Vísir - 02.04.1976, Blaðsíða 8

8
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæindastjóri: Davið Guðmundsson
Ritstjórar: horsteinn Pálsson, ábm.
Ólafur Ragnarsson
Ritstjórnarfuiltrúi: Bragi Guðmundsson
Fréttastj. erl. frétta: Guðmundur Pétursson
Blaðamenn: Edda Andrésdóttir, Einar K. Guðfinnsson, Emilia
Baldursdóttir, Ólafur Hauksson, Óli Tynes, Sigurveig Jóns-
dóttir, Valgarður Sigurðsson, Þrúður G. Haraldsdóttir.
iþróttir: Björn Blöndai, Kjartan L. Pálsson. útlitsteiknun:
Arnór Ragnarsson, Þórarinn J. Magnússon. Ljósmyndir:
James H. Pope, Loftur Ásgeirsson.
Aglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Augiýsingar: Hverfísgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfísgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Síðumúla 14. Simi 86611.7 iinur
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands.
i lausasölu 40 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Innlend jarðefni
og iðnaður
Þrátt fyrir miklar framfarir i atvinnumálum höf-
um við búið við fremur einhæfa atvinnustarfsemi.
Þetta hefur valdið ýmsum örðugleikum. Sveiflur i
sjávarútvegi eða á verðlagi erlendis geta við slikar
aðstæður haft miklu mun meiri áhrif á efnahagslifið
en ella.
Allar tilraunir til þess að auka fjölbreytni i
atvinnumálum horfa þvi til framfara. Stóriðjan á
sinum tima var merkur áfangi i þessum efnum,
enda var hún forsenda meiriháttar raforkuvirkj-
ana.
En við verðum að huga að fleiri þáttum atvinnu-
uppbyggingarinnar en stóriðjunni. Ýmis konar
smærri iðnaður hlýtur á næstu árum að taka við
verulegum hluta þess vinnuafls, sem kemur inn á
vinnumarkaðinn. Um leið náum við þvi marki að
gera atvinnulifið fjölbreyttara.
Engum vafa er þvi undirorpið, að islendingar
þurfa i auknum mæli að gefa þessum efnum gaum.
Á Alþingi hefur Ingólfur Jónsson ýtt við einu sliku
máli. Hann leggur til að rannsókn fari fram á nota-
gildi jarðefna til iðnaðarframleiðslu.
Fram til þessa hafa menn ekki leitt hugann að þvi
að möguleikar gætu verið fyrir hendi á þessu sviði.
Athuganir hafa þó verið gerðar á nýtingu og
vinnslu perlusteins. En hér eru ýmsir fleiri kostir,
sem ástæða getur verið til að rannsaka.
Ingólfur nefnir i greinargerð sinni með tillögunni,
að hér finnist basalt, vikur, leir, titaniumrikur
sandur, gjall og steinullarefni auk perlusteins.
Iiann bendir ennfremur á ýmsa vinnslumöguleika,
sem fyrir hendi kunna að vera á þessu sviði.
Hér hefur verið hreyft athyglisverðum hugmynd-
um, sem full ástæða er til að rannsaka ýtarlega.
Athuga verður sérstaklega vinnslumöguleika og
stofnkostnað.. Fyrirfram þarf einnig að ganga úr
skugga um, hvort hér sé unnt að reka heppilegar
rekstrareiningar og hvaða gæðum við getum náð.
í greinargerðinni segir Ingólfur m.a.: ”Það er
mikið verk og vandasamt að rannsaka til hlitar það
sem hér hefur verið nefnt. En það þolir ekki bið, að
úr þvi fáist skorið hvort arðvænlegt er að efna til
iðnaðarframleiðslu úr islenskum jarðefnum. Lik-
urnar eru miklar fyrir þvi, að jarðefnin séu mikill
auður, sem þjóðin geti notfært sér á næstu árum og
um langa framtið.”
í þjóðfélagi verkaskiptingarinnar og siaukinnar
félagslegrar þjónustu vill stundum gleymast, að
lifskjörin byggjast á verðmætasköpun. Stjórnmála-
menn hafa jafnvél gert sig seka um að horfa fram-
hjá þessum sannindum. Ingólfur Jónsson er þó einn
þeirra, sem lagt hefur sig i framkróka við að minna
á gildi atvinnuuppbyggingarinnar og framleiðsl-
unnar.
Að sjálfsögðu megum við ekki ana áfram i þess-
um efnum fremur en öðrum. Mestu máli skiptir að
við grandskoðum alla kosti, sem liklegir eru til
þess að vera undirstaða nýrrar atvinnustarfsemi.
Við verðum að vera ófeimnir við að brjóta upp á
nýungum.
Um leið minnir tillöguflutningur af þessu tagi á
nauðsyn þess að bæta rannsóknaraðstöðu hér inn-
anlands. Rannsóknirnar eru undirstaða. Menn
mega þvi ekki vanmeta gildi þeirra.
Föstudagur 2. april 1976. vism
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
)
S ® 1976 lo$ Angeles Timei
Ford taldi sig ciga fyrsta sætiö vist I forkosningunum i
Noröur-Karólinu. En annaö kom á daginn....
Ford má ekki
slaka á
Fyrir Ford var Norður-
Karólina lexia. Hann hefur ekki
efni á þvi að slaka á i kosninga-
undirbúningi neins rikis. Jafn-
vel ekki einu sinni, þegar hann
hefur fimm sigra i röð að baki
sér.
Siðustu helgi var Ford á
heimaslóðum Heagans i Kali
forniu. Talaði forsetinn þar
enga tæpitungu, þegar hann
andmælti gagnrýni Reagans,
um hvernig Bandarikin hefðu
glatað hernaðaryfirburðum sin-
um i forsetatið hans. Sagði Ford
það fjarstæðu, og að Bandarikin
mundu ávallt halda yfirburði
sinum undir hans stjórn, þött
hann vildi hinsvegar ekki spila
„rússneska rúlettu” með hern-
aðarmátt lands sins. (Þar vitn-
aöi hann i þann gráa leik
tveggja manna, sem með
sexhleypu skiptast á að miða á
höfuð sér og hleypa af með
fimm skothólfin auð, en kúlu i
þvi sjötta og enginn veit,
hvenær byssuhaninn smellur á
þvi hlaðna.)
Carter ógnar.
Ford þreytist heldur aldrei á
að benda mönnum á, hvernig
Bandarikin hafa náð sér upp úr
efnahagskreppunni i forsetatiö
hans, og hvernig efnahagur
ÞEIR VINNA HVfLDARLAUST
FYRIR NÆSTU F0RK0SNINGAR
Meö sex forkosningar að baki
af alls :!1 hefur Keagan loks i
þeim siöustu sýnt, aö hann gcti
veitt Ford keppni um
útnefningu repúblikanaflokks-
ins til forsetakosninganna.
En ójöfn keppni er það, þvi að
Ford er langtum liklegri til að
fara þar með sigur af hólmi.
A hinum vigstöðvunum hefur
Jimmy Carter komið mönnum
mjög á óvart, þar sem hann hef-
ur hlotið slikt fylgi, að viröist
nær óstöðvandi. Hefur honum
meðal annars tekist að sigra
George Wallace á heimavelli i
Suöurrikjunum, sem Wallace
hefur alltaf átt bókuð.
Þótt engar forkosningar væru
þessa vikuna, hafa framboðs-
efnin ekki legið á meltunni.
Unnið er baki brotnu við undir-
búning næstu. Framundan eru
forkosningar i rikjum, sem geta
ráöið úrsiitum fyrir möguleika
hvers og eins. — 6. apríl verða
samdægurs forkosningar i
Wisconsin og New York, 27.
april i Pennsylvaniu og 1. mai i
Texas.
Reagan sækir á brattann
Kvikmyndaleikarinn, Ronald
Reagan, sem var rikisstjóri
Kaliforniu 1964 til 1972, á upp
brattann að sækja i kapphlaup-
inu innan republikanaflokksins.
Enda iiefur framboðsefnum
aldrei tjóað að etja kappi við
forseta, sem leitar endurkjörs.
Úrsiitin i fyrstu fimm forkosn-
ingum yröu reyndar eftir þvi.
En sigur hans i Norður-
Karólina, sem kom öllum á
óvart, varð honum ný hvatning.
Svo gjörsamlega komu þau úr-
slit flatt upp á menn, að fylgis
menn Fords setti hljóða. Þeir
höfðu fyrir kosningarnar spáð
þvi að sennilega muni Reagan
draga sig út úr kapphlaupinu,
eftir úrslitin I Norður-Karólina.
Mikilvægur sigur samt
t rauninni er fjöldi full-
trúanna, sem Norður-Karólina
sendirá flokksþing republikana
hlutfallslega litill og það fylgi,
sem Regan tryggöi sér þar, ekki
ýkja þýðingarmikið.
En sigurinn i sjálfu sér og
áhrif hans á kjósendur i öðrum
forkosningum var og verða afar
mikilvæg. Að ekki sé minnst á,
hvaða kapp hljóp i kinn Reagan
við þann meðbyr eftir allt mót
lætið og vonleysið. Það hjálpaði
honum að hrista af sér imynd
þess sigraða i baráttunni. Um
leið þaggaði það niður i þeim
röddum innan repúblikana-
flokksins, sem voru i þann veg-
inn að krefjast þess, að hann
hætti baráttunni til að spilla
ekki fyrir möguleikum flokksins
i næstu forsetakosningum. Enn-
fremur byrjuöu að slreyma aft-
ur framlögin i kosningasjóði
hans.
þeirra fer stöðugt batnandi.
Á meðan þessu vindur fram
hjá repúblikönum, hefur runnið
upp fyrir framboðsefnunum i
demókrataflokknum að Jimmy
Carter er sá, sem þeir verða að
keppa viö og yfirvinna. Jafnvel i
herbúðum repúblikana eru
kosningahanarnir byrjaðir að
miða hernaðaráætlanir sinar
viö, að frambjóðandi demó-
krata verði Jimmy Carter, en
ekki Hubert Humprey, eins og
ýmsum þótti liklegt áður.
Ihaldskápa Fords
dugði ekki
Nú hefur Norður-Karólina
alltaf þótt einstaklega ihalds-
sinnaö riki, og þurfti ekki að
koma svo mjög á óvart, þótt
repúblikanarnir greiddu ihalds-
samara framboðsefninu at
kvæöi sln. Þótt Ford hafi i kosn-
ingaundirbúningnum brugöið
sér i íhaldsmannskápu sina, til
að hamla á móti Reagan, bá
hefur leikarinn þótt honum
ihaldssamari og er enn svo.
Enda hefur Reagan slegið mjög
á þá strengi, eins og komið hef-
ur fram i gagnrýni hans á utan-
rikisstefnu F'ords og Kissingers.
Reagan veðjar á
„villta vestrið”
Reagan leggur nú aðaláherslu
kosningaundirbúnings sins á
forkosningarnar i Texas, en læt-
ur Wisconsin frekar sitja á hak-
anum. t Texas eru hinir ihalds-
samari i meirihluta i
repúblikanaflokknum, meðan
Ford getur nokkurn veginn
gengið að visum sigri i
Wisconsin.
Kaliforniurikisstjórinn fyrr-
verandi veöjar þvi á Texashest-
inn. Ef honum tekst að ná þar
öruggum sigri, hefur hann feng-
ið þann byr i seglin, sem duga
mun til þess að hann þarf ekki
að gefast upp i þeim forkosning-
um, sem eftir eru. Einkanlega
getur hann þá verið vongóður i
forkosningum i öörum Suður-
rikjum, og þar á meðal Kali-
forniu, en flokksdeildin þar á
stærsta hóp fulltrúa á flokks-
þinginu.
Mundi sigra Ford nú
Enda hefur komið á daginn i
tvennum Gallupskoðanakönn-
unum á siðustu viku, að Carter
mundi sigra Ford naumlega ef
forsetakosningarnar færu fram
núna. Sömu kannanir bentu
einnig til þess, að Ford mundi á
hinn bóginn vinna Humprey,
sem er sagður enn biða færis
utan við kosningahriðina til þess
að bjóða sig fram til málamiðl-
unar á flokksþingi demókrata,
ef ekki verður eining um neinn
hinna.
Blöð i Bandarikjunum vildu i
fyrstunni ekki taka fylgi Carters
alvarlega. Það, sem hann virtist
helst hafa sér til framdráttar á
atkvæðamarkaðnum, var ung-
legt yfirbragð, breitt bros og
gáskaglampi i augum auk svo
afstöðu hans gegn auknum
rikisumsvifum og breiðum mál-
efnagrundvelli, sem laðaði að
honum fylgismenn jafnt lengst
af hægri vængnum sem úr
frjálslyndari arminum til
vinstri. Drýgst hefur honum
reynst fylgið meðal blökku-
manna.
Vandar kosningaundir-
búninginn
Carter hefur einnig lagt mikið
kapp á aö vanda undirbúning
forkosninganna i hverju riki
og heíur uppskorið árangur
fyrir það erfiði.
Af öðrum framboðsefnum
demókrataflokksins er aðeins
einn liklegur til að veita Carter
þá keppni.sem dugað gæti. Eftir
andstreymið hjá Wallace, er
það aðeins sigurvegarinn frá
Massachusetts, Henry Jackson.
Enda er honum spáð framgangi
i New York og Pennsylvaniu.