns og heims hvíli þrátt fyrir allt í hendi Guðs. Það er eitt megineinkenni þessarar guðfræði, að vera einmitt framtíðarguð- fræði. Rætur hennar liggja djúpt í sögutúlk- un kristinnar trúar, en vel að merkja í þeirri túlkun á sögunni, sem sýnir manninn leyst- an úr fjötrum glataðra tækifæra liðinnar sögu og ráðleysis líðandi stundar, en kallað- an til að vera samverkamaður Guðs í að skapa þá sögu framtíðar, sem enn er óskráð, en hefíir þó verið til lykta leidd í upprisu og uppstigningu Jesú Krists. Sagan er hér enn á ný, og samkvæmt ritningunum, hafin til vegs sem vettvangur opinberunnar Guðs Hatrið er eyðandi afi og mjög áhrifamikið. Getur kirkjan nokkuð gert til að draga úr því? og íhlutunar hans í málefni mannsins. Sögu- leg tilvist mannsins, en þá um leið menning- arleg og þjóðfélagsleg tilvera hans, er staðfest sem þau ytri skilyrði til lífs, sem þau lífskjör, sem honum eru búin í hinni góðu sköpun Guðs. Náttúran, sagan, menn- ingin, mannfélagið, þetta er sá vettvangur sköpunar, þar sem Guð kallar manninn til þjónustu við málstað sinn. En sá er munur- inn á sögutúlkun guðfræði vonarinnar og ýmissa annarra guðfræðilegra viðhorfa, sem einnig mikla þátt sögunnar í hinum kristna trúararfi, að mun sterkari áhersla er nú lögð á þau þáttaskil, aldahvörf, réttilega nefndar lyktir allrar sögu, sem verða með upprisu Jesú Krists. Sá sem fyrstur var til þess að vitna um þessa nýju túlkun á sög- unni, um tengslin á milli sögu og upprisu, var engillinn sem ávarpaði konumar, er komu að tómu gröfinni á páskadagsmorg- un, með þessum orðum: „Hann er upprisin, hann er ekki hér... Hann fer á undan yður til Galileu. Þar munuð þér sjá hann . . .“ Gröfín, þar sem herra lífsins var lagður til hvíldar, er ævarandi tákn söguloka, enda- punktur þeirrar sögu, sem maðurinn skráir af sjálfum sér án Guðs. En gröfin fékk ekki haldið honum. „Hann er upprisinn, hann er ekki hér. Hann fer á undan yð- ur...“ Með þessum orðum hefst hin nýja saga, þegar þeir sem orðin heyra víkja frá hinni tómu gröf og ganga til fundar við

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.