Alþýðublaðið - 02.07.1983, Blaðsíða 2

2
Laugardagur 2. júlí 1983
Sitt lítið af hverju um frœgðarverk ríkis-
stjórnar á hveitibrauðsdögum:
Það byrjar fallega
— eða hitt þó heldur!
Þaö hefur oft borið við í gegnum árin, að fréttaþurrð geri vart
við sig, þegar sumarið gengur í garð. Agúrkutíð er þetta ástand
gjarnan nefnt á dagblöðunum. Það er eins og stórmálin vilji láta
á sér standa á sumrin; pólitíkusar á ferð og flugi í sumarleyfum
og almennur félagslegur doði gerir þá vart við sig. M.ö.o. sumar-
tíminn er versti tíminn fyrir blaða- og fréttamenn — þá þarf
virkilega að leita vel, kafa djúpt eftir áhugaverðum fréttum.
En öllum reglum fylgja undantekningar. Og nýliðnir mánuðir
hafa fjarri því verið tíðindalausir. Ný rikisstjórn tók við stjórn-
artaumunum eftir langar og strangar stjórnarmyndunarviðræð-
ur og strax í lok maí og í júní hafa landsmenn fengið smjörþef-
inn af því, hvernig ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar, ætlar
að halda á spilunum.
Hér á eftir verða rakin nokkur þau stærri mál, sem upp hafa
komið og Alþýðublaðið hefur tekið á í nýliðnum mánuði.
Eðli máls samkvæmt verður aðeins stiklaö á stóru.
Þrælalögum harðlega
mótmælt
Júnímánuður hófst með harð-
orðum mótmælum verkalýðs-
hreyfingarinnar vegna efnahags-
aðgerða ríkisstjórnarinnar. Stór
og smá verkalýðsfélög sendu frá
sér mótmæli vegna hinnar stór-
felldu kjaraskerðingar, sem
stjórnin mælti fyrir um í bráða-
birgðalögum, og ekki síður reis
verkalýðshreyfingin upp á aftur-
fæturna vegna afnáms samnings-
réttarins.
„Grimm atlaga að réttindum og
kjörum launafólks", sagði for-
mannafundur Alþýðusambands
stigu við verðbólguþróun. Slíkt
hefur ekki skilað árangri.
Alþýðuflokkurinn hefur lagt á
það mikla áherslu, að allt efna-
hagskerfið verði endurskoðað og
stokkað upp. Það verði að koma
til róttækar kerfisbreytingar, ef
við ætlum okkur að komast úr
fari efnahagslegrar óstjórnar.
Kerfisþrælar framsóknar og í-
halds vilja ekki hröfla við neinu í
þeim efnum.
Margir hafa spáð því, og ekki
að ófyrirsynju, að samdráttar- og
skerðingarstefna Steingríms-
stjórnarinnar muni ekki aðeins
setja þúsundir heimila í landinu á
höfuðið, heldur og muni hrikta
un á bilinu 22—35%, auk annarra
almennra verðhækkana á ýmiss
konar nauðsynjavörum. Verð-
hækkanirnar voru þetta á bilinu
20—30% á sama tima og launa-
fólki var skammtað 8% launa-
hækkun úr hnefa.
Og framtíðin er hvorki björt né
blíð fyrir launafólk í þessum efn-
um, því sýnt er að frekari verð-
hækkanir á vörum og þjónustu
muni dynja yfir á næstu mánuð-
um, á sama tíma og Iaunin eru
bundin föst.
Það er því engin furða, þótt
launþegar hugsi með hryllingi og
vonleysi til næstu framtíðar og
velti því fyrir sér, hvaða möguleik-
ar séu á því að láta enda ná saman.
Margir eru þeir, sem enga mögu-
leika sjá á slíku miðað við óbreytt
ástand.
Kostnaður við að
njóta „mildandi að-
gerða“
Ríkisstjórnin hefur reynt að
bera hönd fyrir höfuð sér og
drepa réttmætri gagnrýni launa-
fólks á dreif með ýmiss konar
sýndarmennskutilburðum. Ráð-
herrar hafa haft hátt um mikil-
vægi „mildandi aðgerða“, eins og
þeir hafa nefnt yfirklórið.
Ein hinna „mildandi aðgerða“
"jafnfrámt er harðlega mótmælt um. Nýsköpun arðbærrar atvinnu- farnast.
xúrri hrikalcgu skerðingu kaup- starfsemier frumnauðsyn, ef ekkiá
Trúnaðarmannaráð Verzlunarmannafélags Reykjavíkur:
Ríkisstjórnin brýtur grundvallar-
iréttindi lýðræðisskipulags
— ... minaAamótum og ! lýst yflr
/ Stjómvöld mega ekki misnota skilnmg atmennmgs a i(DðnjaKi Vjð samþykkt M-
’þörfinnifyrirróttœkumaögerðum __ ^ SSSÍ víVreL.^'
toiín'kH,”*"?’ *,,i"n,,|“*í! hjáiPnS;
R^kjavik. Þar af eru 209 karlar „„„ hT,,.™.
Stjór-n Landssambands Verslunarmannœ ‘
Kjaraskerðingin mun valda lam-
andi skelfingu meðal launbega
ssKnaaí'sssrL' wATJssasi,tis
25% greiðslufresturinn vegna
íbúðalána:
Það srakkl vfat aö þaö borpl aig aö saakja um freatinn á gralöslu vsgna
ibuöalána, alna og nú ar ttoöiö upp á. GJald bankanna nemur um 15H
Bankagjaldið um 15%
af frestaðri upphæð!
„Gjaldlö sem tekið er vegna 1 nemur þvi um 530 krónum. Þessi
breyttnganna, sem felst I kostnaöi upphæð cr þvi um 14-16% af upp-
vegna eyðublaöa, tðlvuvlnnslu oa hæðinni sem frestast, þe. 3.250-
flelra, er 176 krónur á bvert lán. I 3.750 krönum. Verður
Wí
Aukn.
vinnsl’
byggj£
„Landbr
atvinnu’
skyndil'
til greina,
fylgjast v<
aðstæöuit
fremst á.
steóurb
að n> r
herr
Þeg,
hvoi
hvað-
iban*
mætti
Samk
ríkisstj,
ráðgert
væru :
eða u.
gjöld
veró
Sýnishorn af viðbrögðum verkalýðshreyfingarinnar við Ríkisstjórnin gaf, en tókjafnóðumaftur. Hinar
þrælalögunum. Hér má sjá tóninn í Verslunarmannafélagi „mildandi aðgerðir“ voru ekki jafnmildandi og
Reykjavíkur og Landssambandi verslunarmanna. stjórnarsinnar vildu vera láta.
íslands m.a. um málið og síðar í
mánuðinum fordæmdi félags-
fundur í Verkamannafélaginu
Dagsbrún efnahagsaðgerðirnar
og þá sérstaklega aðförina að
samningsrétti launþega. Fundur-
inn sagði auk þess upp samning-
um, eins og fleiri verkalýðsfélög
gerðu. í niðurlagi kjaramálaá-
lyktunar Dagsbrúnarfundarins,
sagði m.a.: „Fundurinn minnir á,
að árið 1942 voru sett lög er bönn-
uðu samninga verkalýðsfélaga.
Þá undi verkafólk ekki Iögunum
og andstaðan var slík, að afnema
varð lögin áður en til stóð. Þetta
væri öllum hollt að muna“.
Bandalag starfsmanna ríkis og
bæja tók í sama streng í barátt-
unni gegn þrælalögum ríkis-
stjórnarinnar og Kristján Thorla-
cius orðaði þetta þannig: „Tökum
ekki slíkum mannréttindaskerð-
ingum og brotum á lýðræðisregl-
um“.
Margt var fleira sagt um þessa
leiftursókn íhalds og framsóknar
gegn launafólki í landinu og hún
er, langt þ.ví frá fullrædd eða við-
urkennd hjá launafólki, þrátt fyr-
ir valdbeitingu stjórnvalda. Al-
þýðublaðið og Alþýðuflokkurinn
hafa algjörlega hafnað þeirri leið,
sem ríkisstjórnin hefur valið í
slagnum við verðbólgudrauginn.
Það hefur áður verið reynt með
engum árangri, að ráðast einvörð-
ungu á laun fólksins til að stemma
enn frekar í veikburða stoðum at-
vinnulífsins, þannig að hættan á
stórfelldu atvinnuleysi með haust-
dögum, sé mjög mikil.
Stefna Steingrímsstjómarinnar
er feigðarstefna. Ríkisstjórn, sem
Ieggst í slagsmál við fólkið í land-
inu strax á fyrstu starfsdögum sín-
um, er ríkisstjórn sem verður
skammlíf. Þegar ríkisstjórnin
sagði launafólki stríð á hendur, þá
jafnframt undirritaði hún dauða-
dóm sinn.
Verðhækkanaskriða
í kjölfarið
Og blekið var varla orðið þurrt
á bráðabirgðalögunum illræmdu,
þar sem stolið var um 15% af um-
sömdum verðbótum launafólks
og kjarasamningar bannaðir fram
til 1. febrúar á næsta ári, þegar
skriða verðhækkana dundi yfir.
Stórfelldar vöruverðshækkanir í
kjölfar dúndrandi gengisfellingar
stjórnarinnar, búvöruverðshækk-
snertir húsbyggjendur. Bæði
framsókn og íhald höfðu hátt um
það fyrir kosningar, að taka þyrfti
myndarlega á málum húsbyggj-
enda og stórauka opinber lang-
tímalán þeim til handa. Lítið hef-
ur heyrst um þessi loforð, eftir að
ríkisstjórn afturhaldsins komst á
koppinn. Jú, eitt atriði, hefur ver-
ið sett í gang.
Lánþegum er boðið upp á
greiðslufrest af 25% afborgunar
og vaxta af verðtryggðum lánum.
En ekki er sopið kálið þótt í aus-
una sé komið, því böggull fylgdi
skammrifi. Það þótti nefnilega
nauðsynlegt að taka hátt gjald
fyrir að njóta þessarar „mildandi
aðgerðar“. Þess þekktust dæmi,
að lántakendur, sem vildu nýta sér
þennan möguleika, hafi orðið að
greiða til baka fjórðung hinnar
frestuðu upphæðar, sem greiðslu
vegna eyðublaða, tölvuvinnslu og
fleira. Mjög almennt var að þetta
frestunargjald væri 15% af hinni
frestuðu upphæð.
Guömundur Árni Stefánsson ritstjóri skrifar
■
Þetta var hinn ískaldi raunveru-
leiki, þegar lántakendur gengu á
vit kerfisins og vildu njóta náðar-
gjafar ríkisvaldsins. Hin „milda“
hönd ríkisstjórnar var þá eftir allt
saman sveitt og gírug — eins og
raunar mátti búast við eftir það
sem á undan hafði gengið.
Útsala, útsala — allt
á að seljast
En Albert Guðmundsson virt-
ist hins vegar ekki svitna tiltakan-
lega, þegar hann lýsti því yfir, að
hann ætlaði að hefja rýmingar-
sölu á ríkisfyrirtækjum og „helst
allt“ ætti að seljast.
Albert hefur hins vegar orðið
tregt um tungutak, þegar eftir
þessu hefur verið gengið og spurt
um forsendur. Nýjasta andsvar
hans og jafnframt hið makalaus-
asta, heyrði landslýður í sjónvarp-
inu nú í vikunni. Þá sagði heild-
salinn: „Ég ætla að afsósíalísera
þetta þjóðfélag“. — Hvorki meira
né minna!
Það leggst ekki lítið fyrir kapp-
ann. Hann er búinn að sitja á ráð-
herrastóli fjórar vikur, eftir að
hafa reynt að komast á slíka sessu
árum saman, og þá er ekki eftir
neinu að bíða; af með félags-
hyggjuna, nú skal það vera sér-
hyggjan og auðvaldshyggja, sem á
að blíva.
Vitanlega eru þetta draumórar í
fjármálaráðherra. Félagshyggjan
á sem betur fer svo sterk ítök í ís-
lensku þjóðinni, að upphrópanir
heildsalans á fjármálaráðherra-
Síóii — munu þar engu breyta um.
En þessi andfélagslega afstaða
blundar þó í mörgum sjálfstæðis-
manninum, þótt á tyllidögum,
svo sem fyrir kosningar, þá sé
samhjálpartalinu haldið á lofti.
Auðvitað er sjálfsagt og eðlilegt
að sífelld endurskoðlun eigi sér
stað hvað varðar ítök hins opin-
aðhald bæði af stjórnmálamönn-
um og ekki síður almenningi í
landinu. En það er ekki rétt, þegar
reynt er að snúa málum á þann
hátt, að ríkið sé eitthvað fyrir-
brigði andstætt fólkinu í landinu.
Ríkið er fyrst og síðast tæki al-
mennings, hluti þess stjórnkerfis
sem við höfum byggt upp og vilj-
um hlúa að. Þess vegna eiga hags-
munir fólksins í landinu og ríkis-
ins að fara saman. Sanngjöm
gagnrýni, — strangt aðhald frá
fólkinu er nauðsynlegt, en sífellt
niðurrif gagnvart öllu því, sem
ríkisrekstur nefnist, er öllu verra.
Alþýðuflokkurinn telur að
blandað hagkerfi henti þjóðinni
best, það er að atvinnuvegirnir
verði reknir í formi einkareksturs,
samvinnureksturs og opinbers
reksturs, en þróa beri atvinnulýð-
ræði innan allra þessara forma,
þannig að hinum vinnandi manni
gefist kostur á hlutdeild í þeim á-
kvörðunum sem teknar eru á
vinnustað hans.
Ef til vill átta sig ekki allir á því,
hvað afsósíalíseringarhugmyndir
Alberts Guðmundssonar þýða í
raun, en með þessu er hann að
segja, að betur færi að einkarekst-
urinn í landinu færi t.a.m. með al-
mannatryggingar, heilsugæslu,
löggæslu, samgöngur, menntun
og skólahald o.s.frv. Það þýddi
með öðrum orðum ójafna stöðu
einstaklinga til að njóta þeirra
mannréttinda, sem þeim eru nú
skapaðir á félagshyggjugrund-
velli. Utopía fjármálaráðherra er
augljóslega fengin að láni að vest-
an — frá Bandaríkjunum — þar
sem aðeins lítill hluti þjóðarinnar
— þeir efnameiri — njóta al-
mannatrygginga, geta leyft sér að
leggjast inn á sjúkrahús kostn-
aðarins vegna, geta notið al-
mennrar menntunar.
Er þetta það þjóðfélag sem við
viljum? Jafnaðarmenn hljóta að
JSteingrímur Hermannsson
þáði laun sem flugráðsmað-
tbl. 64. árg. 11 ... 1
.11 í Kópa-
ur, án þess að sitja fundi
anse
linn!
heyrir minnst 4
cjarríðiA að
i OdenK i
he»ar þeir
Hichard
1 gcgn
Slringrimur IUrmann>u>n f..r-
’irti’rtAhrrra þáfll laun wm flug-
ríðwnaður á irunum I9S0-I9XJ, á
mtðan hann gfgndi ilorlum sam-
göngu- ok sjávarúlvrgstáðherra. —
og það án þess að silja fundi ráðsins
ráðhrrraslarfa vinna ’fgna.
lega við sieti Sieingrims i (tugráði,
er hann tók viðstórfum samgöngu-
ráðhcrra. en engu að siður runnu
ncfndarlaun ul ráðhcrrans; hann
var eíiir scm áður launaður mcð-
limur flugráðs.
Albert. Guðmundsson núserandi
fjármálaráðherra og samheiii
Sleingrlms i rikissljðrninni. gerði
þessi mál að umncöucfni á Alþingi
i mars s.l.. en þá olli áksorðun
Stcingrims Hermannssonar hsað
varðar ráðningu nvs flugmálasljóra
miklum deilum. í þcim umrxðum
sagði Alherl m.a.: Og eg vil benda á.
ið raðherra hefur ekki sagi sig ur
tlugráði. Hannercnnþáaðalmaður
1 'lugráði. Honumer þáeinsgoltað
- -** Kv» »A lailh ICkU'
vrii, frá
þvi hann varð ráðherra og fram lil
Þráil fyrir ilrekaðar tilraunir
gekk Alþýðublaðinu crfiðlega að fá
um það nákvxmarupplýsingar, hve
mikla fjárhicð ráðherrann þáði fyr-
ir „selu" sina i flugráði. en þeim
„siorfum" mun hann þá fyrsi hafa
sagl lausum. er hann sarð forsxiis-
láöherra i lok mai s.l. Kikisfáhiröir
Siguröur Þorkelsson. vildi ekki Ijá
sig um einsiakar launagreiðslur. en
visaði 1 launadeild fjármálaráðu-
neyiisins. Hjá taunadeild fjármála-
ráðuneyiisins fengusi þau svOr, er
um var spuri. aö upplýsingar um
„launagreiðslur lil cinslaklinga"
sxru ekki úppgefnar.
Ilins vegar kcinur i Ijós. þcgar
flett er i skýrslum fjármálaráðu-
neytisins um sijórnir, nelndir o*
ráð rikisins fyrir árið I98U. að
Steingtimur Hermannsson þáði
392 þúsund gamlar krónur fyrir
„siörf” sln I flugráði og 5.321 ný-
krónui fyrir árið 1981.
Einsog áður grcindi fengusl ekki
uppgefnar launalölui núvcrandi
forsKiisráöherra fyrir árin 1982 og
fyrriparl ársins 1983, frá þeim
siofnunum sem með launahald og
fjárreiður hins opinbera fara.
Slcingrfmur Hcrmannsson
Steingrímur hefur víða komið við...
bera í atvinnulífinu. Slíkt á að
endurmeta reglulega.
En að gefa sér það fyrirfram,
að lítt eða ekki athuguðu máli, að
þessi eða hin ríkisfyrirtæki eigi að
selja, og „helst öll“, er slík fá-
sinna, að engu tali tekur. Og sá út-
gangspunktur fjármálaráðherra,
að ríkið eigi ekki að taka þátt í á-
batasömum rekstri, því að þar eigi
einkaframtakið að sitja, er al-
rangur. Þvert á móti á að leggja af
þann þankagang, að hið opinbera
sé einhver hít, sem einkaframtak
atvinnurekstrar í landinu, geti á-
vísað tapinu á. Sá allt of algengi
þankagangur, sem m.a. er að
finna í hugskoti fjármálaráð-
herra, að ríkið og þar með skatt-
borgararnir, séu nógu góðir til að
borga tapið, en kauphéðnar eigi
að hirða gróðann, er af hinu
vonda.
Og það leiðir ef til vill hugann
að ríkisvaldinu sem slíku. Það er
ætíð til siðs að bölva hinu opin-
bera, ríkisfyrirtækjum og stofn-
unum og segja reksturinn gegn-
umspilltan. Vafalaust er rekstur
hins opinbera langt frá því galla-
laus i mörgum tilvikum, einsog
gengur og gerist, og eðlilegt er að
ríkisfyrirtækjum sé veitt strangt
svara því með stóru NEI. Gegn
frjálshyggjuhugmyndum íhalds-
manna verður barist með oddi og
egg-
Steingrímur gleymist
ekki
Ekki má gleyma Steingrími
sjálfum í þessar ágripskenndu yf-
irferð um helstu „frægðarverk“
ríkisstjórnarinnar og einstakra
ráðherra hennar á hveitibrauðs-
dögunum. Steingrímur hefur
auðvitað — reynslunni sam-
kvæmt — ekki látið sitt eftir
liggja í slagnum um sviðið. Og
hann komst mjög nærri því að
skáka öllum meðráðherrum sín-
um í keppninni um furðulegustu
yfirlýsinguna, þegar hann var um
það spurður, hvers vegna nú væru
að koma þrjú fiskiskip frá Pól-
landi, nýsmíðuð, þótt allir viður-
kenndu í raun að flotinn væri allt-
of stór.
Og Steingrími varð ekki orð-
vant frekar en fyrri daginn og
svaraði: „Satt að segja var ég eig-
inlega búinn að gleyma þessu —
hélt að þetta hefði kannski dottið
Framhald á 4. síðu