Tíminn - 17.03.1967, Qupperneq 7

FÖSTUDAGUR 17. marz 1967.
TIMINN
7
í ársbyrjun 1927 lét Sigurgeir
Friðriksson, bókavörður af um-
sjónarstarfi fyrir Tímann, og tók
Ranniveig Þorsteinsdóttir við. Ann
aðist hún síðan fjárreiður Tímans
og umsjón ailt til ársins 1983, og
var afgreiðsla blaðsins þá oftast í
Lækjargötu 6.
Tryggvi 'hvarf frá ristjórn Tim
ans í ágústlok 1927, er rífeisstjórn
hans tók við völdum.
Hallgrímur Halilgrímsson, bóka
vörður, sem töhuvert hafði starf
að í félögum Framsófenarmanna í
Reykjavík um hríð og meðai ann
ans skrifað töluivert í Tlimann,
einkum um erlend málefni í rit
stjórnartíð Tryggva Þórhallsson-
ar, hljóp nú undir bagga og ann
aðist blaðið í tvo mánuði, meðan
nýr frambúðarritstjóri var fund-
inn. Hallgrímur var ritfær mað-
ur og starfsamur, glöggur á menn
og málefni, og 'honum var sér-
staklega lagið að setja fram
kjarna máls í mjög stuittu og
glöggu máli.
Jónas Þorbergsson hafði verið
ritstjóri Dags síðustu sjö árin
við ágætan orðstír og fyirir löngu
unnið sér álit sem mjög ritfær
maður og festumikili og skelegg
ur sækjandi ýmissa nytjamála. Er
til dæmis við brugðið, hve sfeöru
lega hann barðist fyrir byggingu
Kristneshælis og átti manna drýgst
an þátt í því að mynda þau sam-
töfe um málið, er komu því í
höfn. Það var því mjög eðlilegt,
að menn staðnæmdust við Jónas,
þegar ritstjóra vantaði að Tím-
anum. Jónas var ráðinn og tók við
blaðinu 8. okt. 1927.
Tíminn breyttist efeki teljandi
að formi eða stærð um þetta leyti,
en þó varð nú sá munur á, að
Tíminn varð stjórnarblað í stað
stjórnarandstöðu. Jónas Þorbergs-
son tók upp þá nýbreytni um
næstu áramót að rita ítarlega ára
mótagrein um viðburði og stjórn
málaþróun á liðnu ári. Munu rit-
stjórar Tímans síðan hafa gert
það oftast, unz sú venja komst
á, eftir að Framsóknarflokkurinn
var orðinn beinn útgefandi Tím-
ans, að formaður flokksins gerði
það. Jónas Jónsson skrifaði enn
mest í Tímanum að frátöldum rit-
stjóranum.
Jónas Þorbergsson var rit-
stjóri Tímans til ársloka 1929,
en 1. janúar 1930 varð Gísli Guð
mundsson ritstjóri blaðsins. Gísli
hafði áður annazt ritstjórn Tím-
ans stuttan tíma í sjúkleika Jón-
asar Þorbergssonar og þótti þeg
ar halda svo vel á penna þar; að
sjálfgefið væri að leita til hans,
er Jónas var settur í embætti
útvarpsstjóra og falið að undir
búa og móta stofnun ríkisútvarps
ins.
Útgáfa Tímans var töluvert auk-
in 1930, og komu út nær 80
venjuleg blöð, en auk þess stórt,
litprentað, myndskreytt og fjöl
breytt Alþingishátíðarblað, og þar
að auki voru gefin út 9 aukablöð,
er komu einu sinni í mánuði.
Fluttu þau ýmislegt fræðandi og
skemmtandi efni og mikið af mynd
um. Á þessu ári er farið að birta
töíuveri af myndum í blaðinu,
enda var prentmyndagerð Ólafs
Hvanndal þá orðin tíu ára, en
hann var brautryðjandi prent-
mvndagerðar hér á landi.
Árið 1931 var mikið umbrotaár
í stjórnmálunum. Hinn 13. apríl
rauf Tryggvi Þórhallsson þingið,
svo sem kunnugt er, og hófst þá
'hin mesta orrahríð. Tíminn beitti
sér af vaxandi skerpu í stjórnmál
unum, og má það gerla sjá á yfir
bragði blaðsins. Fyrirsagnirnar
stækka, og þeim fjölgar. Stærra
letri er beitt til áherzlu, og deil
an um kjördæmaskipunina var
mál málanna. Þá birti Tíminn
með myndarlegum hætti í máli og
myndum yfirlit um framfarasókn
íislendinga í stjórnartíð Framsókn
arflokksins árin 1927—30, meðal
annars með línuritum, sem fátíð
voru í blöðum. Fjöldi mynda var
birtur af skólum, brúm, vegum,
bændabýlum og hafnarmannvirkj-
um. Kosningabaráttan var hörð,
og sigur flokksins í kosningunum
góður sem kunnugt er. Á þessu
ári urðu aðalblöð Tímans nær
áttatíu og nokkur aukablöð komu
út, er voru á þessu hápólitíska ári
að mestu helguð stjórnmálum. Þeg
ar líður á árið setja skrifin um
ógndr heimskreppunnar, sem
dundi yfir landið, æ meiri svip
á tolaðið, og var svo einnig næsta
ár.
Árgangur Tímans 1932 er fá-
toreyttari og svipminni en næstu
tveir árgangar á undan, enda
hart í ári, og komu ekki út nema
01 blað og engin aukablöð. Hið
sama má segja um árganginn 1933
og urðu blöðin 57, og hin næstu
ár allt til haustdaga 1938, er veru-
leg breyting verður á.
En til þessa lágu eðlilegar á-
stæður. Framsóknarmenn hófu ár-
ið 1934 að gefa út dagblað í
Reykjavík — Nýja dagblaðið og
kom það út á fjórða ár, eða fram
á haust 1938. Ætlunin mun hafa
verið, að flokkurinn ætti tvö blöð
í höfuðstaðnum, og væri dagblað-
ið einkum ætlað þéttbýlinu, en
vikublaðið dreifbýlinu, þar sem
dagblað mundi þar koma að litl-
um notum vegna tregra sam-
gangna, sem þá voru. Nýja dag-
blaðið var myndarlegt og fjör-
legt dagblað, sem flutti mikið af
stuttum fréttum, myndum og
auglýsingum.
í bókinni „Sókn og sigrar“ seg
ir Þórarinn Þórarinsson svo um
Nýja dagblaðið:
„Nefnd sú, sem stjórnmálanefnd
(þ.e. flokkSþingsins) fól að
vinna að útgáfu dagblaðs, leysti
starf sitt fljótt og vel af hendi.
Hún stofnaði Blaðaútgáfuna h. f.
og safnaðist allverulegt hlutafé
á skömmum tíma. Hið nýja blað
hóf göngu sína 28. okt. 1933 með
dr. Þorkatli Jóhannessyni sem rit
stjóra og i Vigfúsi Guðmundssyni
sem framkvæmdastjóra. Ritstjórar
Tímans og Framsóknar, Gísli Guð-
Magnús Stefánsson
framkv.stjóri Timans og Nýja
Dagblaðsins 1936 og '37
mundsson og Arnór Sigurjónsson,
skiptust á um að skrifa stjórn-
málagreinar blaðsins. Þar sem
Nýja dagblaðið var prentað í
sömu prentsmiðju og Tíminn,
Acta, notaði Tíminn allniikið grein
ar Or því og varð að verulegu leyti
eins konar vikuútgáfa þess.
Samstarfið um Nýja dagblaðið
rofnaði þó fljótlega, en það hélt
áfram að koma út næstu fimm
árin og styrkti ótvírætt afstöðu
Franisóknarflokksins í Reykjavík
og víðar. Þorkell Jóhannesson lét
af rilstjórn þess í apríllok 1934
og tók þá Gísii Guðmundsson við
henni og hafði hana á hendi til
29. ágúst 1935. Hallgrímur Jón-
asson var meðritstjóri Gísla frá
1. okt. 1934 til 23. apríl 1935, og
Si'gfús Halldórs frá Höfnum var
imeðritstjóri Giísla frá 22. 'maí
til 29. okt. 1935. Þá tók Sigfús
einn við ritstjórninni og gegndi
því stanfi þangað til í marz 1936,
en þá varð Þórarinn Þórarinsson
ritstjóri blaðsins og gegndi því
starfi þangað til blaðið var sam-
einað Tímanum í september 1938.
Nýja dagblaðið sætti mikilli and
spyrnu andstæðinganna, er það
hóf göngu sína. Skipulagt var aug-
lýsingabann á blaðið og því send
margvísleg hótunarbréf og einnig
þeim, er veittu því fyrirgreiðslu
eða auglýstu í því. Blaðið vann
sér þó fljótt verulega fótfestu,
sem því tókst að halda. Hins vegar
varð útgáfa þess til þess að rýra
tekjur Tímans og auka halla hans.
Blöðin voru því sameinuð haustið
1938“.
Magnús Stefánsson tók við fram
kvæmdastjórn Nýja dagblaðsins af
Vigfúsi Guðmundssyni og annað-
ist rekstur þess þangað til það ar
lagt niður,, og einnig rekstur Tím-
ans.
í janúar 1937 réðst Jón Helga
son frá Stórabotni biaðamaður við
Nýja dagblaðið, og var hann eini
blaðamaðurinn við það auk rit-
stjóranna. Hann starfaði síðan við
blaðið til loka og hvarf þá til
starfa við Tímann og var þar lengi
fréttaritstjóri og síðan ritstjóri.
Vorið 1938 ákvað miðstjórn
Framsóknarflokksins að sameina
Nýja dagblaðið Tímanum, en
stækka hann og breyta honurn um
leið. Haustið 1936 hætti Prent-
smiðjan Acta störfum, en ný
prentsmiðja hafði verið stofnuð í
september 1936 og byggði hún
prentsmiðjulhús við Lindargötu.
Tók hún við prentun Timans í
nóvember 1936.
Fyrsta blað af hinni nýju og
auknu útgáfu Tímans kom út
17. sept. 19íj8, og voru þeir
ritstjórar Gísli Guðmundsson og
Þórarinn Þórarinsson. Framsókn
arflokkurinn er nú skráður útgef
andi Maðsins. Níu menn kjörnir af
miðstjórn flokksins mynduðu blað
stjórn og önnuðust útgáfuna fyrir
flokksins hönd. Formaður blað-
stjórnar var formaður flokksins,
Jónas Jónsson.
Blaðið var í svipuðu broti og
áður og fjórar síður, en skyldi
koma út að minnsta kosti þrisvar
í viku. Efnisskipun öll fékk nú
fastara snið, leturbreyting-
ar voru meiri. Þá var
og tfckin upp sú fasta venja að
hafa forystugrein á ákveðnum
stað á innsíðum blaðsins, en sú
ven a hefur haldizt síðan. Á for-
síðu voru fréttir, innlendar og
erlendar. Þar var og þátturinn
Á krossgötum — smáfréttir hvað
anæva af landinu. Þá vár tekin
upp,jneðanmálsgrein á annarrj.og
þriðTú síðu, oftast einhver. aðsend
áðalgrein ofar á þriðju siðu, en
smágreinar um bækur. íþróttir og
ALMNGIS-
HÁTJÐIN
Alþingishátíðarblað Tímans 1930 —
prentaðri kápu.
sitthvað fleira á þriðju síð», Jto
og auglýsingar. Framhaldssagan
varð þá einnig fastur þáttur í
blaðinu. Á fjórðu síðu voru ýmsar
smágreinar, molar, auglýsingar og
framhöld greina.
Tíminn varð við þessa breytingu
mikui skipulegra og fjölbreyttara
blað en áður og reynt var með
þessum hætti að sameina eftir því
sem kostur var, kosti vikublaðs
og dagblaðs. Reynslan varð þó sú
á næstu árum, að þetta var ýmsum
annmörkum háð, og oft var haft
á orði. að þetta væri hálfgerð
vandræðalausn á blaðaútgáfu
flokksins, og miklu ákjósanlegra
hefði verið, ef unnt hefði reynzt að
halda útgáfu dagblaðsins áfram.
Fljótlega var og farið að erja jarð
veg þess að gera Tímann að dag-
biaði. þó að það yrði ekki fyrr en
níu árum síðar. Tíminn flutti og
ritstjórnarskrifstofur sínar í Eddu
húsið við Lindargötu með þessari
breytingu og hefur haft þar bæki-
stöð síðan.
f þessu formi kom Tíminn út
næstu árin með litlum breyting-
um, oftast 159—160 blöð á ári.
Hinn 26. október 1940 lét Gísli
Guðmundsson af ritstjórn en hann
hafði þá verið sjúkur um hríð, og
þótt heilsa hans væri þá aftur
mjög að batna, treystist hann ekki
til þess að halda áfram erli blaða-
mennskunnar. Varð Þórarinn þá
einn ritstjóri blaðsins, og stóð svo
nokkur ár.
Á fiokksþingi í apríl 1944 var
Hermann Jónasson kjörinn formað
ur Framsóknarflokksins, svo og í
blaðstjórn, og varð hann þá for-
maður hennar, en aðrir í blað-
stjórninni með honum voru Ey-
steinn Jónsson, Guðbrandur Magn
ússon. Jón Árnason, Jónas Jóns-
son, Sigurður Kristinsson, Stein-
grímur Steinþórsson, Vigfús Guð-
stórt og fjölbreytt a3 efni me3 Ilt-
mundsson og Vilhjálmur Þór. —
Guðmundur Tryggvason tók um
þær mundir við framkvæmdastjórn
blaðsins og annaðist hana um
skeið.
Hinn 10. nóv. 1944 breytti
Tíminn enn um form og stækk-
aði. Varð nú hvert blað átta síður
í sama broti og áður, en kom
aðeins út tvisvar í viku. Þótti slíkt
þægilegra og betra til skipulags
fjölbreyttara biaðs. Komu nú til
nýir þættir, svo sem „Raddir
nágrannanna“, smápistlar úr öðr-
um blöðum, þáttur um listir og
bókmenntir, þátturinn Á víðavangi
og Borðstofuhjal, en það var smá-
leturspistili um daginn og veginn.
Þá má sérstaklega nefna þáttinn
Erl.inr yfirlit, sem þá hófst í blað-
inu, en hann hefur haldizt æ
síðan í umsjá Þórarins Þórarins'
sonar og oftast ritaður af hon-
am.
Um þetta leyti var fjölgað blaða-
rnönnum við ritstjórnina. Guðni
Þórðarson réðst til blaðsins árið
1945 og starfaði síðan við það fram
undir 1960, síðast sem fram-
kvæmdastjóri þess. Með komu
Guðna að blaðinu hófst sjálfstæð
Ijósmyndaþjónusta þess, því að
Guðni var jafnframt ljósmyndari
blaðsins. Færðist það og í auk-
ana, að blaðamenn fóru út um
land að heyja sér frásagnar-
efni, og vann Guðni mjög að því
á næstu árum, og birtust oft í
blaðinu eftir hann, einkum eftir
að það varð dagblað, frásagnir
með myndum af ýmsum stöðum á
landnm og atvinnulífi þar, svo og
viðtöl við fjölda manna. Var hér
um að ræða nýja efnisþætti í blað
inu og urðu þeir mjög vinsælir
og gerðu blaðið fjölbreyttara.
Halldór Kristjánsson frá Kirkju
bóli réðst blaðamaður að Tíman-
um .1946 og starfaði þar til 1951.