Lesbók Morgunblaðsins - 27.05.2000, Blaðsíða 10

Gerhard Richter: Abstraktmynd 858-6,1999. ljósmyndum.
,„MIKI LVÆQASTI
MALARISAMTIMANS"
MÁLARINN GERHARD RICHTER
Gerhard Richter gerir ekkert til þess að vera listamannslegur og lætur lítið á sér bera.
Þýzka listtímaritið Art-
Das Kunstmagazin komst
nýl ega að þeirri i niður-
stöðu, eftir að hafa fengið
tilnefningar frá gagnrýn-
endum og li istfræði ngum
víða úr heiminum , að
Þjóðverjinn Gerhard
Richterværi „mi kil væg-
asti málari samtímans".
INNAN raða myndlistarmanna gæti
verið að nafnið Gerhard Richter
hljómaði kunnuglega; þó er engan veg-
inn hægt að slá því föstu að starfs-
bræður hans á íslandi þekki til verka
hans. Og almenningur ennþá síður; lík-
lega alls ekki. Þá má spyrja á móti:
Hversvegna ættu Jón og Gunna í
Breiðholtinu eða á Breiðdalsvík að þekkja
einhvern Gerhard Richter?
Svarið er að fremstu listamenn heimsins í
hverri listgrein komast venjulega ekki hjá því
að vera svo oft í fréttum, eða til umfjöllunar,
að heimsfrægð er óhjákvæmileg.
En hvað hefur Gerhard Richter til saka
unnið? Ekki annað en það að vera nýlega út-
nefndur af sérfræðingum sem „mikilvægasti
málari samtímans". Það gerðist þannig að
þýzka listtímaritið Art - das Kunstmagazin
kannaði meðal myndlistargagnrýnenda hjá
stórblöðum heimsins hvernig „heimsliðið" í
málaralist væri skipað. Fyrir utan Gerhard
Richter fengu Þjóðverjarnir Georg Baselitz
og Sigmar Polke tilnefningar; einnig Cy
Twombly, sem er af bandarískum uppruna,
en býr á Italíu, Brice Marden, annar Amer-
íkumaður, og Bretinn Gary Hume. Ef til viil
eru allir þessir listamenn lesendum jafn
ókunnir.
Tímaritið Art - Das Kunstmagazin er vand-
að og virt blað, en því er ekki að neita að mikil
þjóðernisslagsíða er á því og þýzkum lista-
mönnum er mjög haldið fram. Ekki þurfti að
koma á óvart að einhver þýzkur málari yrði
talinn fremstur meðal jafningja ef hlaðið hefði
eitt staðið að valinu. Hér hefur þó verið geng-
ið fram með nauðsynlegri víðsýni og niður-
staðan er ekki bara fengin.frá þýzkum list-
fræðingum og gagnrýnendum og ugglaust er
Gerhard Richter vel að heiðrinum kominn.
Það er hinsvegar undravert á þessari
auglýsinga- og fjölmiðlunaröld að myndlistin
hefur ekki átt neinar stjörnur síðan Pieasso
og Dali féllu frá. Fyrir utan það að vera stór-
meistarar á sínu sviði urðu þeir poppstjörnur
með þeim hætti að frægð þeirra lifír enn.
Segja má að Andy Warhol hafí á tímabili orðið
poppstjarna sem lifnaði og dó, en af núlifandi
„stórum nöfnum" í listinni mundi maðurinn á
götunni í Reykjavík eða Kuala Lumpur lík-
lega ekki þekkja eitt einasta. Éjg gæti talið
upp hóp, einkum frá Þýzkalandi, Italíu, Spáni,
Bretlandi og Bandaríkjunum, sem innvígðir
þekkja, en aðrir ekki.
Þjóðverjinn Gerhard Richter er maður á
miðjum aldri og býr í Köln. Eftir viðtali við
hann að dæma, sem birtist í sama hefti list-
tímaritsins er hann maður lítillátur og gerir
ekki neitt til þess að vera listamannslegur í
útliti. Hann er snöggklippur með gleraugu,
grannur í vexti og gengur í venjulegum jakka-
fötum. Hann er tilsýndar eins og hver annar
bankamaður eða barnakennari og einhvern-
tíma hefði hann verið talinn full borgaralegur
í útliti til þess að geta verið alvöru listamaður.
En hvemig eru verk þessa málara, sem
gagnrýnendur kusu „Nummer eins“ sam-
kvæmt tímaritinu, eða þýðingarmesta núlif-
andi málarann (den bedeutendsten lebenden
Maler).
Það er tímanna tákn að Gerhard Richter
málar á þann veg að hann hefði verið rakkað-
ur niður og ekki talinn með öllum mjalla í
rétttrúnaðinum sem greip um sig í myndlist-
inni eftir 1950. Þá var sízt af öllu leyfilegt að
„hlaupa út undan sér“ og mála í fleiri en einni
stíltegund.. Raunar urðu allar myndir á sýn-
1 O LESBÓK MORGUNBLAÐSINS - MENNING/USTIR 27. MAl' 2000
4-