Alþýðublaðið - 18.12.1986, Blaðsíða 16

16
Fimmtudagur 18. desember 1986
Hugleiðing á jólaföstu
Lára V.
Júlíusdóttir
skrifar:
Jóiin nálgast. Ég sest niður til að
setja á blað hugleiðingu, hugleið-
ingu um allt sem í hugann kemur.
Eftir annasamt haust er nú kominn
vetur og framundan eru nokkrir frí-
dagar, dagar sem helgaðir eru fjöl-
skyldu, vinum og ættingjum. Síð-
ustu vikurnar hafa verið erilsamar,
prófkjör og samningar, með
ómældum áhyggjum, amstri og
vökum.
Þessa dagana eru verkalýðsfélög-
in að halda fundi og taka afstöðu til
nýgerðra kjarasamninga, leggja
mat á þá vinnu sem samninganefnd
félaganna vann vikurnar á undan
með mikill þrautsegju og dugnaði.
Eftir erfiðar vökunætur var loks
skrifað undir samkomulag, þar sem
það markmið var haft að leiðarljósi
að hækka laun hinna lægst laun-
uðu. En svo les maður í blöðunum
dag eftir dag greinar eftir fólk sem
telur þessa samninga óhæfa, þeir
hafi gengið út á allt annað en þeir
áttu að gera og þeir séu ekki til þess
fallnir að bæta hag neins. Ekki ætla
ég mér að fara að Ieggja mat á það
hvort þau lágmarkslaun sem um var
samið séu nægileg. Það hvað sé
nægilegt hlýtur alltaf að vera af-
stætt, en hinu má ekki gleyma að
með þessum samningum er gerð til-
raun til að ná kaupmætti lægstu
launa upp um 30% á milli ára. Eng-
inn talar, nú um það að þessir samn-
ingar séu það sem að var stefnt, og
að þeir muni verða til hagsældar
fólki í landinu. Allir virðast hafa
rétt til að skammast, og láta í ljós
vanþóknun sína. Þeir sem standa í
forystu verða blórabögglar. Þakk-
læti fær fólk ekki að heyra á þeim
stað. En skammir með þeim hætti
sem heyrast dag eftir dag fá mig til
að hugsa um þann neikvæða ávana
hjá okkur, að kenna öðrum um.
Alltaf skal fólk fría sig ábyrgð,
skella skuldinni yfir á aðra, vera
stikk frí.
Þetta er ávani sem nálgast það að
vera þjóðarmein. Ef fólk gengi til
hvers verks með það að markmiði
að ná árangri, með jákvæðu hugar-
fari og minnugt þess að það sjálft er
sinnar gæfu smiður, gætum við far-
ið að nýta betur þann auð sem býr
með þjóðinni. Við gerum of mikið
af því að ala á öfund, tortryggni og
illgirni, gleymum því sem vel er gert
og sjáum ekki kostina fyrir löstun-
um. Við einblinum á það hvernig
hlutirnir eru í nágrannalöndunum
og leggjum litla rækt við okkar eig-
in hugkvæmni, snilli og leikni.
Nú þegar daginn styttir óðum, er
gott að geta hlakkað til jólanna.
Jólin lýsa upp skammdegið. Allur
desembermánuður miðast við þetta
eitt, að jólin séu að koma.
í mínum huga hefst undirbún-
ingur jólanna alltaf fyrr með hverju
árinu sem líður. Þegar ég var að al-
ast upp fyrir 20—30 árum mátti
ekki láta mikið á tilhlökkun bera
fyrr en allra síðustu daga fyrir jól.
Annað var bráðlæti og ekki talið
æskilegt, því talið var að þá yrðu
börnin fyrir vonbrigðum þegar há-
tíðin loksins rynni upp. I dag eru
breyttir tímar. í lok nóvember
spurði sonur minn sjö ára að því
hvort ég ætlaði virkilega ekki að
halda nein jól. Ég væri ekkert farin
að undirbúa, ekkert jólaföndur sjá-
anlegt. Hann linnti ekki látum fyrr
en búið var að skreyta aðventukrans
og setja jólaljós út í glugga seint um
kvöldið sem prófkjöri Alþýðu-
flokksins lauk. Ég held að jólahald
nútimans hafi teygst yfir þetta
langa tímabil nteðal annars vegna
þess hversu erfitt er að sætta sig við
skammdegið. Ef börnin hefðu ekki
jólin og allt sem þeim fylgir væru
þessir vetrardagar óbærilegir. En
jólin eru ekki bara hátíð barnanna,
heldur okkar hinna líka. í gær-
kvöldi var haldinn jólafundur í
Kvenfélagi Alþýðuflokksins. Voru
þar saman komnar aldnár og ungar
alþýðuflokkskonur að gera sér
dagamun. Vel var vandað til dag-
skrár og tókst að lyfta konunum
upp úr amstri hversdagsins eina
kvöldstund. Var hlýtt á sögur í létt-
um dúr, drukkið kaffi, sungið og
jafnvel dansað í lokin. Þessa sam-
verustund var í senn ánægjuleg og
lærdómsrík. Margar þeirra kvenna
sem þar voru saman komnar mega
muna tímana tvenna. í upphafi ald-
arinnar, þegar þær voru að alast
upp voru aðstæður aðrar, hýbýli
önnur og erfiði dagsins meira en hjá
þeim sem í dag eru að alast upp.
Kreppuárin með allri sinni neyð og
fátækt settu mark á fólk. Sú auð-
mýking sem atvinnuleysið orsakaði
mar.kaði djúp sár í sálir einstakling-
anna. Sár sem urðu að örum með
tímanum, sem aldrei verða afmáð.
Með vinnu, atorku og eljusemi
þessa fólks hefur okkur í dag tekist
að skapa velferðarþjóðfélag dags-
ins í dag. Enn má margt betur gera,
og enn búum við við ójöfnuð. Enn
finnum við fátækt og basl, á meðal
okkar, meðan sum okkar lifum við
allsnægtir. Því er enn verk að vinna.
En því sem við í dag höfum megum
við ekki fórna. Við verðum að
standa vörð um það góða og það já-
kvæða.
Eitt er það sem hefur breyst
meira en margt annað frá mínum
bernskujólum og það eru fjölmiðl-
arnir, útvarp, sjónvarp, myndbönd,
dagblöð, tímarit. Þessir fjölmiðlar
keppast um tíma okkar og stundum
finnst mér við engan frið hafa.
Vissulega má slökkva á sjónvarpinu
og sleppa því að kaupa blöðin, en til
að fylgjast með er ekki hjá því kom-
ist að lesa, hlusta og horfa. Oft
finnst mér fréttamat fjölmiðla dap-
urlegt og nálgast það að vera niður-
rifskennt. Það sem miður fer er
vandlega tíundað, en það sem vel er
gert fær enga umfjöllun. Nú að
undanförnu hef ég sjálf vitnað
þetta í ríkara mæli en áður, og hef
orðið vitni að áhuga fréttamanna á
hugsanlegum ágreiningsefnum, en
af því að enginn ágreiningur var
uppi, hafði hluturinn ekkert að-
draftarafl,hann var ekki fréttnæm-
ur. Það er frétt ef samningar eru
felldir, en tekur ekki að skýra frá því
ef samningar eru samþykktir.
Þannig er alið á því neikvæða, fjall-
að um deilurnar og misklíðina og
helst reynt að fá menn til að rífast
opinberlega ef kostur er. Mest þykir
fjölmiðlum gaman ef tekst að fá
ráðherra til að sleppa sér í sjón-
varpi. Þá ætlar gleðilátunum aldrei
að linna. Málefnaleg umræða er
ekki í tísku, hún þykir leiðinleg og
ekki góð söluvara. Éjölmiðlar verða
fyrst og fremst að gæta þess að selja
vöruna. Samkeppnin er allsráð-
andi. Ef við svo hugleiðum það
hverjir standa undir kostnaði við
fjölmiðlana, þá eru þeir að veru-
legu leyti fjármagnaðir með auglýs-
ingum. Auglýsingum þeirra sem eru
að selja fyrst og fremst. Og hvernig
skyldu auglýsingarnar vera fjár-
magnaðar. Jú, með því að verja
hluta söluverðs í að markaðssetja
vöruna. Þannig má ætla að við
greiðum hvern hlut örlítið hærra
verði vegna kostnaðar seljanda við
að auglýsa hann. Ef hægt væri að
komast hjá þessum kostnaði yrði
vöruverð lægra. Þetta þykir að vísu
ekki góð markaðshagfræði, því til
að selja vöru þarftu að auglýsa
hana, koma henni á markað.
Jóiin eru líka tími jólakortanna.
Það er gott að geta sest niður gert
lista yfir alla þá sem senda skal
kveðju einu sinni á ári, og hugsa
hlýlega til allra vinanna og kunn-
ingjanna sem svo sjaldan vinnst
tími til að heilsa upp á, skrifa
nokkrar línur á kort og óska gleði-
legra jóla. Einni vinkonu minni hef
ég sent jólakort frá því ég var stelpa,
og þetta eru einu tengslin sem ég nú
orðið hef við hana, en ég vil alls
ekki rjúfa þau, því alltaf get ég tekið
upp vinskapinn þar sem frá var
horfið. Sá siður að senda vinum og
kunningjum kveðju í pósti með
þessum hætti þyrfti ekki endilega
að tengjast jólum, og það er svolítið
merkilegt að fá kveðju í pósti um
jólin frá fólki, sem maður veit að er
annarrar trúar og heldur ekki jól
með sama hætti og við gerum. Það
telur rétt að minna á sig líka um
þetta leyti ársins.
Jólahald í dag er í ýmsu frá-
brugðið þeim jólum sem við lifðum
sem börn, hvað þá þeim jólum sem
foreldrar okkar lifðu eða afar og
ömmur. Ég man hvað mér fannst
lítið til koma, þegar mamma var að
segja okkur frá sínum jólum, að
jólamaturinn hefði verið kjötsúpa.
Hvernig gat kjötsúpa verið hátíðar-
matur. I dag segja börnin mín með
forundran þegar svínakótilettur eru
á borðum að þetta hafi ekki getað
verið jólamatur í mínu ungdæmi.
Svona breytast viðhorfin og við
sjálf. Eins getur verið að þegar
dóttir mín heldur sín jól, verði kjöt-
súpa jólamaturinn aftur. Víst er að
hver sem jólamaturinn er, verður
alltaf vandað til þeirrar máltíðar og
reynt að gera hana hátíðlega með
öllu móti. Enn fást börnin til að
borða jólagraut, en það er eingöngu
vegna möndlunnar, sem þau vonast
til að fá, og vita sem er að sá sem
fær möndluna fær möndlugjöf.
Möndlugjöfin er einhvers konar
leikur, sem öll fjölskyldan tekur
þátt í.
Eitt er það þó sem hefur haldist
óbreytt frá því að amma og afi
héldu sín jól, og það er sá siður að
fara í kirkju á aðfangadag og hlýða
á aftansöng. Það rifjast upp fyrir
mér um hver jól, þegar við krakk-
arnir fórum með ömmu í Fríkirkj-
una á aðfangadag. Um klukkutíma
áður en messa hófst vorum við
mætt í kirkjuna, sem oft var þá al-
veg óuppkynnt, öll í sparifötunum.
Nýir skór með nælonsólum gátu þá
verið æði skeinuhættir, enda svo
sleipir í nýfallinni mjöllinni að lá
við stórslysi. Amma sat alltaf á
sama stað í kirkjunni sinni og þeim
sætum varð að ná, annars komu
jólin ekki. Ég man ekki eftir að hún
hafi þurft að sitja annars staðar í
kirkjunni öll árin sem ég fór með
henni í kirkju. Þessi klukkutími var
oft æði lengi að Iíða, en loksins
hófst sjálf jólahátíðin.
Enn fer fjölskyldan í kirkju á að-
fangadagskvöld, og enn þarf hóp-
urinn að vera mættur um fimm leyt-
ið. Börnin eru vissulega óþolinmóð
en láta ekki á því bera. Oft má sjá
lítinn mann sofa í fangi mömmu
þegar líða tekur á messuna, enda
tilhlökkunin búin að vera mikil og
loksins er stundin að renna upp.
Jólin eru okkur öllum hjartfólg-
in. Okkar kærustu minningar
tengjast þeim og við verðum tilfinn-
ingasöm. Væntumþykjan streymir
frá okkur. Þær góðu hugsanir seni
við þá höfum ættum við að hafa
oftar og láta gott af okkur Ieiða og
ganga til allra verka með jákvæðu
hugarfari allan ársins hring. Þannig
myndi lífið verða okkur auðveld-
ara.
Bókafréttir
Bókaútgáfan Breiðablik er búin að
senda frá sér bókina Snæfálkinn,
eftir metsöluhöfundinn Craig
Thomas. Þetta er í fyrsta sinn sem
Craig Thomas kemur út á íslensku.
Snæfálkinn hefur fengið frábæra
ritdóma í erlendum blöðum.
Breska leyniþjónustan hefur gögn
undir höndum sem benda til þess að
eitthvað óeðlilegt sé á seyði við
Iandamæri Finnlands og Sovétríkj-
anna. KGB hefur fengið vísbend-
ingu um samsæri. Hvort tveggja
virðist tengjast leiðtogafundinum
þar sem undirrita á Helsinkisátt-
málann. Vofir þriðja heimsstyrj-
öldin yfir? Leyniþjónustur þriggja
landa gera örvæntingarfullar til-
raunir til að komast til botns í mál-
inu — en tíminn er að hlaupa frá
þeim. Spennubók i sérflokki eftir
metsöluhöfundinn Craig Thomas.
Bókaútgáfan Breiðablik gefur út
bókina Drekabrúin, eftir metsölu-
höfundinn Emmu Drummond, sem
kemur út í fyrsta sinn á íslensku í
þýðingu Gísla Ragnarssonar,
Landsbókarsafnsvarðar. Um inni-
hald bókarinnar:
Þegar Mark Rawlings kemur til
Shanghai gjörbreytist líf hans.
Hræðilegar minningar ásækja
hann, en þegar Alexöndru Mostyn
tekst smám saman að vinna ástir
hans, virðist framtíðin blasa við. En
fyrr en varir birtist andlit úr fortíð-
inni og andstæðar tilfinningar tog-
ast á í brjósti Marks. Það ríkir bylt-
ingarástand í landinu og söguhetj-
urnar verða að berjast fyrir lífi sínu.
Drekabrúin er gripandi saga um
sterkar ástríður, hetjuskap, og sárs-
aukafull mannleg samskipti, í
framandi og dularfullu umhverfi.
Bókaútgáfan Breiðablik hefur sent
frá sér bókina Grímuklæddi riddar-
inn, eftir Caroline Courtney í þýð-
ingu Eddu Óskarsdóttur. Þessi
spennandi ástarsaga hefur sögu-
sviðið á 18. öld Englands. Um inni-
hald bókarinnar: Grímuklæddi
riddarinn er spennandi skáldsaga
um ást og rómantík. Lúsindu, dótt-
ir jarlsins af Waverly, er bjargað úr
klóm stigamanna af grímuklædd-
um riddara, en tapar um leið hjarta
sínu. „Sterkir armar hans héldu fast
utan um hana, meðan þau riðu eftir
auðum veginum gegnum ilmandi
vomóttina. Lúsinda var sannfærð
um, að hann heyrði hvernig hjarta
hennar barðist. Mundi hann í raun
og veru fara með hana þangað, sem
hún hafði sagst eiga heima? Eða
ætlaði hann að færa hana á brott
með sér?“
Faðir hennar stendur fast á þeirri
ákvörðun sinni, að hún giftist
Charles Somerford — manni sem
hún hefur óbeit á. Hún verður að
finna óþekkta manninn, hann einn
getur bjargað henni. En hvernig á
hún að fara að því? Hún veit ekki
einu sinni hvað hann heitir. En Lús-
inda er huguð stúlka og tekur málin
í sínar hendur.