Lesbók Morgunblaðsins - 29.05.1999, Blaðsíða 6

ÚTIGANGSHESTAR (1929) eftir Jón Stefánson.
FRUMHERJAR OG
NÝTT MYNDMÁL
í dag verður opnuð í öllum sölum Listasafns
íslands yfirlitssýning með völdum sýnishornum
gf íslenskri myndlist frá 20. öld. A sýningunni
verða verk eftir frumherjana frá upphafi aldar-
innar og brautryðjendur íslensks landslagsmál-
verks. Þá verða verk sem sýna expressíónisma
millistríðsáranna og afstraktlist fyrstu áratuganna
eftir síðari heimsstyrjöldina. Að lokum verða
sýnd valin verk frá síðusu þrem áratugum.
SUMARSÝNINGUNNI er ekki
síst ætlað að kynna íslenska
myndlist íyrir þeim fjölmörgu er-
lendu ferðamönnum sem koma til
landsins yfir sumarmánuðina.
„Hún veitir ekki heildaryfirlit yf-
ir listasögu túnabilsins, en varpar
hins vegar ijósi á þann fjölbreyti-
leik og þau sérkenni sem sjá má í íslenskri
myndlist aldarinnar,“ eins og segir í kynningu
safnsins sem stuðst er við hér á eftir.
Salur 1 - Upphaf íslensks
módernisma
í þessum sal eru valin verk úr eigu safnsins
eftir nokkra þá listamenn sem settu mestan
svip á íslenska myndlist á fyrri hluta aldarinn-
ar og áttu mestan þátt í að innleiða myndmál
módernismans. Þar er fyrst að telja
þá Jóhannes S. Kjarval (1885-1972)
og Jón Stefánsson (1881-1962).
Einar Jónsson (1873-1954) varð
fyrstur íslendinga til að nema
höggmyndalist í Kaupmannahöfn
1893-99, auk þess sem hann dvaldi í
Róm, Berlín og Lundúnum áður en
hann fluttist heim 1920. Hann mót-
aðist snemma af austurrískum og írönskum
symbolisma, sem hann tengdi síðan guðspeki-
legum hugmyndum.
Kristín Jónsdóttir (1888-1959) varð fyrst ís-
lenskra kvenna til að leggja fyrir sig myndlist.
Hún lærði málaralist í Kaupmannahöfn.
Júlíana Sveinsdóttir (1889-1966) lærði
myndlist í Danmörku, þar sem hún bjó lengst
af. Hún varð ásamt Kristínu Jónsdóttur fyrst
MÁLVERK (1955-56) eftir Hjörleif Sigurðsson.
íslenskra kvenna til að leggja fyrir sig mynd-
list sem atvinnu.
Guðmundur Thorsteinsson (Muggur) (1891-
1924) stundaði nám í Listaakademíinu í Kaup-
mannahöfn 1911-16 og fór m.a. í námsferðir til
Þýskalands, Ítalíu og Bandaríkjanna. Hann er
einn fyrsti húmoristinn í íslenskri myndlist og
einkum þekktur fyrir þjóðsagnateikningar sín-
ar.
Jón Þorleifsson (1891-1961) stundaði listnám
í Danmörku og Frakklandi og var búsettur í
Danmörku til 1929. Myndlist Jóns ber mörg
einkenni impressíónisma, þar sem unnið er út
frá birtuáhrifum íslenskrar náttúru.
Finnur Jónsson (1892-1993) hélt til Kaup-
mannahafnar 1919 og síðan til Dresden 1922-
25, þar sem han nam myndlist og kynntist
bæði Kokoschka og Kurt Schwitterz. Finnur
mótaðist á Þýskalandsárunum af framsækinni
þýskri myndlist og gerði á árunum 1922-25
fýrstur íslenskra myndlistarmanna afstrakt
myndverk með táknrænu ívafi.
Ásmundur Sveinsson (1893-1982) nam högg-
myndalist í Kaupmannahöfn 1919-20 og í
Stokkhólmi 1920-26 og dvaldi í París 1926-29,
þar sem hann þróaði sinn þunga og expressí-
óníska stíl, sem oft hafði að viðfangsefni vinn-
andi fólk eða íslensk þjóðsagnaminni.
Gunnlaugur Blöndal (1893-1962) stundaði
listnám í Danmörku, Noregi og Frakklandi og
bar með sér til íslands strauma evrópskrar
borgarmenningar á þriðja og fjórða áratug ald-
arinnar. Málverk hans einkennast af munúðar-
fullum léttleika og þokka.
Guðmundur Einarsson frá Miðdal (1895-1963)
lærði myndlist í Kaupmannahöfn og Miinchen.
Hann var frumkvöðull grafíklistar hér á landi
auk þess sem hann lagði fyrir sig málaralist.
Kristinn Pétursson (1896-1981) lærði mynd-
list í Kaupmannahöfn, Ósló, París og Vín á ár-
unum 1927-31, þar sem hann mótaðist af þýsk-
um expressíónisma og siðar af verkum Kandin-
skys. Kristinn er kunnastur fyrir einfaldar
landslagsmyndir sínar sem eru á mörkum þess
að vera óhlutbundnar afstraktmyndir.
Snorri Arinbjamar (1901-58) stundaði
myndlistamám í Ósló og Kaupmannahöfn í lok
þriðja áratugarins og er kunnastur af verkum
sínum frá 4. og 5. áratugnum, sem vísa til hins
íslenska sjávarþorps.
Kristján H. Magnússon (1903-37) stundaði
nám í Bandaríkjunum 1920-25 og mun vera
fyrsti íslenski listamaðurinn sem sótti mennt-
un þangað. List hans mótaðist af bandarískri
raunsæishefð og er hann kunnastur hér á landi
fyrir landslagsmyndir sínar. Kristján lést í
blóma lífsins.
Gunnlaugur Scheving (1904-72) stundaði
myndlistarnám í Kaupmannahöfn 1923- 30, bjó
síðan á Seyðisfirði og í Grindavík en settist að í
Reykjavík 1935.
6 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING/USTIR 29. MAf 1999