Lesbók Morgunblaðsins - 08.06.1996, Blaðsíða 17

TANGÓSVEIT Oliviers Manoury lék á íslandi í árslok 1992 og hittist nú aftur á Listahátfð 12. júní.
ENGINN hlær í tangó, tónlistin
er mjög alvarleg, sprottin af
söknuði og sterkum tilfínning-
um tengdum honum. Mín kisa
dansar ekki lengur tangó, hún
veit of lítið um sorg og tregá
til þess. Olivier Manoury dansar
ekki heldur, en þekkir náið
þessa þokkafullu tónlist og heimsækir ísland
einmitt núna til að spila hana á Listahátíð.
Hann leiðir hljómsveit sjö klassískra hljóð-
færaleikara í Loftkastalanum miðvikudaginn
12. júní. Leiknar verða útsetningar Oliviers,
gamaldags tangólög mótuð að nýjum tíma,
kammerverk eftir Piazzola og Stravinsky að
ógleymdri tangótónsmíð Oliviers. Hann ætlar
líka að hvíla hljómsveitina á einum stað í
efnisskránni og leika einsamall á dragspil.
Tónleikarnir verða endurteknir á ísafirði 15.
júní.
Eiginkona Oliviers, Edda Erlendsdóttir,
sem leikur að vanda á píanóið, segir tangóinn
í raun hárómantíska tónlist. Vinir hennar,
hljóðfæraleikarar sem annars fást við sígilda
tónlist, hafa fengið Olivier til að útsetja fyr-
ir sig tangólög. Upp úr því hafi samstarf
þeirra hjóna að tónlistinni hafist í annað sinn.
Spilaó meó rottu og trúói
Olivier hefur haft tónlistina að atvinnu í
17 ár, leik á bandoneon eða dragspil með
söngvurum, dönsurum og hljómsveitum sem
í seinni tíð eru oftar en ekki hans eigin.
Hann semur líka tónlist fyrir kvikmyndir,
sjónvarp og leikhús og segir þegar þumal-
skrúfa er hert að svo hafi hann spilað með
rottu og trúði. Nikulás heitir trúðurinn, mér
láðist að spyija um nafn rottunnar, og kvöld-
skemmtanir þeirra eru eitt af fjölmörgum
og ólíkum verkefnum Oliviers. „Maður spilar
á hér og þar, á báðar hendur og af fingrum
fram,“ segir hann, „það gengur ekki illa.
Oft koma störf af tilviljun, maður hittir ein-
hvern á götu eða á foreldrafundi éða alnet-
inu.
Stundum fer ég til Ítalíu að „improvísera"
djass og stundum er ég hérna heima að tala
í símann en almennt er mikið um ferðalög í
spileríinu. „Þótt ég hefði háf væri ekki mjög
auðvelt að ná Olivier og öruggt að hann
myndi ekki tolla á einum pijóni að svo búnu.
Hann hefur fengist við sitthvað og segir
Eddu stundum spytja hvort hann verði
slöngutemjari næst. „En núna hef ég ekki
söfnuðu peningum fyrir fjölskyldur sínar
heima með tangótónlist."
Þeir höfðu heimþrá, voru sárir og söknuðu
kærustu eða vina, tangóinn tónlist heima-
landsins, leikin til að gráta ekki. Alveg eins
og í upphafi, í Argentínu í byijun aldarinn-
ar. Evrópskir innflytjendur hittust í búllum
í Buenos Aires og léku og sungu til mærðar «<r
ættjörðinni og eiginkonum heima. Þjóðverjar
komu með dragspil, þá næstum nýtt hljóð-
færi. Italir méð söngva og Gyðingar með fiðl-
ur. Spánveijar mættu stundum með gítara
og tangósagan varð til líkt og djass norðar
í álfunni.
Rappaó í úthverf um
„Þetta var fátækt fólk,“ segir Olivier, „og
því hefur alltaf fylgt tónlist. Nú er rappað í
úthverfum.“ Hann talar um hvernig tangóinn
hefur verið niðursoðinn, lagaður að þörfum
fjöldans fyrir ástríðu til dæmis og leyndar-
dóma. „Músíkin er sett í leikhús, það er bú-
inn til úr henni farsi sem trekkir. Hún glatar
sálinni og sjálfri sér og þannig var um tangó
nokkurn tíma. Á sjöunda áratugnum náði
tónlist heimsmælikvarða með dægurlögum
sem alls staðar heyrðust úr útvarpinu. Félag-
ar mínir í París hlustuðu á útvarp eins og
aðrir en aðstæður þeirra vöktu þessa þrá.
Þessa löngun til að minnast uppruna og ást-
vina í tónlist sem tilheyrði báðum.“
Þetta verður aldrei eins og áður, segir
Olivier, en síðustu ár hefur tangóinn samt
klifrað aftur upp að hjörtum fólks og höfð-
um. Vesturfaramir mótuðu hefðina í höfuð-
borg Argentínu og Evrópa var þakklát fyrir
tangóinn þegar tónlistarmenn sem sneru aft-
ur kynntu hann þar á þriðja og fjórða árá-
tugnum. Síðan varð til sérstök tangóhefð í
ýmsum löndum álfunnar, ólík vitaskuld í
Frakklandi og Finnlandi. Þeir sem á annað
borð spiluðu tangó uppúr 1960 Iögðu áherslu
á eyra frekar en líkama, hlustun frekar en
dans, og tónlistin varð óháðari stöðugu hljóm-
falli, harmonía og form varð fijálsara.
„Við viljum hvort tveggja," segir Olivier,
„tangó til að hlusta á og til að dansa við,
eins og gert verður í nokkrum löndum. Það
er okkar metnaður. Að leiða saman gamla
tímann og nútímann í tónlist sem er sönn
og laus við prjál.“ Þótt hljóðfæraleikararnir
sjáist ekki brosa má bóka að fiskur býr und-
ir steini, tár í hjartanu og tilfinning í hljómn-
um.
UTLAGATONLIST
FYRIR EYRU
OGLÍKAMA
Þau höfóu nýlokió æfingu, Edda Erlendsdóttir
píanóleikari og Olivier Manoury drggspilsleikari
og tangótónskóld. I tilefni af tónleikum ó Listahótíð
heimsótti ÞÓRUNN ÞÓRSDÓTTIR þau í París.
DANSARARNIR
Bryndís Halldórs-
dóttir og Hany
Hadaydansa
tangó.
tíma fyrir neitt nema tón-
listina,“ segir hann,
„sunnudagsmálari og læt
það duga. Maður gerir
ekki allt í einu.“
Meira goman
en gagn
Skúlptúr var aðalfag Oliviers
í listaháskólanum í París og bók-
menntir viðfangsefnið í Sorbonne.
Tónlistin hafði þá barnsaldri ver-
ið meira gaman en gagn og
Olivier, sem lærði að leika á
hljóðfæri hjá sjálfum sér, sam-
einaði hana myndlistinni með
hljóðfærasmíði að námi ioknu.
í áratug vann hann fyrir sér
með fiðlusmíði og gerð ýmissa
gamalla hljóðfæra. „Svo þegar
ég sá að ég gat lifað af tónlist-
inni kom það af sjálfu sér. Ég
hafði áður leikið á sekkjapípur í
grennd við Bastilluna, sem er hverfi
þess hljóðfæris, og fengið mér gam-
alt bandoneon til að prófa. Síðan varð
mér til happs að hitta Argentínu-
menn, pólitíska flóttamenn, sem
Den Danske Trio
í Norræna húsinu
DEN Danske Trio heldur tónleika í
Norræna húsinu þriðjudaginn 11. júní
kl.20.30. Tónleikarnir eru framlag Nor-
ræna hússins til Listahátíðar í Reykja-
vík. Den Danske Trio var stofnað
árið 1993. Tríóið skipa Rosalind Bevan
píanó, Bjarne Hansen fiðla og Svend
Winslov selló. Þau hafa unnið mikið að
tónlistarmálum á Fjóni, þar sem þau búa
og starfa.
Á tónleikunum í Norræna húsinu verð-
ur frumflutt verk eftir danska tónskáld-
ið Hans-Henrik Nordstrom, sem ber heit-
ið Andalusiske efterklange. Það er samið
undir hughrifum frá ljóðum Federico
Garcia Lorca. Den Danske Trio pantaði
þessa tónsmíð þjá tónskáldinu.
Önnur verk á efnisskránni eru; Tríó
nr. 1 eftir Atla Heimi Sveinsson og er
verkið tileinkað Thor Vilhjálmssyni,
Tríó í F-dúr eftir N.W. Gade og tríó nr.
2 í e-moll eftir Dimitri Shostakovitch.

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 8. JÚNÍ 1996 1 T