Alþýðublaðið - 16.03.1986, Blaðsíða 1

Sunnudagur 16. mars 1986 54. tbl. 67. árg.

Afmælisblað
Þetta afmælisblað kemur út í tveimur hlutum og í 35.000 ein- tökum. Því verður dreift víða um land. í blaðinu er margvís-
legt efni úr 70 ára sögu Alþýðuflokksins. Helgi Skúli Kjart-
ansson, sagnfræðingur, hefur skrifað og tekið saman veru-
legan hluta af því efni, sem ekki er öðrum merkt. Guðlaugur
Tryggvi Karlsson hefur annast auglýsingasöfnun. — Alþýðu-
blaðið þakkar öllum þeim, sem lagt hafa þessari útgáfu lið.
■
Alþýðuflokkurinn
sjötíu ára
Alþýðuflokkurinn er 70 ára. Þessara tímamóta er
minnst á margvíslegan hátt. Á sunnudag verður hátíðar-
samkoma á Hótel Sögu og Alþýðublaðið kemur út í
stóru upplagi, þar sem rakin er baráttusaga flokksins frá
stofnun, þegar flokkurinn og Alþýðusamband íslands
var eina baráttutæki íslenskrar alþýðu. Á þessum sjö
áratugum hefur Alþýðuflokkurinn aldrei hvikað frá
grundvallarstefnu sinni; frelsi, jafnrétti og bræðralagi.
Hann hefur ávallt verið lýðræðissinnaður jafnaðar-
mannaflokkur, sem stefnir að því að skapa nýtt þjóðfé-
lag á íslandi, — þjóðfélag, sem tryggir öllum íslending-
um frelsi og jafnrétti, hagsæld og öryggi.
Það eru mörg ár á milli þessara mynda. Lif fullorðnu konunnar i sildarvinnu fyrir mörgum áratugum var
eilíf barátta, — barátta fyrir brauði, barátta fyrir mannréttindum, barátta fyrir mannsæmandi kjörum, frelsi
og rétti einstaklingsins til ákvarðanatöku um eigin hag og framtíð.
Litla stúlkan hefur beint og óbeint notið verka hinnar öldruðu verkakonu, sem með vinnu sinni lagði horn-
stein að nútíma þjóðfélagi. Alþýðuflokkurinn og verkalýðshreyfingin hafa haft meiri áhrif á þróun þjóðfé-
lagsins en aðrar fjöldahreyfingar í landinu. — Nú minnast þessi samtök 70 ára afmælis síns. — Litla stúlkan
gæti verið að benda fram á veg, og spyrja: Hver verður framtíð mín? Það verður m.a. hlutskipti þessara
tveggja fjöldahreyfinga, að tryggja framtíð hennar og annarra landsins barna með öflugri baráttu fyrir friði,
frelsi, jafnrétti og bræðralagi manna.
Alþýðuflokkurinn telur, að
allir menn í þjóðfélaginu eigi að
vera frjálsir og óháðir, en ekki
að lúta neinskonar ofurvaldi
eða kúgun. Hann telur, að þjóð-
félagið eigi ekki að grundvallast
á sérhyggju, eigingirni eða auð-
söfnun, heldur á félagshyggju,
samhjálp og hollustu við heild-
ina.
Þjóðfélag jafnaðarstefnunn-
ar á að vera bræðralag manna,
er njóta óskoraðs frelsis, en
þurfa ekki að lifa í þrælsótta,
manna, sem búa við góð lífs-
kjör, örugga afkomu og auðuga
menningu, en ekki knúðir
áfram af eigingirni og gróða-
fýsn eða ótta og öryggisleysi.
Alþýðuflokkurinn vill vernda
lýðræðið og efla það, og með
lýðræðisaðferðum vill hann
umbreyta skipulagi nýfrjáls-
hyggju og markaðshyggju og
koma á þjóðskipulagi jafnaðar-
stefnunnar. Þessar hugsjónir
marka afstöðu hans til allra
vandamála liðandi stundar, og
hafa gert frá upphafi.
Alþýðuflokkurinn hefur
ávallt hafnað því, að lítill minni-
hluti eigi að geta haft hag og af-
komu meirihlutans i hendi sinni
í skjóli auðs og sérréttinda.
Hann hefur krafist frelsis al-
þýðu manna til handa til þess að
efla rétt sinn og bæta hag sinn
með lýðræðislegum hætti. Jafn-
aðarmenn hafna ofbeldi og ein-
ræði.
Alþýðuflokkurinn álítur
manninn ekki geta verið ham-
ingjusaman, nema hann njóti
frelsis og velmegunar. Frelsi er
einstaklingnum nauðsynlegt til
þess að geta náð þroska og notið
hamingju. Ófrelsi og kúgun
fæðir af sér ótta og óhamingju,
og stríðir gegn hinu besta í eðli
mannsins. En frelsið hefur ekki
einvörðungu ómetanlegt gildi
fyrir einstaklinginn. Það er enn-
fremur móðir framfaranna. Ef
frjáls hugsun er færð i hlekki, er
maðurinn fjötraður í þekking-
arleit sinni, og fyrr eða síðar
munu framfarir stöðvast.
Velmegun er ennfremur
nauðsynleg til þess að maðurinn
fái notið lífsins. Sá sem býr við
skort eða ótta um afkomu sína
eða sinna, er óhamingjusamur.
Það þjóðfélag, sem vill búa
þegnum sínum skilyrði til ham-
ingju og lífsgleði, verður að út-
rýma fátækt og tryggja öllum
mönnum örugg lífskjör. Frelsið
eitt tryggir ekki farsæld, ef fá-
tækt og örbirgð er þvi samfara.
Velmegun nægir heldur ekki, ef
jafnhliða ríkir ófrelsi og kúgun.
Alþýðuflokkurinn vill efla
sjálfsbjargarviðleitni og fram-
sækni. En engum á að líðast að
bola sér áfram á kostnað með-
bræðra sinna. Og enginn á að
hafa forréttindi fram yfir aðra.
Sjálfsbjargarhvötin verður að
styðjast við samhug borgar-
anna.
Fullkomið jafnrétti í stjórn-
málum eitt sér tryggir ekki al-
gert þjóðfélagslegt jafnrétti, ef
efnahagur er ójafn, menntunar-
skilyrði misjöfn og þjóðfélags-
aðstaða borgaranna ólík. Þess
vegna vill Alþýðuflokkurinn, að
allir hafi sem jöfnust tækifæri
til að njóta hæfileika sinna og
dugnaðar, án þess að ganga á
rétt nokkurs annars.
Þetta eru hin sígildu stefnum-
ið jafnaðarmanna. Orðin og
kenningarnar eru hinar sömu
og notaðar voru fyrir áratugum.
Allar eru þær í fullu gildi, og
eiga mikið erindi við íslenska al-
þýðu.
Um þessar mundir ríður ný-
frjálshyggjan húsum. Fulltrúar
hennar halda því fram, að um-
bótastefna sé ekki lengur fram-
kvæmanleg, framþróunin hafi
sín takmörk. Samt reyna þeir að
draga upp þá mynd af stefnu
sinni, að hún sé í anda bjartsýni
og þeir handhafar traustra
framtíðaráætlana. — Ekkert er
fjær sannleikanum. Nýfrjáls-
hyggjan er römm íhaldsstefna,
sem hvarvetna hefur leitt til
stöðnunar.
Andstæða þessarar stefnu er
jafnaðarstefnan, sem trúir á
manninn en ekki auðmagnið,
trúir á þróun og framfarir og
trúir því að breytingar séu fram-
kvæmanlegar og jafnframt
nauðsynlegar.
— Á sjötíu ára afmæli Al-
þýðuflokksins er jafnaðarstefn-
an jafn ný og fersk og hún var
við stofnun hans. Hún er sú
stefna, sem að lokum mun
vinna sigur á auðvaldi og
kommúnisma og hefja mann-
inn sjálfan til vegs og virðingar,
svo hann megi í samfélagi við
aðra, ákvarða framtíð sína í
anda friðar, frelsis, jafnréttis og
bræðralags. Á.G.
Alþýðusamband Islands 70 ára
Alþýðusamband íslands varð 70 ára 12. þessa
mánaðar. Það var haustið 1915 að fimm verka-
lýðsfélög í Reykjavík hófu undirbúning að
stofnun verkalýðssambands. Það voru Dags-
brún, Framsókn, Prentarafélagið og Bókbind-
arafélagið og nýstofnað félag sjómanna. Það
var Jónas Jónsson frá Hriflu, sem samdi upp-
kast að lögum fyrir sambandið og átti hug-
myndina að tengslum verkalýðssambands og
stjórnmálaflokks.
Ástofnfundinum 12. mars 1916 voru fulltrúar
fyrrnefndra félaga, og félaga verkamanna og
sjómanna í Hafnarfirði. Framhaldsstofnfundur
var svo haldinn 19. mars og var þá bráðabirgða-
stjórn kjörin. Forseti hennar var Ottó N. Þor-
láksson, varaforseti Ólafur Friðriksson og ritari
Jón Baldvinsson.
Á fyrsta reglulega Alþýðusambandsþingi
haustið 1916 var Jón Baldvinsson kjörinn for-
seti. Alþýðusambandið var pólitískt félag jafn-
aðarmanna og sambandsþingin flokksþing Al-
þýðuflokksins, ASÍ og Alþýðuflokkurinn voru
skipulagsleg heild til 1940.
Saga Alþýðuflokksins og Alþýðusambands-
ins er því samtvinnuð á margvíslegan hátt. Að
samband flokksins og ASÍ skyldi rofna hefur
haft alvarlegri áhrif á baráttu íslenskra jafnað-
armanna en nokkur annar pólitískur atburður.
Á þessum tímamótum í sögu Alþýðuflokksins
og Alþýðusambands íslands, sendir Alþýðu-
flokkurinn ASÍ hugheilar óskir um bjarta fram-
tíð og árangur í baráttunni fyrir meira réttlæti
vinnandi fólki til handa. Á þeim vettvangi eru
mörg verk óunnin, og sjaldan hefur verið meiri
þörf fyrir samstöðu jafnaðarmanna, félags-
hyggju- og samvinnufólks í baráttunni gegn ný-
frjálshyggjunni.