Tíminn - 02.12.1967, Side 4

4
I hverra þágu eru
uiðurgreiðslurnar?
„756 milliónir" er fyrirsögn
með stærsta letri á forsíðu A1
þýðublaðsins 12. marz s.l. í
undirfyrirsögn segir ennfrem
ur: „Hagtíðindi birtu i janúar
yfirlit yfir niðurgreiðslur á
landbúnaðarvörur og skyldar
vörutegundir. Þar sem ástæða
er til að ætla, að ekki sé öll-
um ljóst, hvernig þessi mai
standa og hve mikið af skött
um íslendinga raunverulega
renni til þessara þarfa, þykir
Alþýðublaðinu rétt að birta
þessar upplýsingar í heild“.
Og það er gert rækilega, svo
að nú á eniginn að vera í vafa
um það hrve niðurgreiðslur á
landbúnaðarvörur á íslandi
eru miklar árið 1967. Ekki er
neitt að þrví vikið hvers vegna
þær eru orðnar svona miklar,
það er meira að segja ekkert
látið að þvi lig.gja, að þetta
séu „styrkir" til þænda.
En hrvers vegna er íyrirsögn
iin svona stór. Er það til að
vekja athygli 'le's'enda blaðsins
á því hve véf'* ráðherrum A1
þýðuflokksins hefur tekizt að
stjórna, að svo miklar fjár
munatilfærslu þurfi að viðhafa
í þjóðfélaginu. til að ekki snar
ist aiveg af dróginni? Eða er
þetta aðeins skriiað í sönnum
„veraldar" anda þeirra Emdils
og Gylfa til landbúin-aðarins?
Þeir geta líka verið vissir um,
að lesendur Alþýðuiblaðsins
eru orðnir svo þjálfaðir í þeim
góða huigsunarhætti, að ekki
þurfi að nefna annað en töl
una og niðurgreiðs'lur á land
búnaðarvörur, þá þýði þeir
það rétt. Þetta eru þá styrk
ipnir til bænda orðnir miklir
Ef til vill eru þetta illar
hugrenningár og getsakir. En
staðreynd er það að fjöldi
manna hefur látið þá skoðun
í ljós bæði í ræðu og riti að
líta beri á niðurgreiðslur á
vöruverði sem styrki' til fram
leiðenda.
Ég minnist frasagnai a.
mdi sem hagfræðingur hélt
á fundi hagfræðinga, og fjall
aði um landbúnaðarmál. Þar
kom þetta sama fram, öllu var
slegið saman, ríkisframlagi til
jarða og húsabóta. útflutnings
uippbótum á landbúnaðarvöru.
(Það orkar tvímiælis, hivort
hægt er að lita á útflutnings
uppbætur á landlbúnaðarvörur
sem styrki til bæinda, nú þegar
nær allar greinar útflutnings
framleiðslunnar þurfa bóta
vegna verðbólgunnar í land-
inu) og innilendum niður-
greiðslum á landbúnaðarvör-
ur.. Því aðeins hefur hann tek
ið þetta saman í eitt i umræð-
um um landbúnaðarmál, að
hann hefur talið, að um sams
koinar greiðslur væri þarna að
ræða og væntanlega „styrki“
til bænda.
TÍMINN
Þriðja dæmið vil ég nefna:
Félag íslenkkra bifreiðaeig-
enda nefnist félagsskapur.
Enginn dregur í efa, að hann
hefur miklu h'iutverki að
gegina, á tímum sívaxandi um-
ferðar og jafnt versandi
vega. Hann þarf því á allri
virðingu að halda, oig ætti því
að temja sér vinnubrögð í sam
næmi við það. En þar hefur
nokkru skeikað. til tjóns fyrir
málstaðinn.
í „Ö.kuiþór“ 1. tölubl. 1967
eru prentaðar „Ýmsar uipp-
lýsingar“, sem lagðar voru fyr
ir_ þátttakendur á ráðstefnu
PÍB á Akureyri 19—20. nóv.
1966. Þar er einn kafli, s.em
nefnist „Framlag ríkissjóðs
til landfoúnaðar 1965“.
Fyrsti liður kaflans er: Ti]
niðurgreiðslu á vöruverði kr.
51il.426,80. Síðan eru taldar
uppbætur á útfluttar lamd-
búnaðarvörur. Jarðræktar-
framlag, til framræslu, sér-
stakar uppbætur samkv. sam-
komulagi (þar mun átt við
avokaillað 5x5 millj. kr. fram-
lag til rækturaar á jörðum með
rninna en 16 ha túra, sem
fékkst með sérstökum samn-
in.gi um eftirgjöf á verði land-
búnaðarvara og er þarna rang
nefnt uppbætur) liður til
kaupa á jarðræktarvélum þá:
„Framlög til annarra land-
búnaðarmála“. stór liður kr.
142.265.138,83. Þess má geta
í sambandi við þenman lið, að
þar mun vera samankomið allt
sem tekið hefur verið undir
liðnum landbúmaðarmál á fjár
lög'Um (A-liður 16. gr.), eri
þar kennir margra grasa, m.a.
eru þar bændaskóhr og garð-
ýrkjuskóli, allir húsmæðra-
skólar, sem eru í sveit, skóg-
rækt og sandgræðsla auk
margs fleira. Þessi upptaining
fyrir landbúnaðarmálin er þvi
engan vegiran sambærilegur
við næsta lið. Til sj'ávarútvegs-
mála, sem einnig er tilgreind-
ur í nefndum uipplýsingum F.
Í.B. Þarma birtist m.a. sá ó-
vandaöi málatilbúningur, sem
var vikið að og h'lýtur að
spilla fyrir árangri af starfi
F.Í.B. Þetta nefni ég hér, þó
að aukaatriði sé- í sambandi
við það, sem er aðalefni þátt-
arins, hvernig litið er á nið-
urgreiðslunnar.
í nefndu diæmi er öðrum
mjálflutningi F.Í.B. kemur það
greinilega í ljós, að forráöa-
menn þess ýmsir a.m.k. líta á
niðu.rgreiðslunnar sem styriki
tii bændanna, og finnst að
vomurn mikið til um ómaga-
háttinn. Þeim hefur síðan
dottið það í hug, að öllu þessu
fjármagni væri betur varið til
þess að gera góða og varan-
lega vegi um landið, og væri
það auövitað ágætt, ef málið
væri svo einfalt.
í júlí 1966 hækkuðu ’ hita-
veitugjöld í Reykjavík um 40
til 50%, rafmagm og sími mun
einnig hafa hækkað á sama
tímabili. Nú mætti álíta, að
þar væri ekki um land'búnað-
armál að ræða, þó að útgjöld
hækkuðu í Reykjavík, ættu
bændur okki að þurfa að fá
meiri „styrki". ern svo brá við
að vegna þessara hækkana voru
niðurgreiöslur á landbúnaðar
vörum hækkaðar, þanmig að
framfærsiliuvísitala varð sú
sama (Samk'væmt þeim vísitölu
grundvelli. sem við var stuðzt,
þá, en allir vita, að gaf
ekki rétta mynd af neyzlunm •
Mörgum fleiri slíkum hækkun
um á ýmsum útgjaldaliðum hef
ur verið mætt með mknuni
niðurgreiðslum á framleiðslu
vörum bænda. Það er auknurn
styrkjum til bænda að diómj
þeirra, sem á'ður var vitnað
ti'l!
Þannig gekk þetta allt hið
'svokalilaða verðstöðvunar-
tima'bil. Þá máttd ekkert
hækka á yfirborðimu, vísitalan
sem átti að vera mælikvarði á
það, hivort hækkanir yrðu eða
ekki á framfærslukostnaði var
keypt niður og auðvitað á ó-
dýrasta og au'ðveldasta hátt
fyrir rtkissjóð. En það er með
þvi að greiða niður landbún-
aðarvörur. Það er ódýrast
vegna þess, að hlutur þedrra í
neyzlugriundvellin-um var orð
inn of hár, eins og nú er kram-
ið i ljós (sbr. nýja vísitölu-
grundvöllinn) og auðveldust
vegna þess hve sölukerfi land-
LAUGARDAGUR 2. desember 1967.
búinaðarvara er fullkomið og
öruggt.
Aö lokum þetta. nú er verð-
stöðvunarstefnan brostin, ríkis
sjóður sprunginn á limminu,
og treystir sér ekki lengur
til að greiða niður. Ef rétt
væri ályktað, að niðurgreiðsl-
urnar væru framleiðendastyrk
if, femgju bændur nú þann
skcll. Þeirra hlutur ætti þá að
minnka sem þvi nemur. Það
mun samt engin rödd hafa
heyrzt um það og eraginn vor-
kennt þeim. Hins vegar hefur
það ekki fariö á milli mála,
að þetta komi illa við neyt-
endur og það gerir það vissu-
lega og þar með við alla lands-
menn. Einmitt vegna þess að
í engu hefur verið létt skatt-
heimtunni, sem áður fór til
niðurgreiðslu, nú fer hún að-
eins til að borga annaö, jafna
rei'knin-ga ríkissjóðs.
Niðurgreiðslur eru hag-
stjórnartæki, tilfærsla og
venjuiega jöfnun á fj'ármagrai,
eiiga sjálfsagt oft rétt á sér,
en stundum ekki. Þær geta
komið bæði framleiðendum og
neytendum vörunnar tdj góða,
en geta einmig orðið framleið-
endum mjög tvíeggjað vopn.
Þær hafa ábyggilega oft á tíð-
um verið meiri hér heldur en
góðu hófi gegndi fyrir íslenzka
bændur, ekki vegna þess að
þær kæmu í þeirra vasa, held-
ur vegna þessarar almennu
rangtúlkumar, sem hér nefur
verið viðhöfð á eðli þeirra, og
sem ég reymdi að lýsa hér i
upphafi. Síðustu atburðir ættu
þó að leiða vel flesta ti] skiln-
Imgs á þessu. Hitt er svo amn-
að mál, að afnám niðurgreiðsl
anna nú getur komiö mjög
illa við bændur vegna mimnk-
andi sölu. Það hefur verri
verkanir að hækka verðið, aft
ur heildur en ef það hefði
a'ldrei lækkað. Þebba kemur
einnig á versta tíma á verð-
lagsári landbúnaðanvaramraa
og spillir fyrir sölu, þegar
kaupgietan er mjög minnkandi.
En bændur hafa einskis verdð
spurðir, hvorki þegar niður-
greiðslur voru aukraar eða af-
numdar.
AUGLÝSIÐ í TÍMANUM
Ódýrt - Gott!
HERBERGI
Ung stúlka, reglusöm, ósk
ar eftir herbergi sem næst
Hrafnistu Upplýsingar á
laugardag í síma 18398.
Skíp vor lesta erlendis í des-
ember seto hér segir:
HAMBORG:
Rangá 13. desember.
Laxá 23. desember.
HULL:
Rangá 11. desember.
Laxá 27. desember.
ROITERDAM:
Rangá 16. desember.
ANTWERPEN:
Rangá 15. desember.
GDYNIA:
Marco 19. desember.
KAUPMANNAHÖFN:
Langá 20. desem'ber.
GAUTABORG:
Langá 21. desemiber.
HAFSKIP H.F.
Bifreiðaeigendur
— NYJUNG I þjóNUSTU!
Eru hemlarnir • lagi á bitreið yðar?
Við athugum ástand hemlanna endurgjaldslaust,
fyrst um sinn alla virka daga nema laugardaga
frá Kl. ^8,00—10,00.
Vinsamlegast pantið tíma i síma 31340.
Hemlaverkstæðið STILI.ING H.F.
Skeifan 11. Sími 31340.
[\ /1/ÖJSvJED
SKARTGRIPIR
SIGMAR og PÁLMI
Skartgrpaverzlun, gull- og silfursmíði.
Hverfisgötu 16 a og Laugavegi 70.
Símar: 21355 — 24910
l
; «