Tíminn - 02.12.1967, Side 6

LAUGARDAGUR 2. desember 1967.
TÍMINN
Stefán Jónsson, prentsmiðjustjóri:
Beinu skattarnir
og kjaramálin
Ríkisstjórnin semur um lækkun skatta
Ólium ætti að vera ljóst, að
beínir skattar hér á landi eru það
káir, að hækkun þeirra eða lækk-
un er mjög álhrifamikið atriði um
raunveruieg kjör flestra launþega
í landinu.
Þáttux launþega í beinu skött-
unum í heild hefur farið mjög
vaxandi hin síðari ár, sem meðal
annars stafar af því, að ýmsir
sérskattar hafa verið með sérstök
um lögum lagðir á öll fyrirtæki,
og það í svo ríkum mæli, að
telja ma að sú skattlagning hafi
í meg'inatriðum eyðilagt álagning-
argrundvöll fyrirtækja tii að bera
tekjuútsvar og tekjuskatt. Er, hér
átt við aðstöðugjaldið, launaskatt-
inn, iðmánasjóðsgjaldið, iðnaðar-
gjaldið, atvinnuleysistryggingar-
gjaldið og lífeyristryggingargjald
ið tu Tryggingarstofnunar ríkis-
ins. Að ekki sé nú talað um sölu
skattmn, sem er beinn skattur á
fyrirtækin i þeim almennu tilfell-
um að þau geta ekki velt honum
af sér sakir verðsamkeppni við
erlenda framleiðslu.
Af framiangreindium ástæðum
hefur reynslan orðið sú hin síðari
ár, að einstaklingarr bera megin
hluiann af tekjuskatti og tekju-
útsvari. Hlutur hins opinbera í
launatekjum manna er því mjög
hár, og það svo, að tilgangslítið
er orðið að semja um launahækk-
anir án þess að semja um leið við
hið opinbera um beinu skattana.
Þetta virðast félög launamanna
vera farm að gera sét ljóst, og
og eining ríkisstjórnin að því er
virðist. því að síðustu kjarasamn-
ingar sem gerðir hafa verið hér
við þrjú ffámenn félög, fela í sér
mjófe veruleg skattfríðindi, og
eru þau skattfríðindi aðalatriði
samnLnganna eins og siíðar miun að
vikið.
Skipting launatekna milli hins
opinbera og launþegans sjálfs.
Samkvæmt gildandi skattalög*
um og framkvasmd þeirra á þessu
ári. er skiptingin á skatti af launa
tekium manna milli hins opinbera
og launiþeigans sjálfs, sem hér seg
ir, eftir að hæsta skattíþrepi er
náð.
Af skavtsgjaldstekjum hjóna og
einstaklmga greiðast kr. 27,00 af
hverju hundraði í tekjuskatt eftir
að skattgjaldstekjurnar hafa náð
kr. 80.000,00 á ári. Hliðstæðir
smærri skattar sem fylgja nema
um 3%. Má því telja tekjuskatt-
inn meö tilheyrandi kr. 30,00 af
hverju hundraði af þeim skatts-
gjaldstekjum sem eru yfir kr.
80.000,00 á ári. Ekki má draga
greiddan tekjuskatt frá fyrra ári
frá tekjunum og verður því að
greiða skatt af þvi fé setn í skatt-
greiðsluna fer. Mun slíkt senni-
lega gert til að auka kröfur um
launahækkanii, því að tæpast er
hægt að finna önnur rök fyrir
siiku foxmi við 80.000 kr. markið
eins og nú er komið um verðgildi
okkar verðmætis.
Tekjuutsvar hjóna og einstak-
linga ai hreinum tekjum er kr.
30,00 al hverju hundraðd eftir að
hreinar lekjur hafa náð kr. 77.400,
00 á ári. og hefur greitt útsvar
frá fyrra ári þá verið dregið frá
tekjunum. - 4 i I ” 1 '
Af fraimangreindu'i' er Ijiópt, að
hver sá launamaður sem hefur
skatttekjur umfram þær upphæðir
sem að framan eru greindar, þarf
að greiða kr. 60,00 af hverjum
kr. 100,00 af launatekjum sín-
um sem ná nefndu marki, eða
með öðrum orðum, hann hefur til
eigin ráðstöfunar af þessum tekj
um aðeins kr. 40,00 af hverju
hundraði er hann vinnur sér inn
eftn aö tekjurnar hafa náð fram-
angremdu marki. Hinn hlutann,
eða 60%, á hið opinbera. Þeim
hiuta er halddð eftir af launa-
greiðanáa, og sér launþe^ginn hann
ekki, enda um opinlbera eign að
ræða.
Sakii þess hve 60% skattgjald-
ið hefst við lágt þrep, munu marg-
ir hafa lægra kaup í aukavinnu
en dagvinnu því að aukaivinnan
getui öi’ tilheyrt hæsta skattiþrepi
þótt dagvinnan geri það ekki
nema að hluta.
Menn sem ná 60% skattíieimt-
ÍBÚÐ
Mæðgur óska eftir 2—3 herb- íbúð, helzt í garnla
bænum. Upplýsingar á laugaruag og sunnudag
í símum: 18398 og 20396.
BILAVIÐGERÐIR
Réttingar. Boddíviðgerðu. Almenn viðgerðar-
þjónusta. — Pantið tíma ) síma 37260.
Bifreiðaverkstæði
VAGNS GUNNARSSONAR. Síðumúla 13.
unni, eins og flestir munu gera
nú, veiða því að hafa í huga,
að iái þeir t.d. 4% kauþhækkun,
þá eig« þeir aðeins 1,6% af þeirri
hækkun. Hitt, eða 2,4% af hækk
uninni a hið opinbera.
Reynslan hefur oftast orðið sú,
að kauphækkun sem er of ör eða
úr hóíi. veldur verðhækkun á lifs
nauðsynjum í það ríkum mæli, að
100 krónu hækkun skapar meiri
verðhækkun á nauðsynjum en
auðið er að mæta með þeim kr.
40,00 setn falla til launþegans
sjáiís. Samningar um óraunhæfar
kauphækkanir geta þvi þýtt samn
inga um kjaraskerðingu en ekki
kjarabót.
Með framangreint í huga virðast
full rök fyrir því hjá yfinmönn-
um á kaupskipaflotamum að heyja
-verkfaO gegn beinu sköttunum í
stað krofu um fleiri og minni
krónur í launautnslagið.
Skattfriðindasamningarnir
eru nymæli.
Ég tei að yfirmenn á kaupskipa
flotanum hafi í, nýgerðum samn-,
ingum sinúm rutt hýja braut í
kjaramáliun, og í. þvi ,efní sýnt
meiri þ/oska en flestir áðrir for-
ráðatnenn launasamtakanna. Þyk-
ir méi þvi við eiga að skýra frá
þeim árangri er þeir náðu, ef
veröa mætti öðrum til leiðbein-
imgai og fyrirmyndar!!
Yfirmenn á kaupskipaflotanum
höifðu fyrir löngu síðan fengið frí
vinnuföt og frítt fæði um borð, án
þesS að tii skatttekna teldist. Munu
slik skattfriðindi talin til tekna
hjá sumum öðrum og tnetin til
tekna að upphæð ca. kr, 28.000,00.
Til viðbótar þessum skattfrjðimd-
um fengu yfirmennirnir fyrir
skömmu heimild til skattfrelsis á
kr. 6.000,00 á ári. Þessi skattfríð-
indi samtals munu hafa sannfært
yfirmennxna um, að áframhald á
sömu braut var viturlegri kjara-
baráíta en krafan um krónufjölg-
unina. Sú var því aðal krafam nú
í nýafstaðinni vinnudeilu þeirra,
og lauik deilunni sem kunnugt er
með þvl. að bæta við skattfríð-
indin kx. 3.000,00 á imánuði, eða
kr. 36.000,00 á ári.
Skylt ex að upplýsa í þessu sam
bandi, að þaö voru ekki atvinnu-
rekendur setn sömdu um skattfríð
indin yfirmönnunum til handa,
enda var slíkt ekki á þeirra færi.
Það var rikisstjórnin sem gerði
þei.la. Hún leysti málið með því
að gefa skriflegt loforð um að
breyta gildandi skatta- og útsvars
lögum tii að tryggja umrædd skatt
fríðindi.
Sakir þess að ýms önnur laun-
þegasumtök virðast hafa óraun-
hæfari forustu í þessu efni en
yfirtnenn skipanna, er rett að gera
sér greir fyrir, hvé mikla iauna
hæKkun þarf að gefa manni í
60% skattskala til að fá sömu
kjaraból og felast í skattfrelsi á
kr. 36.000,00 til yfirmanna kaup-
skipanna.
Ei' vfirmennirnir hefðu ekki
fengið pett; skattfrelsi, hefðu
skattar beirra af umræddum kr.
36.000,01' orðið kr. 21.600,00 miðað
við 60% skattskalann, og er sú
upphæó >hin raunverulega óskerta
Stefán Jónsson
kjarabót sem þeir fengu. Til þess
að fá sötnu kjarabót með kaup-
hækkun, án skattfríðinda, hefði
sú hækkun þurft að vera kr.
54.000,00. því að 40% af þeirri
apphæð eru kr. 21.600.00. en af
hækkuninni átti enginn meira, ef
hann heíði áður náð 60% skatt-
skaianum sem tæpast þarf að efa
að yíirmenn á skipunum nái. Um-
rædd skattfríðindi jafngilda því
14% kauphækkun fyrir mann með
kr. 400.000,00 í tekjur á ári. En
þessi viturlegi samnmgur yfir-
mannannt þýðir annað og tneira
en r.agstæð málalok þeirra, hann
sparar útgerðarfélögum greiðslu
á 607o hiuitnum til hins opinbera,
og mun þeim hafa verið ljóst,
að þess var þörf eins og á stóð.
** Það ei ■ atflíýglisivert, að þessi
raunhæfa forusta yfirmannanna
á kaupskrpanotanum á sér stað
samtmus og 50 verkalýðsfélög til-
kynna verkfall út af 4% kaup-
hækkun, án skattfríðinda, og er
ekki vitað að neinum framámanni
þeirra samtaka hafi komið í hug
hyggind. yfirmannanna á skipuo-
um. Hljóta þó verkalýðsleiðtogarn
ir að hafa gert sér grein fyrir,
að fieslum tilfellum þýddi full-
ur sigui ekki 4% kjarabót fyrir
einstaldinginn, heldur 1,6%, því
að 2,4% átti hið opinbera vegna
giidandi skattalaga.
Kjaraskerðingin var tvíþætt
í frumvarpinu, sem dó.
í frunwarpi ríkistjórnarinnar
um efnahagsmál, sem Bretar hjálp
uðu til að jarða, var annað at-
riði um kjaramál en vísitölubann
ið, og maske ekki þýðingarminna,
þótt enginn hafi nefnt það opin-
beriega. enda var það dulbúið. Á
ég héi við það atriði, að færa
fyrningu á fasteignum úr 4%
í. 0,3% til frádráttar á tekjum
til skatb um leið og fasteignamat
eigna yrði 12 faldað. Þetta átti að
framkvæma i skjóli þess að hið
nýja skattmat héti ekki fasteigna-
mát. og ai þeim sökum væri hægt
að komast fram hjá ’4% fyrn-
ingarákvæði skattalaganna.
Til þess að gera sér grein fyrir
hvaða áhrif þetta hefur á skatta
flestra launamanna, sem teljast
eiga hofiegt þak yfir höfuð sér,
er rétt að tiigreina dæmi Hugs-
um okkur verkamann, seim á hóf-
lega íbúð i sambyggingu, sem
hækkuð er í mati til eignaskatts
úr Kr. 90.000,00 1 kr. 1.100.000,00.
Þeita þyðii að sjiálfsögðu að verka
maöurinri þan að greiða nokkur
þúsund i eignaskatt. máske í fyrsta
skipti á æfinni, en látum það gott
heita. en hitt skiptir hann meir.u
mak að fá ekki 4% fyrningu á
ibúðina ti frádráttar á skattskyld
um tekjum sinum. beldur aðeins
0,3 /t e&í kr 3.600,00 i stað kr.
44.000.00 Ég vísa til þess, sem
áður ei sagt um skattfrelsi á
ákveðnum upphæðum, ef einhver
vill reikna þetta dæmi. Hitt er
augljóst, að hver sem sér niður-
stöðuna úr þessu dæmi, myndi
glaður skipta á þeirri niðurstöðu
og 4% kauphækkun. Er því furðu
legt. að enginn verkalýðsleiðtogi
skuli hafa nefnt þetta atriði, eink-
um bar sem vitað er að mikill
hluti launamanna hefur eignar-
hald á íbúð Máske telja þeir sér
skynt að leyna því f lengstu lög,
að skattfrjáls frádráttur tekna er
þýðingarmesta kjarabótin i dag.
Er verkalýðsforustan miður sýn
um raunhæfar kjarabætur?
Meðal iaunamanna hefur sú skoð
un áU vaxandi fylgi að fagna, að
ekKi væn vit í fýrir heildarsam-
tök launamanna, að semja við
rikisvaidið um kjör sin, beint né
óbeint, nema að semja einnig um
beinu skattana og jafnvel suma
hina obeinu skatta. Ef skattamál
in 'æru ekki tekin með í slíka
samnmga vseru þeir hliðstæðir
því, að hafa ákvæði í samningum
við atvmnurekendur er heimilaði
þeiih að taka það sem þeim þókn-
aðist af iaunatekjum starfsmanna
sinna tii framkvæmda og endur-
bóta i þágu atvinnurekstrarins.
Nú hefur það skeð, að ríkis-
stjórn okkar er ekki aðeins til
viðtak um skattfríðindi í stað
launahækkana við heildarsamtök
launamanna í landinu, heldur og
smáhopo þeirra, samanber frum-
kvæði faennar og yfirmanna kaup
skipanna nú fyrir skömmu um
kjarabót á grundvelli skattalækk
ana, enaa munu margir telja, að
pessi leið á breiðum grundvelli
myndi aifarasæl til að hindra verð
bólgu, eða þær vdxlhækkanir er
hana sKapa. Þetta fordæmd opn
ar >g leið til samninga um lækk
un á kaupi gegn skattfríðinduoi,
sem er efnislega hið sama og að
afstýra hækkun gegn eftirgjöf
beinna skatta.
í'msii, sem lesa þetta munu
seg.a. Hvaðan á ríkissjóður að ffá
tekjui til að mæta tekjul-ækkun
þeirri er leiðir af lækkun beinna
skatta. Siiku er fljótt svarað. Rik-
issjóður á engar tekjur að fá
í staöinn, og er ástæðan sú, að
hann hagnast á lækkun launa og
beinna skatta, og þarf því ekki
viðbótaitekjur vegna samninga
um slíkt. Stafar þetta af því, að
beinir skattar eru fremur lítill
hluli ai tekjum ríkissjóðs, en
launakostnaðui hans hins vegar
meginhluti útgjaldanna. Sjálfkrafa
læKkun útgjaldanna yrði því óef-
að mein en lækkun teknanna.
Oðru máli gegnir í þessu efni
með bæiaifélögin og sveitarfélög
in en tíkistjóðinn. Þau þurfa á
vissum útsvarstekjum að balda.
Viroist pví ríkistjórnin hafa farið
feti framar á nýju leiðinni í þessu
efm en rétt má telja, er hún í
samningum sínum við yfirtnenn
skipanna lætur bæjarfélögin taka
á sig verulega eftirgjöf Er slíkt
vafalausl varhugavert, og þarf því
að athugast vandlega, áður en
lengra er haldið á þeirri vitur-
legu leið. að semja samtknis um
laun >g beina skatta, en vafalítið
sjá launamannasamtökin um, að
ekki verð’ numið staðar á þeirri
leið, sem nú er hafin í þessu efni.
Ég ætla, að hœkkanir á hlut
hins opinbera í launaumslögum
manna á undanförnum árum hafi
vart verið minni verðbólguvaldur
en kröfurnar um að fá hækkaðan
þann hlutann, sem einstaklingarn-
ir sjáilfir taka á móti. Þetta myndu
ráðamenn þjóðarinnar eflaust
skilja betur en þeir gera, ef þeir
sjálfir afhentu laun'aumslögin.
Má því vera, að leið yfirmamnanna
á kaupskipaflotanum sé gagnleg
ábending í sambandi við þau
átök, sem framundan virðast vera
við nýja verðbólguöldu.
26. nóvemiber 1967
Stefán Jónsson.
r