Lesbók Morgunblaðsins - 05.03.1988, Qupperneq 8

Hérí
djúpunum
erumvið
meira fyrir
þjáninguna
Ihverri viku, stundum raunar á hverjum degi, kemur
fólk hingað á blaðið með ljóðin sín; stundum aðeins
til að fá umsögn, en oftast fylgir von um birtingu
í Lesbók. Stundum er þetta ungt fólk, skólaskáld
eða aðrir, sem aldrei hafa sýnt þessar andlegu afurð-
ir sínar neinum. Við reynum að taka mildi-
lega á móti þessu fólki því feimnin er venju-
lega með í förinni. Eins og eðlilegt má telja
er oftast einhver byijendabragur á ljóðun-
um, enda eru árin fá að baki hjá þessum
ungu skáldum, lífsreynslan oftast slétt og
felld.
Stutt spjall við
Steinunni
Ásmundsdóttur
' í ljósi þessarar reynslu vakti það athygli
okkar og forvitni þegar bárust níu ljóð frá
liðlega tvítugri Reykjavíkurstúlku, Stein-
unni Ásmundsdóttur, sem reyndist þegar
að var gáð starfa við auglýsingasölu fyrir
tímaritið Þjóðlíf. Á ljóðum Steinunnar var
í miklu minna mæli þessi venjulegi byijenda-
bragur og sum þeirra vöktu grun um sára
lífsreynslu, djúpstæðan ótta eða harm. Hún
yrkir um „brotlendingu", „ævintýri hins
tryllta hugarheims" og yfirskriftin á einu
var „Desperato" sem getur þýtt margt,
m.a. vonlaus eða örvæntingarfullur:
„Hversu hijáð er hjarta mitt/ svo harm-
þrungið/ og hnípið/ mót veraldar illsku"
segir hún þar. Óg annars staðar: „Eg er
-dúfan hvíta/ með lítið rautt hjarta/ óttasleg-
ið/ það berst/ í dúnmjúku fiðurbijósti." Hún
er fiskur í búri, sem reynir að bijótast úr
viðjum, horfir á „fallega einskisverða hluti";
ástinni líkir hún við lítið lóuhjarta, en yrkir
annars lítið um ástina; „Hér í djúpunum/
erum við meira fyrir þjáninguna."
En hvers vegna öll þessi þjáning og hver
er Steinunn Ásmundsdóttir? Einn daginn
leit hún inn, falleg ung stúlka, vel klædd
og glaðleg og mjög í ósamræmi við þjáning-
una og óttann í ljóðunum. Hún kvaðst eins
hafa búizt við því, að þau yrðu látin beint
í ruslafötuna, en um tilurð þeirra og bitra
lífsreynslu sagði hún svo:
„Ég hef lagt mig eftir ljóðum frá því ég
fór eitthvað að hugsa; við skulum segja, að
það hafi gerst, þegar ég var 13 ára. Ekki
svo að skilja, að ég fengi „unglingaveikina"
eða umtumaðist á gelgjuskeiðinu, en ég fór
Steinunn Ásmundsdóttir
Ljósmynd Lesbók/Þorkell
að verða meira hugsandi en áður hafði ver-
. ið. Ég orti þá fyrsta ljóðið mitt; á það raun-
ar ennþá og hef ort að staðaldri síðan. Samt
hef ég ekki haft neina sérstaka trú á skáld-
skaparhæfileika mínum; ég get ekki sagt
að ég hafi tekið þetta mjög alvarlega, en
lofað því að spretta fram áreynslulaust og
án þess að pína neitt fram.
Síðan áhugi minn á ljóðum hófst hef ég
viðað að mér ljóðabókum og þegar ég las
Stein Steinar uppgötvaði ég hvað það var,
sem mig langaði til að ná. Mér fannst hann
höfða til mín meira en önnur skáld; þetta
var mjög sterk upplifun.
Það fer víst ekki mílli mála, að ljóðin
mín eru nokkuð dökk á litinn, þunglyndis-
leg, án þess að ég sé neitt þunglynd. Hitt
er svo annað mál, að ég hef gengið í gegn-
um erfítt tímabil, svo erfítt að ég vona að
ég þurfi ekki að upplifa það aftur og sárs-
aukinn frá þeirri lífsreynslu birtist í ljóðun-
um. Án þess að nokkur ástæða væri til, sem
rekja mætti til heimilisástæðna eða vonds
félagsskapar leiddist ég út í drykkju og al-
varlegan alkóhólisma. Ég kollkeyrði sjálfa
mig tilfinningalega og að komast út úr þessu
ástandi var fyrir mig barátta uppá líf og
dauða. Það eru núna liðin tvö ár frá því
þetta var sem verst; ég stóð þá á tvítugu.
Þá komst ég í meðferð, sem hefur dugað
mér hingað til, og sem betur fer virðist ég
ekki hafa haft af þessu varanlegan skaða.
En meðan slíkt ástand varir verður alger
stöðnun á þroska, en síðan finnst mér ég
hafa tekið mikinn kipp.
I veröld fíknarinnar fer maður að sjá
veröldina einungis í svart-hvítu. Skynjunin
verður svo takmörkuð; sífelld þjáning,
beizkja og vonleysi. Ég var orðin að salt-
stólpa og sá ekki nema skerta mynd af
umheiminum. Maður verður blekkinga-
meistari og góður leikari meðan á þessu
stendur; reynir að villa um fyrir öðrum,
sýnast. Alltaf þarf að vera að skrökva sig
STEINUNN
ÁSMUNDSDÓTTIR
Desperato
Hversu hijáð er hjarta mitt
svo harmþrungið
og hnípið
mót veraldar illsku.
Ég hrópa í angist
- því gangist þér upp
í svo heimskulegu táli
glitofnu pijáli.
Vogskálar réttlætis
eru ónýttar af yður
- er nema von
að hjarta mitt dijúpi
blóðlitum tárum?
Hversu hart er ekki tillit þitt
er ég græt eftir miskunn.
Þú ógnþrungna líf.
Leikur
með ást
Ástin gæti verið eins og lítið lóuhjarta
sem sveimar á milli skýjanna
í leit að alsælu tregablandinna vona.
Astin gæti líka verið eins og pappirsmiði
sem ærslast í reiðuleysi hverfulleikans
gamall og laskaður eftir stormhviður vindanna
þar til einhver stígur óvart ofan á hann
í Austurstrætinu á annasömum föstudegi.
Þó er líklegra
að ástin sé brotið sem vantaði í myndina
af spegli sálarinnar.
Með lóuhjarta og pappírsmiða í farteskinu
- ástriðufúll gjafhiildi vonar og ótta
sem eiga sér hreiður í höfði mínu
og unga út tilfinningum
með reglulegu millibili.
Vængja-
sláttur
Ég er dúfan hvíta
með lítið rautt hjarta
óttaslegið
það berst
í dúnmjúku fiðurbijósti
vængimir svo smáir
- kraftlausir
ég bíð eftir að verða stór
og flögra því hér
enn um stund
ég bíð.
Stundum held ég
að það sé hjartað
sem vill ekki fljúga
fremur en vængir mínir
ég held
að ef ég reyndi
flygi ég afturábak
með vænghaf fortíðarinnar
á móti mér.