Alþýðublaðið - 18.12.1986, Blaðsíða 23

Fimmtudagur 18. desember 1986
23
Skýrsla Þjóðhagsstofnunar:
Bjart virðist
vera framundan
Þjóðhagsstofnun birti fyrir
nokkru framvindu ýmissa efna-
hagsþátta á þessu ári og spá um
þróun þeirra á næsta ári. Þessi
skýrsla hefur vakið mikla athygli og
er hún birt hér í heild.
Áætlanir um helstu þjóðhags-
stærðir á árinu 1986 og spár fyrir
árið 1987 eru nú í endurskoðun,
meðal annars í ljósi fyllri upplýs-
inga um framvinduna á þessu ári og
nýgerðra kjarasamninga. Hér á eft-
ir eru raktar helstu niðurstöður eins
og þær eru nú metnar:
Framvindan 1986
• Útflutningur, einkum á fiski, hef-
ur verið afar mikill á þessu ári.
Hér leggst allt á sömu sveif, land-
burður af afla, hátt afurðaverð
og hagkvæm ráðstöfun aflans.
Auk þess hefur mjög gengið á
birgðir, sérstaklega nú siðustu
mánuði. Þótt almennur innflutn-
ingur hafi einnig farið vaxandi að
undanförnu, virðist líklegt, að
halli á viðskiptunum við útlönd
verði mun minni en spáð var og
gæti jafnvel horfið með öllu. Það
yrði í fyrsta sinn síðan 1978, sem
það gerðist.
• Hagvöxtur — á mælikvarða
landsframleiðslu — verður því
meiri en áður var búist við, eða
um 6% í stað 5%. Jafnframt
virðast horfur á, að viðskiptakjör
batni meira en áætlað var, ekki
síst vegna mikillar hækkunar
fiskverðs að undanförnu. Þjóð-
artekjur gætu því aukist um
meira en 8% á árinu. Þetta er
meiri hagvöxtur en í nokkru öðru
vestrænu iðnríki á þessu ári.
• Launabreytingar á árinu hafa
orðið meiri en reiknað var með
fyrr í haust. Þannig er nú búist
við um 35% meðalhækkun at-
vinnutekna á mann milli 1985 og
1986, í stað 31% áður. Á sama
tíma er áætlað, að kauptaxtar
hækki um 25%. Munurinn skýr-
ist fyrst og fremst af óvenjumiklu
launaskriði.
• Verðbólga verður minni en um
langt árabil. Þannig hækkar
framfærsluvísitalan um rúmlega
21% að meðaltali milli áranna
1985 og 1986. Á hinn bóginn er
hækunin mun minni frá upphafi
til loka þessa árs, eða rétt um
12%. Þetta er rúmlega þremur
prósentum meira en Þjóðhags-
stofnun spáði í febrúarlok síðast-
liðnum, en það má fyrst og
fremst rekja til meiri hækkunar
innflutningsverðs en þá var reikn-
að með.
• Kaupmáttur launa eykst sam-
kvæmt þessu verulega á árinu. Á
mælikvarða kauptaxta gæti
kaupmáttur aukist um allt að
11% frá upphafi til loka árs og
kaupmáttur atvinnutekna enn
meira. Meðalhækkun milli ár-
anna 1985 og 1986 er rúmlega 3%
í kauptöxtum en yfir 11% á mæli-
kvarða atvinnutekna á mann.
Samkvæmt þessu hefur kaup-
máttur tekna heimilanna aukist
um 20% á síðustu tveimur árum.
Horfur 1987
Kjarasamningarnir, sem gerðir
voru nú í desemberbyrjun, breyta
nokkuð horfum hér innanlands á
næsta ári. Þótt ekki liggi fyrir end-
anlegt mat á áhrifum samninganna,
er rétt að benda á nokkur atriði,
sem varða efnahagshorfur fram-
undan:
• Ef aörir kjarasamningar verða á
svipuðum nótum, má ætla, að
kauptaxtar geti að meðaltali
hækkað um 16% milli áranna
1986 og 1987 og — að viðbættum
áhrifum launaskriðs, fastlauna-
samninga o.fl. — virðist mega
reikna með að minnsta kosti 20%
meðalhækkun atvinnutekna á
mann á sama tímabili.
• Verðbólga — ámælikvarðafram-
færsluvísitölu — gæti á þessum
forsendum hækkað um 7—8%
frá upphafi til loka næsta árs, en
meðalhækkun milli áranna 1986
og 1987 yrði meiri, eða rúmlega
11%.
• Kaupmáttur tekna heimilanna
yrði því meiri á næsta ári en gert
var ráð fyrir í Þjóðhagsáætlun
ríkisstjórnarinnar síðastliðið
haust. Þannig má ætla, að kaup-
máttur kauptaxta geti aukist um
4% að meðaltali milli áranna
1986 og 1987, en kaupmáttur at-
vinnutekna um 7—8%, sem hefði
þá aukist um 30% frá árinu 1984.
• Þjóðarútgjöld gætu samkvæmt
þessu aukist um 4% á næsta ári,
í stað 2% á forsendum Þjóðhags-
áætlunar. Þetta kæmi einkum
fram í auknum neysluútgjöldum
heimilanna en einnig að nokkru í
fjárfestingarútgjöldum.
• Viðskiptajöfnuður við útlönd
yrði þess vegna óhagstæðari á
næsta ári en spáð er fyrir þetta ár.
Aftur á móti virðist að svo stöddu
ekki ástæða til að ætla, að við-
skiptahallinn verði meiri en gert
var ráð fyrir í Þjóðhagsáætlun,
þar sem útkoman á þessu ári
verður fyrirsjáanlega mun hag-
stæðari en þar var búist við. Ekki
má þó mikið út af bregða til þess
að þetta snúist til verri vegar.
• Hagvöxtur á næsta ári gæti sam-
kvæmt þessu orðið um 4%, í stað
rúmlega 2% í Þjóðhagsáætlun.
Jafnframt virðist áfram mega
gera ráð fyrir nokkrum við-
skiptakjarabata, þannig að þjóð-
artekjur gætu aukist heldur
meira, eða um 5%.
• Þótt hér hafi verið dregin upp
björt mynd af ástandi og horfum
í efnahagsmálum hér á landi, er
rétt að vekja athygli á því, að
töluverð óvissa ríkir um fram-
vindu næstu mánuði. Fyrst og
fremst má nefna mikla og vax-
andi þenslu hér innanlands að
undanförnu. Þetta kemur fram í
mikilli fólkseklu, launaskriði og
vaxandi innflutningseftirspurn.
Þessar aðstæður gætu teflt verð-
lagshorfum á næsta ári í tvísýnu.
Jafnframt er hætt við, að meiri
launahækkanir en nýgerðir
kjarasamningar gera ráð fyrir
leiði, til aukinnar verðbólgu og
vaxandi viðskiptahalla.
• Það er brýnt að nýta hin einstak-
lega hagstæðu skilyrði í þjóðar-
búskapnum um þessar mundir til
þess að varðveita og styrkja enn
frekar þann árangur, sem náðst
hefur á flestum sviðum efnahags-
mála á þessu ári. Betra jafnvægi
í opinberum fjármálum og pen-
ingamálum er forsenda þess, að
þetta takist.
Árni
Framhald af bls. 15
Reykjavíkursvæðinu. Allar opin-
berar stofnanir tróna þar. Það var
ekki einu sinni meirihluti fyrir því
að flytja Byggðastofnun til Akur-
eyrar. Og þótt bankarnir hafi allir
útibú í kjördæminu er þeim mið-
stýrt frá Reykjavík. Engar meiri-
háttar peningalegar ákvarðanir eru
teknar, án þess að hringja suður og
spyrja: „Má ég?“
Vald og fjármunir sogast suður,
þjóðinni allri til tjóns. Jafnvægis-
leysið eykst látlaust og alvarleg
byggðaröskun er í sjónmáli.
Byggðastefnan hefur brugðist. Hun
var mótuð á röngum forsendum.
Hugsjónin um réttlæti og jöfnuð
hefur orðið að misrétti og ójöfnuði.
— Það er ástæðulaust að benda á
dæmi þessu til sönnunar. Þau blasa
hvarvetna við.
Hér nægja ekki fögur orð á góð-
um stundum, heldur harkaleg at-
laga gegn miðstýringunni og full-
trúum hennar. Það verður megin-
verkefni næstu ára að fylgja fram
byggðastefnu, sem stendur á traust-
um grunni valddreifingar og efna-
hagslegs sjálfstæðis sveitarfélaga.
En til þess að svo megi verða, er
nauðsynlegt að bylta stöðnuðu
kerfi, sem elur af sér fyrirgreiðslu-
pólitík en ekki rökhugsun í áætl-
anagerð réttlætisins.
FJALLALAMB í 1/2 SKROKKUM
FRÁ AFURÐASÖLUNNI.
Pú getur valið um tvenns konar níðurhlutun:
• Tilbúið í helgarmatínn og
• Tilbúíð á grillið og pönnuna
og þú færð hæfilegt magn í
handhægum pakkningum;
fjárútlátin eru lftil en
afslátturínn
hressilegur!
ÞÆITIR UR ISLE
ATVINNUSOGU1100 AR
1 ’ ókin Landshagir er gefin út í tilefni 100 ára afmælis Landsbanka íslands.
Ellefu höfundar rita jafnmargar greinar um ýmsa þætti íslenskrar atvinnusögu
síðustu 100 ára.
Viðfangsefnin ná til ailra meginatvinnuvega, landbúnaðar, sjávarútvegs,
iðnaðar og verslunar, auk banka- og peningamála. Til dæmis er fjallað um
Landsbankadeiluna 1909, togaraútgerð í Reykjavík á þriðja áratugnum, rakin
saga íslandsbanka 1914-1930 og umsvif Louis Zöllner, sem var atkvæðamikill
fjárfestandi hér á landi um og eftir síðustu aldamót og gerði þá m.a. út sex
togara.
Landshagir kosta 1.450.- krónur og fást hjá öllum helstu bókaverslunum
og hjá Sögufélaginu í Fishersundi, sem jafnframt annast dreifingu bókarinnar.
[fffl Landsbanki
Vfy Islands
a Banki allra landsmanna f 100 ár