Lesbók Morgunblaðsins - 04.03.2000, Blaðsíða 4

Haraldur Níelsson. Myndin er tekin um líkt leyti og hann fór í Bergljót Sigurðardóttir, konuefni Haraldar og sú sem hann skrifaði bréfin til.
ferðalagið sem frá er sagt í bréfunum. Hún er hér glæsilega klædd samkvæmt tísku tímans.
Haraldur Níelsson cand.
theol. var á ferðalögum
víðsvegar um Evrópu árið
1899-1900. Hann
skrifaðist þá á við
unnustu sína,Bergljótu
Sigurðardóttur, og birtast
hér kaflar úr 19 bréfum
sem varðveist hafa
frá Haraldi.
i.
Haraldur Níelsson fæddist á
Grímsstöðum í Álftanes-
hreppi á Mýrum þann 30.
nóvember 1868. Hann varð
stúdent frá Lærða skólan-
um í Reykjavík vorið 1890
og lauk guðfræðiprófi frá
Kaupmannahafnarháskóla
í janúar 1897. Hann var ráðinn haustið 1897
til þess að endurskoða og þýða Gamla testa-
mentið, þar sem frummálin yrðu lögð til
grundvallar (hebreska og arameiska). Hall-
grímur Sveinsson biskup réð Harald til
verksins, en umsjón með verkinu höfðu auk
biskups þeir Pórhallur Bjarnason lektor og
Steingrímur Thorsteinsson skáld. Haraldur
kom á fyrsta fund nefndarinnar 20. október
1897. Vorið 1899 hafði Haraldur þýtt tvær
fyrstu Mósebækurnar og hálfnað þá þriðju.
En þá fór hann utan með styrk úr opinberum
sjóðum og lagði stund á hebresku og Gamla
testamentisfræði við háskólana í Halle, Kaup-
mannahöfn og Cambridge í tæpt ár. Hann
leitaði ráða í mestu vandamálunum við Gamla Sixtinska Madonnan eftir Rafael. Eitt fegursta verk þessa ítalska meistara,
testamentisþýðinguna hjá einhverjum bestu varðveitt á listasafni í Dresden.
ÚRBRÉFUM TIL
BERGUÓTAR
EFTIR HARALD NÍELSSON
hebreskumönnum, sem þá voru uppi: Emil
Kautzsch prófessor (1841-1910) í Halle og
Frants Buhl prófessor (1850-1932) í Kaup-
mannahöfn.
II.
Haraldur heldur utan með hafskipinu
Lauru þann 1. maí 1899 og ritar fyrsta bréf
sitt til Bergljótar í Kaupmannahöfn 13. maí
1899. Þar ritar hann henni um sjóferðina.
Komið var til Klaksvig í Færeyjum hinn 3.
maí, þaðan til Þórshafnar næsta dag og þaðan
um kveldið til Trangisvág, sem var síðasti við-
komustaður i Færeyjum. Til Leith kom svo
skipið þann 7. maí, en til Kaupmannahafnar
12. maí. Mágur Hallgríms Sveinssonar bisk-
ups, Kaptejn Secher Fevejle, bauð Haraldi að
búa hjá sér meðan hann dveldi í Khöfn, í Pile-
allé 3. Haraldur heilsar upp á kunningjana í
Khöfn, svo og kennara sína, einkum prófessor
Madsen og prófessor Scharling, en meðal ís-
lendinganna Finn Jónsson prófessor (1858-
1934), dr. Valtý Guðmundsson (1860-1928) og
Ólaf Halldórsson, skrifstofustjóra í hinni ís-
lensku stjórnardeild (1855-1930).
III.
Næsta bréf, sem Haraldur ritar unnustu
sinni, er dagsett þann 26. maí 1899 í Geist-
strasse 5. Þar segir hann frá ferðinni frá
Khöfn til Halle, var 4 daga í Berlín, skoðaði
Sans-souci-höllina í Potsdam og hina stór-
kostlega fallegu garða þar. Frá Berlín hélt
hann svo hinn 23. maí til Wittenberg og ritar:
„í Wittenberg var gaman að vera og sjaldan
hefi ég verið ánægðari í huga en meðan ég var
þar. Þú getur nærri hvort það muni ekki vera
gaman að sitja þar sem Luther brenndi páfa-
bréfíð („bandbullen") forðum, eða standa á
gröfum þeirra Luthers og Melanchtons í
Hallarkirkjunni, þar sem Luther festi upp
mótmæli sín gegn syndakvittunarsölunni."
í bréfi dags. 4. júní lýsir hann Halle þann-
ig: „Halle er aftur á móti fremur leiðinlegur
bær, fremur lítill eftir því sem hér gerist, en
þó eru fleiri íbúar í þessum eina bæ en öllu
Islandi, nefnilega 116.200 (skv. manntali á ísl-
andi 1901 voru íbúarnir 78.470).“ Haraldur
stundar hebreskunámið af kappi, en það háir
honum í fyrstu, að þýskukunnátta hans er
takmörkuð, enda þýska aðeins kennd í 14
stundir á menntaskólaárum hans, samanborið
við 43 stundir í latínu og 25 í grísku. Hann æf-
ir sig í þýskunni á verkum Schillers, sem hann
kaupir (4 bindi) á 6 mörk (mark = 90 aurar).
Þannig lýsir hann m.a. hebreskunáminu: „Af
fyrirlestrunum, sem ég hlusta á, hefi ég mest
gagn af þeim, sem Licentiat Doctor Beer
heldur 4 sinnum í viku. Hann kennir hebr-
esku, aðallega hebreska grammatík og hefur
svo munnlegar æfingar í að útleggja hebr-
esku á þýsku og snúa þýsku á hebresku. Jafn-
framt þessu lætur hann okkur gera hebreska
stíla heima, sem hann svo tekur heim með sér
og leiðréttir. Vanalega gerum við víst 3 hebr-
eska stíla á viku.“ Annar kennari Haralds í
Halle er Licentiat Doctor Steuernagel, sem
heldur fyrirlestra um svonefnda „guðfræði
Gamla testamentisins".
18. júní ritar Haraldur enn frá Geiststrasse
5 og er þá að lýsa kveldverði hjá tveim þýsk-
4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/USTIR 4. AAARS 2000