Lesbók Morgunblaðsins - 04.01.1997, Blaðsíða 13
1
í
HIÐ LJUFA LIF
Italski stórleikarinn
Marcello Mastroianni
lést skömmu fyrir jólin og
er syrgóur í heimalandi
sínu og um allan heim
sem einn gf fremstu og
dóóustu kvikmyndaleik-
urum Evrópu. ARNALDUR
INDRIÐASON líturyfir
feril þessa merkilega
leikarg sem sagóist hafg
verió heppinn í lífinu.
MARCELLO Mastro-
ianni leik í meira en
120 kvikmyndum og
var mesta kvik-
myndastjarna Ítalíu
þegar hann lést ný-
lega, 72 ára að aldri.
Hann var meistari
hins hófstillta leiks og geislaði frá sér fínlegum
þokka. Einn helsti kostur hans var fágunin,
eins og rússneski leikstjórinn Nikita Mikalíkof
sagði:„Hann gat með einu augnatilliti sagt það
sem tekur þijár síður að segja í bók.“ Kvíði,
jafnvel depurð og óöryggi, einkenndi túlkun
hans og gaf honum dýpt sem skildi hann frá
öðrum leikurum. Viðkvæmni einnig, hvort sem
hann lék drykkfellda blaðamanninn í Fellini-
myndinni Hinu ljúfa lífi („La Dolce Vita“,
1960) eða greifann leiðigjarna sem hugðist
fyrirkoma konu sinni í ítölskum skilnaði (1961)
eða hinn aldna dansara í Ginger og Fred
(1985); veiklyndi persóna hans var hans eigið
veiklyndi á margan hátt og snart hjörtu áhorf-
enda áreynslulaust og af sjálfu sér.
Einnig hjörtu fagurra kvenna. Hann lék á
móti Ursulu Andress, Sophiu Loren, Brigitte
Bardot og Nastassju Kinski. Hann kynntist
náið Faye Dunaway, Jacqueline Bisset, Monicu
Vitti og Romy Schneider; ástarsamband hans
og Catherine Deneuve vakti mikla athygli og
þau áttu dóttur saman. Allan tímann var hann
kvæntur sömu konunni, eða frá 1950. Hún
heitir Flora Carabella og lifir mann sinn. „Hann
er gefandi og góður maður. Þrátt fyrir kenjarn-
ar í honum er hann heiðarlegur og ástríkur."
Persónurnar sem Mastroianni lék voru svip-
aðar honum á ýmsa vegu. Viðkvæmni og fram-
taksleysi voru eiginleikar sem hann samsam-
aði sig við. Hann forðaðist átök. Þannig mótað-
ist að einhverju leyti leikferill hans. Hann flutti
aldrei til Hollywood, að eigin sögn af því hann
nennti ekki að læra ensku. Á sjöunda áratugn-
um kunni hann þijár setningar í ensku, mikil-
vægar reyndar: Komdu sæl. Eg elska þig. Á
hvaða hóteli býrðu? Að flytja til kvikmynda-
borgarinnar hefði verið of mikil fyrirhöfn, of
stór ákvörðun.„Ég þoli ekki að taka ákvarðan-
ir.“ Honum leið aldrei betur en þegar hann
var að vinna fyrir framan myndavélina og
hann þreyttist aldrei á því. „Framan við mynda-
vélina er ég sáttur við sjálfan mig,“ sagði
hann eitt sinn. „Fjarri henni er ég tómur, átta-
villtur." En hann tók bíómyndir líka mátulega
alvarlega. „Þeir segja þér að kyssa fallega
stúlku, þú gerir eins og þér er sagt og þeir
kalla það list.“ Og annarstaðar sagði hann:
„Ég hef verið óttalega heppinn um ævina. Ég
hef elskað fallegar konur. Ég hef leikið í 39
ár. Og hingað til hefur enginn skotið mig.“
Mastroianni var fæddur árið 1924 í bænum
Fontana Liri um 50 mílum sunnan við Róm.
Hann var settur í þýskar fangabúðir í seinni
heimsstytjöldinni að grafa skurði. Honum tókst
að flýja og fór til Feneyja og bjó við þröngan
kost. í stríðslok flutti hann til Rómar. Ferill
hans í kvikmyndunum hófst í bókhaidinu hjá
kvikmyndadeild Rank Films á Ítalíu. Hann
gekk í leikfélag þar sem hann hitti fyrst Fed-
erico Fellini og Luchino Visconti, sem þá var
fremstur leikstjóra á Ítalíu. Fyrsta stóra hlut-
verkið í kvikmyndunum fékk hann árið 1949
og á næstu sex árum lék hann í ekki færri en
27 bíómyndum.
Hið ljúfa líf eftir Fellini gerði hann að alþjóð-
UPPRENNAIMDI stjarna; Mastroianni á sínum yngri árum.
FRÆGASTA myndin; í Hinu Ijúfa lífi.
legri stórstjörnu árið 1960. Sama ár lék hann
í Nóttinni fyrir Michaelangelo Antonioni. Hann
var 36 ára og gat valið úr hlutverkum en
kaus að nýta sér frelsið með því að leika mjög
ólíkar persónur; hann leitaði uppi sérstök og
jafnvel furðuleg hlutverk. Andhetjan var í
miklu uppáhaldi hjá honum. Hann var út-
nefndur til óskarsverðlaunanna fyrir
Ieik sinn í ítalska skilnaðinum undir
stjórn Vittorio De Sica. Mastroianni
varð ásamt franska leikaranum Je-
an-Paul Belmondo eftirsóttasti
leikari Evrópu á þessum tíma. f
uppáhaldsmyndinni hans,
„Wti' (1962) eftir
GIFTURÍKT samstarf; Fellini.
Fellini, lék hann
kvikmyndaleikstjóra
og lýsti hlutverkinu
sem „gegnumlýsingu
á manni af okkar
kynslóð, vitsmuna-
legum, viðkvæmum
manni sem bíður eftir
því að eitthvað mikil-
vægt gerist en verð-
ur á endanum konungur málamiðlananna."
Eftir velgengnina mestallan sjöunda áratug-
inn hóf hann samstarf við Carlo Ponti, eigin-
mann Sophiu Loren, og lék í nokkrum ómerki-
legum myndum sem voru „dubbaðar" á ensku
en nutu engra vinsælda í Bandaríkjunum. Árið
1970 lék hann í Pizzaþríhyrningi Éttore Scola
og hreppti leikaraverðlaunin á Cannes. Þremur
árum seinna var hann í „kult“myndinni „La
grande bouffe“, sem fjallaði um fjóra menn
ÁSTARÆVINTÝRI; Deneuve
átti dóttur með Mastroianni.
er voru staðráðnir í að borða sig til ólífis.
Ómögulegt er að nefna nema fáeinar myndir
þessa ótrúlega afkastamikla leikara. Áftur
hreppti hann verðlaun á Cannes þegar hann
lék í Dökkum augum Mikalíkofs árið 1987 og
árið 1992 lék hann í fyrsta sinn í Hollywood
á móti Shirley MacLaine í Notuðu fólki. Síðast
sáum við hann hér á landi í mynd Robert Alt-
mans, Af slánni, um tískuheiminn í París
þar sem hann lék á móti sinni gömlu
og kæru vinkonu Sophiu Loren.
Allir sem unnu með
Mastroianni höfðu yndi af
félagsskapnum en kven-
fólk var honum alltaf
ofarlega í huga. Hann
sagði um Anitu Ekberg
að hún væri „of lík
Marsbúa" en Bardot var
„eitthvað til að hengja
uppá vegg hjá sér“. Loren
var kona sem vert var „að
kvænast og eignast börn
með“ og „ef þú kvæntist Lor-
en er Jeanne Moreau upplögð
sem hjákona". Mastroianni keðjureykti og var
expressó-fíkill. Hann var lífsnautamaður, heið-
ursmaður og elskhugi sem lifði lífínu til fulls.
Hann lýsti eitt sinn atvinnu sinni og einkalífi
með þessum orðum: „Leikari er ekki vondur
maður en hann er eins og barn og hvernig
getur maður treyst barni? Nú þegar Mastro-
ianni er allur er kvikmyndaheimurinn einu stór-
menni sínu fátækari.
Heimild: The Daily Telegraph o.fl.
INGOLFUR
ÞÓRARINSSON
GAMLA
TÓFTAR-
BROTIÐ
Ég get ei munað lengur
það gerðist fyrir árum
og gladdi mig svo mikið,
já, kom út á mér tárum.
Það leið um allan kroppinn
sem ljós úr eilífðinni,
líklega var það röddin
er vakti gömul minni.
Hún hreyfði djúpa strauma
er höfðu blundað lengi
og harmoníið gamla
fékk nýja, bjarta strengi.
Nú læddust upp á yfirborðið
Ijúfir, mildir tónar,
þá langaði mig ákaft að biðja
drottin bónar.
í lífsins ölduróti
er Ijúft að mega vaka
um lágnættið við ströndina
og heyra fugla kvaka.
Þeir rúnir hafa lesið
sem reistu gamla bæinn
og rifu grjót úr varpa
en störðu út á sæinn.
Bærinn er nú hruninn
og brunarústir einar
bera vott um sögu,
hinir lúnu gömlu steinar.
Margir hafa fæðst hér
en fleiri hafa andast
og fæstir vita neitt
hvemig ættin hefur blandast.
Gömlu tóftabrotin
nú gleðjast margar nætur,
því gott er oft að leynast
þegar aðrir rísa á fætur.
Hér fengu margir sveinar
sín fyrstu ástarhótin
og fagurhærðar meyjar
hér gáfu undir fótinn.
Nú leggst ég einn til hvíldar
en ljúfír draumar rættust.
Því löngun mín varð sterk,
þegar varir okkar mættust.
Bak við myrkan svipinn
er brosið enn að læðast
og bjarma slær á fjöllin
því ástin er að fæðast.
Ég veit að þú ert horfm
sem vor í lífsins straumi
eða varstu aldrei til,
bara mynd í fögrum draumi?
Minningarnar lifa
og merla bláan sæinn
en mikið var það gott
er þú kysstir mig um daginn.
Höfundur starfar á skattstofu Reykjaness
í Hafnarfirói.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/LISTIR 4. JANÚAR 1997 1 3