Alþýðublaðið - 03.10.1987, Blaðsíða 18

18
Laugardagur 3. október 1987
Nútíminn er að „lyfta“ fólkinu
Hin árvissu neyðaróp
skólakerfisins vegna skorts á
kennurum eru að mestu leyti
þögnuð að sinni. Nýtt skóla-
ár er hafið og skólarnir teknir
til starfa — einhvern veginn.
Og getum við þá ekki öll and-
að léttara? Krakkarnir eru þó
allar götur komnir á sinn
stað í skólastofunum, svo að
ekki þarf að hafa áhyggjur af
þeim, meðan þeir sitja þar —
eða hvað?
Svo er auðvitað stórum
steini létt af allri þjóðinni að
þurfa ekki endalaust að
hlusta á harmakvein hundrað
skólastjóra, fræðsluráða og
nefnda auk menntamálaráðu-
neytisins bara af því að kenn-
ara vanti. Henni er vafalaust
löngu nóg boðið að mega
ekki allt sumarið I sakleysi
sínu Kta svo í blað eða
opna fyrir fjölmiðla Ijósvak-
ans til að sjá þar eða heyra
eitthvað almennilegt án þess
að hellt sé yfir hana hund-
leiðinlegu væli um lausar
kennarastöður og kennara-
skort og það i glaðasólskini,
þegar allir eiga að vera í
góðu skapi og áhyggjulausir.
En sjaldan er ein báran
stök. Það er svo sem nóg af
þessu argaþrasi út af alls
konar smámunum, þó að
skólarnir séu vonandi þagn-
aðir, þartil sömu leiðindin
hefjast á ný á næsta sumri.
Hvenær fáum við t.d. frið fyrir
þessum þreytandi jarmi um
skort á fóstrum? Aldrei —
hvorki sumar né vetur. Að því
leyti eru dagheimilin ennþá
þrautleiðinlegri stofnanir en
skólarnir. Davíð borgarstjóri
er a.m.k. dauðþreyttur á
þessu fóstruleysisþvargi.
Hann lokar bara dagheimil-
um. Og þegið þið svo! Þaö
var honum líkt að láta hendur
standa fram úr ermum og
sussa ofurlítið á þessar hjá-
róma væluskjóður, sem trufla
svo neyðarlega sinfóníu vel-
ferðarþjóðfélagsins.
En þetta eru nú bara krakk-
ar, sem þarna eiga hlut að
máli f skólunum og á dagvist-
arstofnunum eðaeinhvers
staðar annars staöar á flæk-
ingi.
Blessuð börnin! Framtið
þjóðarinnar!
Já, að vísu, en sú framtíð
kemur nú ekki öll á moraun.
Den tid, den sorg. Tími er til
stefnu. Eða var það ekki áður
nefndur Davíð, sem kvað
fóstruvandamálið leysast á
næstu árum?
Ekki er þó enn öll sagan
sögð, því ekki tekur skárra
við, þegar röðin kemur að
heilbrigðisþjónustunni. Það
er látlaust grátbeðið um fólk,
ef ekki er bókstaflega staðið
á öndinni. Þakkan/ert að fá
frið til að horfa á síðustu
myndirnar i sjónvarpinu á
kvöldin.
Vantar hjúkrunarfræðinga,
vantar sjúkraliða, vantar
meinatækna, vantar röntgen-
tækna, vantar fólk I heimilis-
þjónustu!
Hvað á annars allur þessi
fyrirgangur að þýða? Er ekki
bara hægt að loka sjúkra-
deildum þegjandi og hljóða-
laust, senda sjúklingana í
bólið sitt heima og hrista
upp koddana á heimilum
gamla fólksins einu sinni I
viku, án þess það þurfi að
heyrast um landið þvert og
endilangt?
En meðal annarra orða:
Hvers vegna vantar allt þetta
fólk I Stjórnargrjótiö í Svið-
insvík? Nennir það ekki að
vinna eða þykist það ekki
hafa þarna „í sig og á?“
Hvað sagði ekki Pétur Þrí-
hross, þegar karlarnir I
Stjórnargrjótinu I Sviðinsvík
ætluðu að stofna verkalýðs-
félag: Nútiminn er ekki að
hafa í sig og á. Nútíminn er
að hafa flugvél til að lyfta
fólkinu. Þessi spakvitru orð
voru reyndar sögð fyrir 50 ár-
um, þegar Pétur Þríhross var
næstum því einn um það á
íslandi að láta sig dreyma um
flugvél. Hvað haldiði hann
hefði sagt í dag? Nú eigum
við ótal flugvélar og við eig-
um Kringlu og við eigum
Flugstöð Leifs Eiríkssonar —
allt á heimsmælikvarða! Er
þetta ekki nóg til að „lyfta“
fólkinu, eða vill það líka hafa
„I sig og á?“
Fleiri orðum er varla eyð-
andi á þetta fólk, sem ekki
fæst til að vinna í Stjórnar-
grjótinu. Þar á nú heldur ekki
að gera neitt annað en gæta
barna, kenna börnum og
hjúkra sjúkum. Og hvað ætli
líka að fáist fyrir svo löður-
mannlegt tútl! Við skulum
þvl heldur snúa okkur að
alvörunni.
Fólk vantar nefnilega I fisk-
vinnsluna líka, og þá erum
við loks komin að alvarlegu
vandamáli. Hvað skeður, ef
frystihúsin verða að loka eða
ef þau fara á hausinn af því
að ekki fáist fólk til að vinna
þorskinn upp úr sjónum í
verðmæta útflutningsvöru?
Hvar á þá að fá gjaldeyri til
að borga allar erlendu skuld-
irnar, til að greiöa erlendan
kostnað af byggingu Flug-
stöðvar Leifs Eiríkssonar og
Kringlunnar og til að kaupa
alla þessa forstjórabíla?
Enda þótt þessir bílar séu
keyptir meö láns- og leigu-
kjörum og þar að auki frá-
dráttarbærir í skatti, (óþekkt
fyrirbæri i Stjórnargrjótinu)
þá hlýtur samt að þurfa að
borga þá einhvern veginn og
einhvern tímann.
Fleira þurfum við auðvitað
að kaupa og borga með
gjaldeyristekjunum af fisk-
afurðum okkar, þó að hér hafi
aðeins verið nefnt það
helsta, sem „lyftir" fólkinu í
landinu og gerir okkur að
heimsborgurum. Þessar
alvarlegu fréttir úr fiskiðnað-
inum snerta þvi okkur djúpt
og á þær hlustum við með
athygli og kviða.
Mitt í öllu þessu argvítuga
fólksleysi er þó ein Ijósglæta
i tilverunni. Einn er, með öðr-
um orðum, sá atvinnuvegur,
sem aldrei kvartar upphátt
undan fólksleysi. Sá atvinnu-
vegur sýslar með það hlut-
ve'rk að koma höndum yfir
kúfinn af þjóðartekjunum og
sjá svo um að honum verði
ekki sólundaó i óþarfa.
Þetta er vandasamt hlut-
verk og sérhæft. Enda hafa
menn á þeim bæ „einfaldan
srnekk" og þeir geta „valið
það bestá‘ — meira að segja
úr Stjórnargrjótinu. Nútíminn
í þessari atvinnugrein er hins
vegar sá að hafa „í sig og á.“
Eða gefur það ekki auga leið,
að þeir verði að hafa ( sig og
á, sem axlað hafa það hlut-
verk að „lyftá' fólkinu?
Kannski er þó ofsagt, að
þennan atvinnuveg vanti
aldrei fólk. Við sjáum stund-
um auglýsingar í blöðum frá
nafnlausum og dularfullum
fyrirtækjum, þar sem auglýst
er eftir sérstöku hæfileika-
fólki með sérhæfða menntun
á ýmsum sviðum. Þessum
látlausu og hógværu auglýs-
ingum fylgirenginn hávaði
og gauragangur af því að enn
er framboð af sliku fólki.
En til hvaða ráða ætlar
þessi atvinnuvegur Péturs
Þríhross að grlpa í framtíð-
inni, ef skólarnir drabbast
niður vanbúnir kennurum, þó
að ekki sé nú tæpt á því, að
fólk neiti að eignast börn út
á engin eða lokuð dagvistar-
rými?
Spurningin kemur reyndar
eins og fjandinn úr sauðar-
leggnum og á vist ekkert
heima hér. Kannski á hún
hvergi heima í þessu „upp-
lyfta" þjóðfélagi okkar.
Enn er komið haust
Enn er komið haust og það sumar
sem aldrei átti að taka enda hefur
runnið sitt skeið. Elstu menn segjast
ekki muna annað eins sumar, slík var
veðurblíðan. Annars hef ég aldrei skil-
ið til fullnustu þetta hugtak, elstu
menn muna ekki annað eins. Á þess-
um tölvuvæddu tæknitímum hef ég
ekki trú á að nokkur maður nenni yfir-
leitt að spyrjaelstu menn um nokkuð
sem mæla má með tækjum og tólum.
Mælieiningum eins og hitastigi eða
úrkomu er einfaldlega skellt inní tölv-
una og henni sagt kurteislega að
reikna út meðaltal og bera svo saman
við meðaltöl fyrri ára og skila ein-
hverri útkomu sem allir fallast á. Ég á
bágt meö að trúa þvi að einhver fari
að rölta um elliheimili og sjómanna-
heimili til að taka gamla menn tali og
inna þá álits á veðurfari eða veður-
bllðu sumarsins. En það er nú önnur
saga.
Alþýðublaðiö mun vera að stækka
þessar vikurnar og skipta um búning.
Það varð að ráði milli okkar Ingólfs
Margeirssonar ritstjóra, að ég ritaði
hálfsmánaðarlegan þátt I blaðið I vet-
ur um það sem máli skipti að mínu
mati hverju sinni. Við Ingólfur höfum
nefnilega áður gefið út blöð saman.
Einu sinni gáfum við meira að segja
út blað sem birti útfellimynd (fold out
mynd) af Sverri Hólmarssyni mennta-
skólakennara I baði. Það blað þótti
ekki ýkja gott af öðrum en okkur Ing-
ólfi, en við vorum hæstánægðir meö
blaðið okkar. Slðan þetta blað kom út
og dó hinum margfræga blaöadauða,
hefur Ingólfur gefið út mörg blöö, mis-
jöfn að stærð og gæðum eins og
gengur. Sjálfur hef ég fiktað við blaða-
útgáfu og skrifað I blöð sem horfið
hafa I dá og gleymsku ásamt svo
mörgum öðrum blöðum á íslandi.
Einhver sagði einhvern tlmann að
íslendingar væru mestu blaðalesend-
ur I heimi og sennilega er það rétt.
Alla vega eru þeir mestu blaðaútgef-
endur í heimi og er ekkert samræmi
milli þess fjölda blaða sem út eru gef-
in og þess sem lesið er I blöðunum.
Sennilegaeru íslendingar mestu flett-
endur blaða sem uppi eru I heiminum
þessa stundina. Þegar maður spyr
hvort menn hafi lesið blöðin, þá segj-
ast allir hafa flett þeim en enginn hef-
ur lesið neitt I þeim af einlægni. Blöð-
unum er flett og fyrirsagnir lesnar á
hraðferð og heimsmyndin sem menn
fá að flettingunni lokinni er oft heims-
mynd fyrirsagnanna.
Þetta er auðvitað gott og blessað
en fyrir suma blaðalesendur held ég
að fyrirsagnaheimsmyndin sé stund-
um ansi kyndug. En tímaskorturinn og
hraðferðin sem allir eru á gera það að
verkum að enginn nennir eiginlega
lengur að lesa langhunda I blöðum
nema þá helst höfundarnir sjálfir, eig-
inkonur þeirra og mæður. Börnin
nenna ekki fyrir sitt litla lif að lesa
einhverjar spaklegar greinar sem for-
eldrarnir eru að skrifa af kostgæfni I
blöö. En við hverju er eiginlega hægt
að búast. Framboðið er svo gífurlegt
af alls konar lesefni og fjölmiðlum að
enginn starfandi einstaklingur getur I
raun haldið reiöu á öllum þessum
skynhrifum sem hann veröur fyrir úr
fjölmiðlaheiminum. Á þessu sviði trúi
ég þó því sem sagt er að elstu menn
muni ekki annað eins framboð af
blaðaefni, útvarpsstöðvum og sjón-
varpi og nú er. Kemur þar margt til.
Elstu menn eru held ég þeir einu sem
geta notið af öllu þessu framboði og
setið á rúmstokknum sínum á ævi-
kvöldinu, róið fram í gráðið og hlustað
á malandann í stöðvunum sem kenna
sig við bylgjur eða stjörnur.
Ég er ákveðinn I því að gera ræki-
lega úttekt á öllu þessu framboði af
blaða og útvarpsefni þegar ég er orð-
inn einn af elstu mönnum þessa
lands og er kominn á flókainniskóna
og hættur þessum æðibunugangi
milli staða, úr og I vinnu, heim og aö
heiman, gegnum dagblöðin eða út-
vörpin, gegnum bækurog kvikmyndir
I þessari örvæntingarfullu leit aö ein-
hverju spennandi og nýju sem komi
manni á óvart.
í raun hefur keppni fjölmiðlanna
fyrst og fremst snúist um það að
koma fólki á óvart á sama hátt og þeir
þóttu hvað bestir sögumenn á liðnum
öldum sem kunnu sem mergjaðastar
sögurnar um yfirnáttúrulega hluti.
Sögumaður sem gat sagt frá nýfædd-
um tvíhöfða lömbum eða sæskrýmsl-
um og útburðum þótti mun meiri
aufúsugestur en hinn sem sagði ein-
ungis fregnir af heyskap og harðind-
um.
Nýlega voru t.d. allir fjölmiölar fullir
af einstaklegri ómerkilegri frétt um
konu eina sem andast hafði heima hjá
sér I útlöndum. Þetta er I sjálfu sér
ekki fréttnæmt en konan hafði verið
óhemju feit og þess vegna þurfti mik-
ið lið til að koma henni til grafar.
Þarna var enn á ný fréttin um þetta
afbrigðilega sem gerði hana bita-
staeða á sama hátt áður.
Ég veit eiginlega ekki hvernig ég á
að halda áfram með þessa grein. Eg
er nú þegar búinn að gera mér grein
fyrir þvl að sennilega verða ekki marg-
Óttar Gudmundsson
skrifar
ir til að lesa hana frekar en annað
sem I fjölmiðlunum er og auk þess
inniheldur hún ekki neina „sensasjón"
sem geri hana verulega krassandi og
spennandi. Ég ætla því að reyna aó
snúa mlnu kvæði I kross og enda með
krassandi sögu úr daglega lífinu sem
ég heyrði um daginn.
Einu sinni voru hjón sem gerðu sér
dagamun einn laugardag og fóru í
Kringluna sér til skemmtunar. Þegar
inn var komið sagði maðurinn við kon-
una, Jæja góða eigum við ekki að
skipta liði og þú ferð I kellingabúðirn-
ar en ég I herrabúðirnar og bygginga-
vöruverslanirnar og svo hittumst við
hress og kát eftir svosem klukkutíma.
Konan var til I þetta og fóru þau síöan
í sitthvora áttina. Þegar þau hittust
svo aftur höfðu þau frá mörgu að
segja, en það sem vakti athygli þeirra
hvors um sig var að þau höfðu eigin-
lega ekki keypt neitt. Afhverju keyptir
þú ekki neitt, heillin, sagði maðurinn.
Afþví að ég hafði ekki veskið mitt með
mér með öllum kontókortunum, en af-
hverju keyptir þú ekki neitt, góurinn.
Afþvi að ég hafði gleymt veskinu mínu
I bílnum á stæðinu og þorði ekki að
fara og ná I það af ótta við að einhver
væri búinn að stela því eða ég mundi
missa af þér. Að svo búnu fóru þau
hjónin útl bllinn og náðu I veskið og
fóru nú saman I búðirnar og keyptu
allt sem hugurinn girntist.
Mórallinn I þessari sögu erauðvitað
sá að enginn eigi að fara I Kringluna
nema með veskið sitt með sér og fyrir
mig er mórallinn sá að enginn ætti að
vera að skrifa greinar I fjölmiðla nema
hafa eitthvað að segja. Mun ég taka
mér það til eftirbreytni á næstu vikun-
um.