Alþýðublaðið - 03.10.1987, Blaðsíða 22

22
Laugardagur 3. október 1987
U
tlönd
Ivar Jónsson
skrifar frá Brighton
ÞING BRESKA VERKAMANNAFLOKKSINS:
Lýðskrum
eða pólitískt raunsæi
Bryan Gold, persónugervingur og helsti málsvari hægri sveiflunnar í Verkamannaflokknum, slappar af rétt fyr-
ir þingsetningu á mánudaginn.
Verkamannaflokkurinn
mun framkvæma umfangs-
mikla endurskoöun á stefnu-
skrá sinni meö það fyrir aug-
um aö höföa til millistétt-
anna og velstæöra launþega.
Flokkurinn mun þó ekki
hverfa frá stefnu sinni um
einhliða kjarnorkuafvopnun
að hálfu Breta, en hann er
ekki lengur skuldbundinn til
aö þjóðnýta þau ríkisfyrir-
tæki sem hann hefur selt til
aö fjármagna öfgastefnu sína
í efnahagsmálum. Þetta eru
heistu niöurstöður þings
breska Verkamannaflokksins,
sem lauk í gær og haldið var
hér í Brighton í þessari viku.
Þingið var óvenju átakalítiö
enda haldið í skugga þriöja
kosningaósigurs Verka-
mannaflokksins í röö. En
mestu skipti að verkalýðs-
hreyfingin stóö næróklofin
aö baki kröfu Niel Kinnocks
formanns flokksins um end-
urskoðun stefnumála hans.
Verkalýðshreyfingin ræöur
um 90% atkvæöa á þinginu.
Átökin á milli vinstri and-
stööu flokksins og flokksfor-
ystr/nnar snerust um áherslur
en ekki grundvallarmarkmiö.
Ágreiningur vinstri andstöð-
unnar og flokksforystunnar
um einhliða kjarnorku af-
vopnunarstefnu flokksins var
djúpstæðasta deilumál
þingsins, því Kinnock boöaöi
í ræöu formanns, aö varnar-
málastefna flokksins yrði aö
fara undir próf eins og öll
önnur stefnumál hans. Þingið
samþykkti þó, aö ekki yrði
horfið frá kjarnorkuvopna-
lausri varnarmálastefnu
flokksins.
Ræda Niel Kinnock’s
Þingið samþykkti endur-
skoöunarkröfuna á mánudag,
á fyrsta degi þingsins og þvi
biðu þingfulltrúar eftir ræóu
formannsins, sem hann hélt
á þriðjudag, meö mikilli eftir-
væntingu. En þeir urðu fyrir
miklum vonbrigöum, sem
biöu eftir afdráttarlausum
stefnuyfirlýsingum. Kinnock
fjallaöi aöeins almennt og
heimspekilega um vandamál
flokksins og nauösyn sigurs í
næstu kosningum 1991 eöa
1992. Hann sagði aö öll mark-
miö flokksins yröu aö víkja ef
kosningasigur krefðist þess, •
en þaö þýddi þó ekki aö
flokkurinn gæfi upp á bátinn
markmið lýðræðislegs sósíal-
isma. Flokkurinn berst fyrir
sósíalfskum umbótum innan
auðvaldskerfisins. Grundvall-
arbaráttumál flokksins veröa
eftir sem áöur baráttan gegn
kynþáttamisrétti og sexisma,
baráttan fyrir mannréttindum
og jöfnum tækifærum allra
þegna samfélagsins til mann-
sæmandi lífs, sagöi Kinnock.
En þótt sósíalismi Verka-
mannaflokksins viðurkenni
aö markaðslögmálin tryggi
fullnægjandi verðmyndun á
mörgum vörumörkuðum geta
þau aldrei tryggt fullnægj-
andi gæði í heilbrigðis og
menntakerfinu eöa beina fjár-
festingu í vísindum og list-
um.
Nýr félagslegur
veruleiki
Kinnock sagði að flokkur-
inn yröi að aölaga grundvall-
armarkmið sín aö félagsleg-
um veruleika samtímans og
aö þessi veruleiki fælist í
stórauknum fjölda fbúöa (
einkaeign meðfram sam-
drætti í íbúðabyggingum og
auknum fjölda heimilislausra
síöan Thatcher tók viö völd-
um. Jafnframt felst hinn nýi
veruleiki í styttingu starfsald-
urs launþega meðfram auk-
inni fátækt og einangrun
aldraöra. Þá nefndi hann
þversögn aukins fjölda þeirra
sem hafa góö laun og eiga
örfá hlutabréf í fyrirtækjum
og hina láglaunuöu sem lifa
viö aukna fátækt. Loks sagöi
Kinnock aö breskt efnahags-
Iff heföi tekið stakkaskiptum
á síðustu árum. Þaö heföi
þróast frá stóriöju og þunga-
iðnaði til hátækni og vinnu-
freks iðnaðar meöfram skorti
á fjárfestingum ( vfsindum og
starfsþjálfun. Hann sagði aö
flokkurinn yröi aö taka tillit
til þessara breyttu forsenda
og höföa til velstæðra laun-
þega til að breikka fylgis-
grundvöll sinn.
Einkavæöing og
hlutafjáreign
launþega
Kinnock sagði það ekki
stangast á viö sósíalfsk
markmiö aó launþegar eigi
hlutabréf í fyrirtækjum. Þrátt
fyrir þessi sinnaskipti snerist
Kinnock harkalega gegn
einkavæðingu íhaldsflokks-
ins. Einkavæöingin felst aö-
eins í því aö koma ríkiseinok-
unarfyrirtækjum í einkaeign
án þess að afnema einokun-
ina. Aöeins félagsleg eign á
slíkum fyrirtækjum tryggir
eölilegt eftirlit almennings
með þeim. Reynslan sýnir,
sagði hann, aó þjónusta
þessara fyrirtækja hefur
versnað og verð hækkað. Þar
á ofan hefur einkavæöingin
leitt til þess að bestu fyrir-
tækin eins og t.d. Jaguar
hafa verið seld bandarfskum
og japönskum fyrirtækjum.
Það var aðeins á einu sviöi
sem formaðurinn tók skýra
afstööu, en þaö var þegar
hann útilokaði algjörlega
hugsanlega samsteypustjórn
meö flokki Sósfaldemókrata
og Frjálslyndaflokknum.
Stefna vinstri
andstöðunnar
Kinnock kraföist sjálfsaga
af flokksmönnum og pólitísk
raunsæis. En vandamálið er
óneitanlega aö enn hefur
ekki veriö fundinn neinn
óumdeilanlegur mælikvaröi á
raunsæi eöa pólitískan veru-
leika. Að vonum gagnrýnir
vinstri andstaðan ínnan
flokksins sinnaskipti foryst-
unnar og dekur við millistétt-
ina og „uppana.“ Hún kallar
þetta óraunsæi, uppgjöf og
örvæntingu. Vinstri andstað-
an meö Tony Benn og Ken
Livingston í broddi fylkingar,
heldur því fram að flokkurinn
muni auka fylgi sitt mun
meira meó aukinni áherslu á
að virkja láglaunahópa, at-
vinnulausa og konur, og
minnihlutahópa eins og
svertingja, kynhverfa og fleiri.
Hún leggur jafnframt megin-
áherslu á valddreifingu og
aukiö atvinnulýöræði. Slík
stefna samrýmist betur
sósíalískum markmiöum.
Ken Livingston lýsti því yf-
ir í ræöu á miðvikudagskvöld
aö ef flokkurinn hyrfi frá
kjarnorkuvopnalausri varnar-
stefnu sinni myndi þaö leiða
til „borgarastyrjaldar" innan
flokksins. Þingið ítrekaöi
meö miklum meirihluta
þessa stefnu sína daginn eft-
ir og það samþykkti meö
miklum meirihluta einhliöa
kjarnorkuafvopnun- þar með
taliö fjarlæging allra kjarn-
orkuvopna af bresku láöi og
legi á kjörtímabili næstu
stjórnar Verkamannaflokks-
ins. Forysta flokksins telur
sig þó ekki bundna af ein-
hliða kjarnorkuafvopnunar-
stefnu.
Valdahlutföllin
innan flokksins
Þaö liggur Ijóst fyrir, aö
óvíst er hversu langt Verka-
mannaflokkurinn mun ganga
f endurmati sínu á stefnu
flokksins. Þaö veltur á styrk-
leikahlutföllum innan hans. í
kosningum til framkvæmda-
nefndar flokksins, sem er ein
valdamesta stofnun hans og
mun hafa endurmatið með
höndum, hefur Kinnock og
forystan mikinn meirihluta
sem hefur aukist á þessu
þingi. Kinnock haföi nær
óskorað fylgi verkalýösforyst
unnar á þessu þingi, en hún
ræöur um 90% þingatkvæða
og fjármagnar 75% af veltu
flokksins. Ekkert bendirtil
þess að forystan muni glata
þessum stuöningi á næstu
þingum.
Staöavinstri andstööunnai
hefur hins vegar ekki veikst (
kjördæmafélögunum og eftir
aö Ken Livingston var kjörinn
í fyrsta sinn f framkvæmda-
nefnd flokksins á þessu
þingi, á hún þar afar áhria-
mikinn fulltrúa auk Tony
Benn.
Styrkur Trotskyista hefur
minnkað á síðustu árum og
þeir hafa einangrast æ meir
eftir ósigur kolanámuverk-
fallsins 1984—85 og vegna
hreinsana sem Kinnock hefur
staðiö fyrir. En þeir eru eftir
sem áður sterkir í sumum
kjördæmum, eins og í Liver-
pool. Þeir munu berjast með
kjafti og klóm gegn hvers
kyns „endurskoðunarstefnu
forystunnar." Styrkur vinstri
andstööunnar getur haft úr-
slitaáhrif þegar nær dregur
kosningum, því á þessu
flokksþingi var ákveðið, aö
frumkvæöi Kinnocks, aö
auka lýöræði í flokknum meö
því að veita almennum
flokksfélögum f kjördæmafé-
lögunum, rétt til þess að
Verkamannaflokkurinn sækirá „uppamið" og skilurgömlu klisjurnar eftir. Skopteikning úr „The Guardian.