Vísir - 08.01.1977, Síða 10

10
Laugardagur 8. janúar 1977
VISIR
Ctgefandi:Kevkjaprent hf.
Framkvaemdastjóri:Davfö Gu&mundsson
Kitstjórar: t>orsteinn Pálsson ábm.
ólafur Ragnarsson
Kitstjórnarfulltrúi: Bragi Guömundsson. Fréttastjóri erlendra frétta: Guömundur Pétursson. Um-
sjón meft helgarblabi: Arni Þórarinsson. Blaftamenn:Edda Andrésdóttir, Einar Guftfinnsson, Elfas
Snæland Jónsson, Finnbogi Hermannsson, Guftjón Arngrfmsson, Kjartan L. Pálsson, Oli Tynes,
Sigurveig Jónsdóttir, Sæmundur Guftvinsson. Iþróttir: Björn Blöndal, Gylfi Kristjánsson. Akur-
eyrarritstjórn: Anders Hansen. Ctlitsteiknun: Jón Oskar Hafsteinsson og Magnils Ólafsson. Ljós-
myndir: Jens Alexandersson, Loftur Asgeirsson. Auglýsingastjóri: Þorsteinn Fr. Sigurftsson.
Dreifingarstjóri: Sigurftur R. Pétursson.
Auglýsingar-.Hverfisgata 44.Slmar lUibU. «Bbii Askriftargjald kr. 1100 á mánufti innanlands.
Afgreiftsla : Hverfisgata 44. Simi 86611 Verft I lausasölu kr. 60 eintakift.
Kitstjón:Sfftumúla 14.S(mi 86611, 7llnur Prentun: Blaftaprent hí.
Akureyri. Slmi 96-19806
Nýjar hugmyndir eða
gömul hefð?
Að undanförnu hefur örlað á breyttri afstöðu sósíal-
ista og kommúnista í Evrópu til varnarsamstarfs
vestrænna rikja, sem svo eru nefnd. Andstaðan við
þetta samstarf hefur lengi verið álitin slíkt trúaratr-
iði, að það útilokaði stjórnarsamvinnu kommúnista
og borgaralegra stjórnmálaafla, sem staðið hafa að
varnar- og öryggissamvinnu Atlantshafsbandalags-
rikjanna.
Þennan fleyg hafa ýmsir leiðtogar kommúnista og
sósíalista í Evrópu viljað fjarlægja til þess að auð-
velda þátttöku í ríkisstjórnarsamstarfi. Leiðtogi it-
alskra kommúnista hefur að ýmsu leyti markað ný
viðhorf í þessum efnum. Og sama virðist nú vera uppi
á teningnum á Spáni.
Formaður Alþýðubandalagsins viðraði hugmyndir
af þessu tagi eftir italíuferð sína á síðastliðnu ári.
Ráðandi öf I í f lokknum hér sýnast þó hafa kveðið þær
niður a.m.k. í ræðu og riti. Alþýðubandalagið hefur
því ekki opinberlega breytt gildandi kennisetningum
um algjöra og skilyrðislausa andstöðu við varnarsam-
starfið.
Á hinn bóginn er á þaðað líta aðsveigjanleg afstaða
sósíalista gagnvart varnarsamstarfi vestrænna ríkja
er e.t.v. ekki eins ný af nálinni og virðast kann við
fyrstu sýn. Þór Whitehead sagnfræðingur hefur t.a.
m. sýnt fram á það i nýbirtri grein í tímariti Bók-
menntafélagsins, að á sínum tíma var nýsköpunar-
stjórnin sósíalistum mikilvægari en tafarlaus brott-
flutningur bandaríkjahers eftir stríö.
Fræðigreinar Þórs Whitehead um samskipti ís-
lands og stórveldanna á f immta áratugnum sem birst
hafa í Eimreiðinni og Skírni eru gagnmerkar fyrir
margra hluta sakir. Merkilegt er að Háskólinn skuli
ekki vera búinn að opna dyr sínar fyrir slíkum sagn-
fræðingi.
I nýjustu grein Þórs Whiteheads um þessi efni
kemur glögglega fram að dvöl bandarikjahers hér
eftir stríðið var leiðtogum sósíalista ekki það trúar-
atriði, að sköpum skipti fyrir stjórnarsamvinnu við
Sjálfstæðisflokkinn og Alþýðuflokkinn. Þeir féllust á
könnunarviðræður við Bandaríkin um hugsanlega að-
stöðu þeirra hér eftir stríðið og gáfu forsætisráðherra
nýsköpunarstjórnarinnar svigrúm til þess að tefla
refskákina við stjórn Bandaríkjanna.
Segja má, að sams konar sveigjanleiki hafi komið
fram í báðum vinstri stjórnunum, sem setið hafa við
völd á iýðveldistimabilinu. Þær sprungu báðar á
efnahagsmálaöngþveiti og óðaverðbólgu en ekki her-
stöðvamálinu. Hin nýja afstaða kommúnista og sósí-
alista í Evrópu gagnvart varnarsamvinnu vestrænna
ríkja á sér augljóslega nokkra hefð í íslenskri stjórn-
málasögu. Að því leyti er hún ekki ný.
Upplýsingar þær sem Þór Whitehead hefur dregið
fram idagsljósið, sýna m.a. að bandaríkjamenn hafa
í öndverðu treyst f ramsóknarmönnum best til þess að
gæta hagsmuna sinna hér á landi. Forystumenn Sam-
bandsins eins og Vilhjálmur Þór voru taldir áhrifa-
mestir vinir Bandaríkjanna á islandi.
En það voru ekki einvörðungu Jónas Jónsson frá
Hriflu og Vilhjálmur Þór sem börðust fyrir her-
stöðvasamningi við Bandaríkin til níutiu og níu ára.
Meðan málavafstur þetta fór fram að tjaldabaki tóku
aðrir helstu forystumenn flokksins þátt í að koma
þessari kröfugerð Bandaríkjanna fram. Því má segja
'með nokkrum sanni, að það hafi verið lán, að Fram-
sóknarflokkurinn skyldi ekki vera í valdaaðstöðu á
þessum örlagaríku timum.
öryggis- og viðskiptahagsmunir virðast hafa tvinn-
ast saman, þegar þessi fyrstu skref voru stigin til
fullrar þátttöku í varnarsamstarfi Atlantshafs-
bandalagsþjóðanna. I sjálfu sér eru það ekki ný sann-
indi. Samstaða þjóða hlýtur ávallt að byggjast á
mörgum þáttum, barnaskapur er að ímynda sér ann-
að.
Matthias Bjarnason heilbrigðisráðherra flytur ávarp við opnun kvennadeildar Landspitalans.
„Til að veita mœðrum
og börnumbestu hugs-
anlega umsjón og að-
hlynningu"
— kaflar úr óvarpi Matthíasar Bjarnasonar,
heilbrigðis- og tryggingaróðherra,
við opnun nýju kvennadeildar Landspítalans
„Ég vil nota þetta tækifæri til
að þakka öllum þeim, sem iagt
hafa hönd að verki tif þess aö
þessi bygging hinnar nýju fæð-
inga- og kvensjúkdómadeildar,
hefur komist I not. Ég þakka
einstaklingum og samtökum,
sem sýnt hafa málinu áhuga og
fjárhagsiegan stuðning, ég
þakka öllum starfsliöi spitalans,
sem unnið hefur ómetanlegt og
óeigingjarnt undirbúnings-
starf , og verið vakandi um það,
aö byggingin yrði sem best úr
garði gerð”, sagöi Matthias
Bjarnason, heilbrigðisráðherra,
I ræöu sinni vð opnun nýju
kvennadeildar Landspitalans.
1 ræðu sinni fjallaði ráöherra
m.a. um Landspitalann og um
afstöðu til fæðinga fyrr og siðar,
og sagði þá m.a.:
Fyrsta barniö á Land-
spítalanum fyrir 46 árum
„Landspitalinn er ekki gömul
stofnun, hann tók til starfa um
þetta leyti árs 1920 og þar voru
þá 92 sjúkrarúm á tveim deild-
um, handlæknisdeild og lyf-
læknisdeild, en nokkur hluti
handlæknisdeildar var ætlaður
sængurkonum og urðu þau rúm
þegar til kom 12.
Fyrsta barnið fæddist á þess-
um spitala hinn 5. janúar 1931.
Sem sérstök stofnun varð fæð-
inga- og kvensjúkdómadeild sú,
er þetta hús er byggt við, tekin i
not i lok árs 1948, en fyrsta barn
þar fæddist 2. janúar 1949.
Fæðinga- og kvensjúkdóma-
deildin hafði þvi starfað í hart
nær 30 ár þegar þessi nýja við-
bygging tekur til starfa og er
fyrir löngu orðin allt :of litil,
enda kröfur allar um aðstöðu og
umönnun aðrar en voru i lok
heimsstyrjaldarinnar siðari,
þegar gamia fæðingardeildin
var hönnuð.”
Meirhluti fæðinga í
heimahúsum áður fyrr
„Ég ætla hér ekki i þessu
stutta ávarpi að rekja frekar
byggingarsögu og framtiðarfyr-
irætlanir um byggingar á Land-
spitalalóð, en þess i stað að fara
nokkrum orðum um það sér-
svið, sem starfar á i þessari
stofnun, semnúer formlega tek-
in i notkun.
Lengi vel voru fæðingar ekki
taldar þess eðlis að sérstök
sjúkrahús þyrfti til þess að fæð-
ingarfæru fram. Meirihluti fæð-
inga fór fram i heimahúsum
með aðstoð ljósmóður og stund-
um læknis við misgóðar aöstæð-
ur.
A siðustu áratugum hefur af-
staðan til fæðinga gjörbreyst.
Menn hafa gert sér ljósa nauö-
syn þess að fylgjast náið með
mæðrum um meðgöngutima og
hafa við fæðinguna sjálfa allan
þann viðbúnað, sem þarf til þess
að gripa inn i, ef út af ber. Þvi er
það að deild eins og þessi er
byggð svo að hægt sé að veita
mæðrunum bestu hugsanlega
umsjón og aðhlynningu og börn-
unum þá umönnun, sem sköpum
getur skipt um lif eða dauða,
heilbrigði eða örkuml.”
Sérstakur andi ríkir
á fæðingadeild
„Það rikir sérstakur andi á
fæðingardeild, annar andi en á
flestum öðrum sjúkrastofnun-
um.
Fæðingin, upphaf æviskeiðs-
ins, birting nýs einstaklings, er
oftast viðburður hátiöleika og
eftirvæntingar, sem fjölskyldan
öll tekur þátt i, og starfsfólkið
verður vitni að og þátttakandi i
meiri eftirvæntingu og gleði en
rikir á flestum öðrum sjúkra-
stofnunum.
Þessi braut er þó ekki alltaf
bein og breið fremur en aðrar,
sorgin og vonbrigðin birtast
þegarungt lif slokknar og þegar
börn fæðast andlega og likam-
lega vanheil, þannig að ekki er
hægt úr að bæta. En þetta eru
undantekningar frá aðalregl-
unni, flestar mæður fara heim
ánægðar með heilbrigð börn, og
til að tryggja velferð mæðra og
barna hefur verið reynt að gera
þessa stofnun úr garði þannig að
aðstaða til eftirlits og umönn-
unar sé eins og menn vita hana
besta við nútimaþekkingu.”
Mikil viðbrigði
„Viðbrigðin frá starfsaðstöðu
i gömlu fæðingardeild og þeirri
nýju hljóta að vera mjög mikil.
Sérstaklega hefur öll aðstaða
batnað til skurðaðgerða og
barnaeftirlits og er þess að
vænta aðsá aðstöðumunur komi
fram i betri og aukinni þjónustu.
Mér hefur hér orðið tiðrætt
um hlut fæðingarstofnunarinnar
i þessu húsi, en hinu má ekki
gleyma að hér verður aðalmið-
stöð kvenlækninga i landinu.
Skurðlækningar og geislameð-
ferð á þvi sviði hefur fengið
góða aðstöðu i þessari byggingu
og er þess að vænta að fyrir
þeim þáttum heilbrigðisstarfs
sé allvel séð um sinn.
Hvað snertir aðstöðu til kven-
skurðlækninga, þá sést árangur
þeirra lækninga fyrst og fremst
i árangri af meðferð illkynja
sjúkdóma og við væntum þess
að einnig á þvi sviði verði til-
koma þessarar nýju deildar til
að bæta árangur og auka
öryggi.”
—ESJ