Tíminn - 11.02.1967, Blaðsíða 5

h
LAUGARDAGUR 11. febrúar 1967
Útgefandi: FRAMSOKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Ang-
lýsingastj.: Steingrimur Gíslason. Ritstj.skrifstofur ' Bddn*
búsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur: Banbastraetl 7. Af-
greiðslusimi 12323. Auglýsingasími 19523 Aðrar skrifstofur,
sími 18300 Áskriftargjald kr 105.00 á mán. innanlands. — 1
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA b. t
Friðrik Jörgensen
Nfrfdcru eftir aS núverandi stjórnarflokkar komust til
valda, var manni, Friðrik Jörgensen að nafni, veitt leyfi
til að annast útflutning á sjávarafurðum. Leyfi þetta var
byggt á því, að rétt þætti að leyfa fleiri aðilum en
áður að annast þennan útflutning og efna þannig til
aukinnar samkeppni á þessu sviði. Út af fyrir sig gat
þetta verið réttlætanlegt, þótt reynslan hafi sýnt, að fara
verði með mikilli gát í þessum efnum. Frá þessu sjónar-
miði vakti þó leyfisveitingin ekki athygli, heldur hinu,
hver leyfið fékk, þar sem ekki var vitað, að Friðrik þessi
Jörgensen skaraði fram úr mörgum öðrum, sem um slík
leyfi höfðu sótt.
Vegna þess, að ýmsir voru orðnir óánægðir með þá
tilhögun, sem fyrir var, mun útflutningsfyrirtæki Frið-
riks Jörgensens hafa fengið allgóð vaxtarskilyrði og
það því farið vaxandi. Á síðastliðnu ári er talið, að út-
flutningur á vegum þess hafi skipt mörgum hundruðum
milljóna króna. Almenningur fylgdist að sjálfsögðu ekki
mikið með rekstri þessa fyrirtækis fremur en svo margra
annarra, enda ekki aðstaða til þess. Þeir munu hafa verið
tiltölulega fáir, sem hafa vitað það, að hér væri í
skjóli stjórnarleyfis risið upp nýtt stórfyrirtæki. Það
vakti því að vorium athygli, þegar sú fregn kvisaðist
skömmu fyrir jólin í vetur, að Útvegsbankinn hefði
snúið sér til viðkomandi yfirvalda og óskað eftir rann-
sókn á rekstri þessa fyrirtækis. Ástæðan mun vera sú,
að fyrirtækið hefur ekki gert skil á greiðslum fyrir út-
fluttar afurðir, sem nema að sögn mörgum milljónum
króna, jafnvel tugum milljóna. Til tryggingar mun bank-
inn hafa afurðavíxla, gefna út af fiskvinnslustöðvum. er
fólu fyrirtæki Friðriks að annast afurðasölu fyrir sig. Mun
tapið lenda mest á þremur fyrirtækjum, ef ekki verða
gerð skil af hálfu Friðriks.
Annars er þetta mál enn talsvert á huldu, en það
virðist eigi að síður ljóst, að hér hafi stórar upphæðir
farið forgörðum. Kröfu verður að gera til þess, að málið
verði upplýst til fulls.
En þetta mál hefur margar hliðar. Hin veigaminnsta
er ekki sú, hvernig veitingu útflutningsleyfa er háttað
af hálfu ríkisstjórnarinnar. Hvaða athugun lætur hún
fara fram á hæfni og reglusemi þeirra, sem slík leyfi fá,
og getu þeirra til að standa í skilum við fiskframleiðend-
ur, ef eitthvað kemur fyrir? Hverjar voru t.d. forsendurn-
ar fyrir því, að Fiðrik Jörgensen var á sínum tíma tekinn
fram yfir marga aðra og veitt stjórnarleyfi til að koma
upp stórfyrirtæki. sem virðist ætla að fá fremur ó-
skemmtileg sögulok?
Ekki bætir það heldur úr skák, ef rétt er, að hann
hafi fengið útflutningsleyfi endurnýjuð eftir að kunnugt
varð um kæru Útvegsbankans.
Allt er þetta mál þannig vaxið, að menn hljóta að varpa
fram þeirri spurningu, hvort það sé heilbrigt fyrirkomu-
lag að hafa umrætt veitingavald í höndum pólitísks ráð-
herra. Þarf ekki að búa svo hér um hnútana, að fleiri
geti fylgzt með, og kunningsskaparsjónarmið eða
flokkssjónarmið megi sín því minna? Um skeið var þetta
veitingavald í höndum Fiskimálanefndar og voru þessi
mál öll þá meira fyrir opnum tjöldum. Mál Friðriks
Jörgensens bendir hiklaust-til þess, að það sé ekki heppi-
legt að hafa þetta mikla vald eingöngu í höndum pólitísks
ráðherra.
TÍMINN
ERLENT YFIRLIT
Flokkur hinnar hreinu stjórnar
varð sigurvegarinn í Japan
Stjómarflokknum tókst samt aS halda vefli
SEŒNIASTA sunnudaginn £
janúar fóru fram þrngkosning-
ar í Japan. Til kosninga þess-
ara var efnt nokkru áður en
kjörtímabilinu lauk o-g var form
lega ástæðan sú, að ágreining-
ur hafði risið í stjórnarflokkn-
um, er kallar sig Frjálslynda
lýðræðisflobkinn, en hann er
hinn raunverulegi íhaldsfl.
landsins. Ágreiningur þessi
stafaði af því, að uppvíist varð
um, að sumir ráðtherranna
væru viðriðnir hneykslismál
og hafði Sato forsætisráðherra
því vikið þeim úr embætti.
IFylgismenn þeirra risu þá gegn
Sato og hann taldi rétt að svara
þeim með því að efna til kosn-
inga. Þetta eitt mun þó ekki
hafa ráðið þessari ákvörðun
Sato, heldur og hitt, að staða
aðalandstöðuflokksins, Sósíal-
istaflokksins þótti orðin
örðug. Foringi hans, Koso Sa-
saki, hefur beitt sér fyrir stór-
auknum samskiptum við Kína
og haldið mjög fram hlut Pek-
ingstjórnarinnar. Þetta reynd-
ist í fyrstu allgott til fylgisöfl-
unar, því að Japanir telja sig
geta haft mikinn hag af við-
skiptum við Kína. Með tilkomu
rauðu varðliðanna hefur þetta
hins vegar breytzt, því ao þeir
hafa mjög veikt álit Kana í
Japan. Afstaða Sasakis til
Hínamálanna átti því ekki leng
ur fylgi að fagna, heldur miklu
fremur hið gagnstæða. Hins
vegar reyndist það kommúnista
flokknum fremur til styrktar,
að hann hafði slitið öll sam-
bönd við kínverska kommún-
ista.
ÚRiSLIT koisninganna urðu
þau, að flokkur Satos hélt velli,
en meirilhluti hans varð þó ekki
eins sterkur og áður. Hann
fékk 277 þingsæti af 486 alls.
Hins vegar fékk hann ekki
nema 49% af greiddum atkvæð
um í stað 54,7% í þingkosning
unum 1963. í Japan er kosið í
einmenningskjördæmum og
reyndist atkvæðatapið flokkn-
um því e'kki eins tilfinnanlegt
og ella. Flokkurinn hefur farið
með stjórn síðan styrjöldinni
lauk og er því ekki óeðlilegt,
þótt heldur halli undan fæti
hjá honum.
Sato tók við stjórn flokksíns
fyrir rúmum tveimur árum, er
hann varð forsætisráðherra.
Hann tók þá upp nokkru óháð-
ari stefnu gagnvart Bandarikj-
unum en fyrirrennarar hans
höfðu gert, og hefur t. d. forð
azt að láta Japan dragast inn
í Vietnamstyrjöldina. Hann vill
samt hafa góða samvinnu við
Bandaríkin áfram og því fögn
uðu Bandaríkjamenn sigri hans,
þar sem líkur eru til, að hann
verði forsætisráðherra 1970,
þegar öryggissáttmáli Japans
og Bandaríkjanna á að koma
til endurskoðunar. Samt er
talið, að Sato vilji gera veru-
legar breytingar á honum.
HELZTI stjómarandstöðu-
flokkurinn, Sosíalistaflokkur-
IMMBBMMBMMMn
Hér á myndinni sést Sato forsætisráðherra vera að teikna augu á
daruma, sem er eins konar japanskt lukkutröll. Það er gamall siður
í Japan, að menn beri fram óskir sínar við augnalaust lukkutröll,
og máli svo á það augu, ef óskirnar rætast.
inn, fékk 140 þingsæti, tapaði
4. Líklegt hafði verið talið, að
hann myndi bæta við sig nokkr
um þingsætum, en ldnversku
varðliðarnir hafa bersýnilega
komið í veg fyrir það. Atkvæða
tala hans lækkaði einnig eða
úr 29% í 28% af greiddum at-
kvæðum. Hins vegar bættu
kommúnistar aðeins atkvæða-
tölu sína eða úr 4% j 4,8% og
fengu 5 þingmenn í stað fjög-
urra áður.
ÞAÐ varð nýr flokkur, Kom-
eito, en nafn hans mun þýða
flokkur hinnar hreinu stjóm-
ar eða heiðarlegu stjórnar, sem
varð hinn raunverulegi sigur-
vegari. Hann bauð fram í að-
eins 32 kjördæmum og sigraði
í 25 þeirra.
Flokkur þessi rekur rætur
sínar til þeirrar greinar Búdd-
hatrúarmanna, sem talinn er
einna herskáust. Eitt af kjör-
orðum hennar er, að þao sé
mesti velgerningurinn við and
stæðingana að beita þá ofbeldi,
og er þá öllu fremur átt við
andlegt ofríki en líkamlegt.
Flokkurinn hefur á sér veru-
legt hermennskusnið, starfrækir
einkennisklædda ungliðahreyf-
ingu og skiptir flokksmönnum
í sellur eftir hernaðarlegri fyr-
irmynd. Flokksmönnum fjölgar
ört og greiða margir ríflegt fé
til samtakanna. Flokkinn skort
ir því ekki fé til starfsemi sinn
ar. Hann hefur t. d. reist skýja
kljúf í Tokio fyrir starfsemi
sína. Einkum virðist flokkurinn
finna hljómgrunn hjá ungu
fólki. Foringi hans, Saisaku
Ikeda, er ekki nema 38 ára
gamall. Hann náði kosningu í
kjördæmi í Tokíó.
Eitt 'helzta áróðursefni flokks
ins er að deila á spillingu þá,
sem ríkjandi sé í stjórnmála-
lífi Jiapans. Hneykslismál ráð-
herranna, sem áður voru nefnd
ir, hafa verið honum kærkom-
ið ádeiluefni, og sennilega verð
ur það vatn á myllu hans, að
þeir voru allir í framboði og
endurkjörnir. Flokkurinn lofar
því fyrst og fremst að heita
sér fyrir heiðarlegu stjórnar-
fari, eins og nafn hans bendir
til. í innanlandsmálum segist
hann vera fylgjandi velferðar-
þjóðfélagi og orðið sósíalismi
kemur oft fyrir í stefnuskrá
hans. Jafnframt segist hann þó
fylgjandi frjálsu framtaki og
hann vilji styrkja það alls stað
ar, þar sem það eigi við.
í utanríkismálum segist flokk
urinn fylgja hlutleysisstefnu,
en þó vilji hann ekki fella ör-
yggissáttmála Bandaríkjanna
strax úr gildi, heldur smám
saman. Jafnframt rekur hann
þó öflugan áróður gegn vax-
andi amerískum áhrifum í Jap- i
an. B
Flokkurinn hefur sérstaklega ð
unnið sér fylgi hjá smákaup- |
mönnum og eigendum minni i
iðnaðarfyrirtækja, sem stór- 0
verzlanir og stórfyrir.tæki B
þrengja að. Einnig meðal sveita B
fólks, sem er nýflutt *il bæj- 8
anna og telur sig olnbogabörn I
þar. Fyrst og fremst hefar i
hann þó náð fylgi hjá ungu i
fólki. Talið er, að milljónir |
ungmenna hafi þegar gengið í R
æ.skulýðshreyfingu hans.
Erlendir blaðamenn, sem
kunnugir eru í Japan, fullyrða
að stjórnarflokknum. stafi nú
mest hætta frá þessum nýja
flokki, og flest bendir til, að
hann eigi eftir að hafa vaxandi
áhrif. Þ. Þ.