Vísir - 11.01.1977, Blaðsíða 10

10
VISIR
Ctgefandi: Hcykjaprcnt hf.
Framkvæmdastjdri: DavlA Gu&mundsson
Hitstjórar: l'orstcinn Pálsson ábm.
ólafur Hagnarsson
Hitstjórnarfulltrúi: Bragi Guömundsson. Fréttastjóri erlendra frétta : Guömundur Pétursson. Um-
sjón meft helgarblafti: Arni Þórarinsson. Blaftamenn: Edda Andrésdóttir, Einar Guftfinnsson, Elías
Snæland Jónsson, Finnbogi Hermannsson, Guftjón Arngrímsson. Kjartan L. Pálsson, óli Tynes,
Sigurveig Jónsdóttir, Sæmundur Guftvinsson. Iþróttir: Björn Blöndal, Gylfi Kristjánsson Akur-
eyrarritstjórn: Anders Hansen. t'tlitsteiknun: Jón óskar Hafsteinsson og Magnús ölafsson. Ljós-
myndir: Jens Alexandersson, Loftur Asgeirsson. Auglýsingastjóri: Þorsteinn Fr. Sigurftsson.
Dreifingarstjóri: Sigurftur R. Pétursson.
Auglýsingar-.Hverfisgata 44.Slmar lltibO, Hbbii Askriftargjald kr. 1100 á mánufti innanlands.
Afgreiftsla : Hverfisgata 44. Slmi H66II Verft I lausasölu kr. 60 cintakift.
Ritstjón:Síftumúla 14.Slmi 86611. 7llnur Prentun: Klaftaprent hí.
Akureyri.Slmi 96-19806
Þeir reikna sér sölulaun
á útflutningsbæturnar
Menn hafa lengi þrætt um málefni landbúnaðarins.
Landbúnaðarframleiðslan hefur sennilega sætt meiri
gagnrýni en önnur atvinnustarfsemi í landinu. Engum
heilvita manni hefur þó komið til hugar, að við gætum
verið án þessarar atvinnugreinar. Á hinn bóginn er
Ijóst, að þar má finna brotalamir eins og hinar miklu
útflutningsbætur sýna glögglega.
Nærri mun láta að tvö þúsund milljónum króna sé
varið til uppbóta á útfluttar landbúnaðarafurðir. Hér
er um mikla f jármuni að ræða og eðlilegt er, að mönn-
um standi ekki á sama um slíkar meðgjafir til er-
lendra aðila. En þessu verður að sjálfsögðu ekki
breytt án umfangsmikillar endurskipulagningar.
Á hinn bóginn er athyglisvert að gefa því gaum,
hvernig sölu á landbúnaðarvörum til útlanda er hátt-
að. Vfsir upplýsti í því sambandi í lok síðustu viku, að
sú regla hefur gilt gagnvart söluaðilum, að þeir hafa
ekki einvörðungu fengið greidd sölulaun af söluand-
virðmu, heldur einnig af verðjöfnúnarsjóðsgreiðslum
og útf lutningsbótum.
Sambandið seldi þannig fyrir skömmu úr landi
undanrennuduftá 10 kr. hvert kfló, en skráð heildsölu-
verð er 270 krónur. Spurning hlýtur að vera, hversu
langt er unnt að ganga í slíkum meðgjöfum. En hitt er
ekki siður vert eftirtektar, að Sambandið fær rúmlega
helming af söluandvirðinu í sölulaun.
Þessi regla leiðir til þess, að útflutningsaðilunum
stendur nákvæmlega á sama um á hvaða verði þeir
selja vöruna erlendis. Þeir fá sin sölulaun reiknuð af
útf lutningsuppbótunum og geta því gefið útlendingum
eins og þeim sýnist án þess að tapa.
Þessi háttur er ekki aðeins andstæður öllum við-
skiptavenjum, heldur er hann ósiðlegur og skaðar
málstað landbúnaðarins, sem sannarlega á i vök að
verjast.
Andvaraleysi
Embættismannavaldið hefur á mörgum undanförn-
um árum smám saman verið að draga úr áhrifavaldi
Alþingis. Þingmenn hafa verið heldur andvaralausir
um þessi efni bæði í stórum málum sem smáum.
Nefna má sem dæmi hér um, að f járveitinganefnd
Alþingis hefur aldrei fengið eðlilega starfsaðstöðu.
Þessi nefnd þingsins ætti þó öðrum fremur að hafa
sérfræðinga i sinni þjónustu. Og segja má með nokkr-
um sanni, að hún geti ekki unnið sjálfstætt að fjár-
lagagerð án sérmenntaðra starfsmanna.
Fyrir skömmu var ráðin nokkur bót á þessu vanda-
máli. Fjárveitinganefnd fékk náðarsamlegast starfs-
mann. En Alþingi kom þar hvergi nærri og hann er
ekki starfsmaður þeirrar stofnunar. Starfsmaður
fjárveitingarnefndar er ráðuneytisstarfsmaður og
lýtur þar af leiðandi embættislegu húsbóndavaldi.
Sjálfsagter þessi nýi háttur til bóta fyrir fjárveit-
inganefnd. En furðulegt er, að alþingismenn skuli
láta embættismannavaldið misbjóða sér svo stórlega
sem þetta einfalda dæmi sýnir. Að réttu lagi á Alþingi
sjálft að ráða sérfræðinga til starfa fyrir fjárveit-
inganefnd og þeir eiga að hafa sjálfstæða stöðu gagn-
vart ráðuneytunum.
Hér er um grundvallaratriði að ræða. En ekki er að
„sjá, að einn einasti þingmaður haf i gert athugasemdir
við þessa ráðstöfun. Þetta er ekki stórvægilegt mál,
en það sýnir hvert stefnir. I sjálfu sér er engu líkara
en þingmenn geri sér ekki grein fyrir mikilvægi þess,
að Alþingi haldi sjálfstæði sinu gagnvart embættis-
mannavaldinu.
Þriðjudagur 11. jánúar 1977
vism
Sömu sjónarmið
róða og hjó eitur-
lyfjasölunum
Nýtt ár gekk i garð með hækk-
un á áfengi og tóbaki til þess að
vega upp á móti kauphækkun
opinberra starfsmanna. Drop-
inn af sæmilegu brennivlni kost-
ar um 70 aura, og fá menn þvi
tiu dropa fyrir sama verð og
flaskan kostaði, þegar brenni-
vin voru leyfð að nýju 1934.
Verðlagning á áfengi er löngu
hætt að miðast við að sporna
gegn óhóflegri áfengisneyslu, —
þvert á móti ráða sömu sjónar-
mið og hjá eiturlyfjasölum, —
■þó er mér sagt, að þeir leggi
vægar á.
En hér er við ramman reip að
draga. Tekjur rikissjóðs af á-
fengisversluninni eru orðnar
slikar, að rikisstjórnin er raun-
verulega mesti alkóhólisti
landsins.
Veldur lögbrotum
NU vil ég ekki gerast sérstak-
ur talsmaður þess, aö áfengi sé
selt á vægu verði. Afengi á aö
vera svo dýrt, að menn teíji þaö
til munaðar. Hins vegar á verð-
ið að vera innan þeirra skyn-
samlegu marka, að menn leiti
ekki annarra og ódýrari leiða til
þess að útvega sér það. Það er
mikill misskilningur, að verðlag
hafi áhrif á eftirspurn eftir á-
fengi. „Afengi er alltaf sinna
peninga virði”, sagði Albert
Engström.
A ég hér einkum við smygl og
bruggun.
Aukið smygl
Aukin samvinna tollyfirvalda
á Vesturlöndum hefur valdið
þvi, að ekki er með góðu móti
hægt að fá tollfrjálst áfengi i
höfnum nema austantjalds og
vera viss um aö ekki sé tilkynnt
um áfengið til íslenskra tollyfir-
valda. Samt sem áður er verð á
áfengi hér á landi slikt, að það
er mikill gróðavegur að kaupa
áfengi i búð t.d. i Hollandi og
selja hér lægra verði en sama
flaska kostar úr Rikinu.
Gróðinn er slikur, að á hverju
ári kemst upp um smygl, jafn-
vel um samtök farmanna til að
smygla og selja áfengi.
Ahættan sem fylgir smyglinu
er gifurleg. Skipafélögin visa
viðkomandi mönnum úr starfi,
ef upp kemst. Nöfn þeirra eru
nánast birt með þvi aö sagt er
frá þvi á hvaða skipi þeir voru
og hvaða stöðum þeir gegndu.
Og þess utan eru þeir dæmdir i
óheyrilegar refsingar, sem eru
fjarri öllum venjulegum refsi-
sjónarmiðum.
Það segir sig þvi sjálft, að á-
góði þessara manna hlýtur aö
vera mikill, ef vel tekst til, fyrst
svo er lagt undir. Þó kaupa þeir
nú orðið áfengið á dýrara verði
en ATVR og selja ódýrara.
Og almenningur lika
Þess verður ekki vart að al-
menningur telji smygl til af-
brota, sem réttlæti svo þungar
refsingar, sem dæmdar eru. Og
aldrei heyrist um að óbreyttur
borgari kæri til tollyfirvalda, ef
hann verður var við smyglað á-
fengi á sama hátt og hann gerði
t.d. um innbrot, þar sem refs-
ingar eru þó vægari.
Þvert á móti gerast margir
lögbrjótar, þegar þeir eiga þess
kost aö kaupa smyglað vin, —
eða ganga i lið með smyglurum
með þvi að reyna að skjóta pela
fram hjá tollvörðum. Þetta gera
menn, þrátt fyrir hættu á sekt-
um og jafnvel dómi, fyrir utan
^"TíaralduT^íöndal^
l skrifar: j
V ' '"t
það að brjóta lög, sem hlýtur að
vera venjulegum heiðarlegum
manni visst áhyggjuefni.
Eg hygg, að hófleg álagning,
t.d. svipuð áiagning og hjá
smyglara, yrði til þess að þessi
lögbrot hins almenna borgara
hyrfu úr sögunni.
Svo er lagt i
ölgerð er orðin hjáverk hjá
mörgum fjölskyldum, og raunar
vingerð lika. Menn gera sér
berjavin og rabbarbaravin. Allt
er þetta ólöglegt athæfi, sem
varðar þungum refsingum, sem
vitanlega eru ekki i neinu sam-
ræmi við eðli brotsins.
Fyrir nokkrum árum var ekki
mikið um vin- eða ölgerð. 1 dag
erþessi fristunda- og sparsemd-
ariðnaður svo algengur, að öl-
gerðarefni fást i öllum stór-
verslunum og flestum apótek-
um. Vitanlega eru ákvæði laga
uppfyllt af hálfu seljanda með
þvi að tilkynna vendilega, að
ekki meigi setja meiri sykur en
nægi til að búa til drykk með
minna en 2 1/4% alkóhóls.
Slævir réttarvindund —
Ég hef hér bent á, að óhóflegt
verðá áfengi verður beinlinis til
þess, að menn reyna að útvega
sér áfengieftir öðrum leiöum, —
og þessar leiðir eru refsiverðar
skv. lögunum eins og snæris-
kaup hjá röngum kaupmanni
fyrr á tið. Almenn þátttaka i
bruggi og nánast vinsemd við
smyglara sýnir hins vegar, að
almenningur litur þessi brot
ekki alvarlegum augum, —
tekur jafnvelþátti þeim sjálfur.
Hins vegar slævir þetta réttar-
vitund manna og getur þannig
til langframa gert menn mót-
tækilegri til þátttöku i öðrum og
alvarlegri afbrotum.
Samkeppnin við hassið
Afengi hefur verið eini vímu-
gjafinn, sem islendingar hafa
notað fram á siðustu ár, — að
pilluætur fóru að sjást.
Það vandamál er utan þessar-
argreinar. Kannabisefni hafa á
siðustu árum orðið nokkuð al-
geng neysluvara meðal ákveö-
ins hluta fólks, einkanlega ung-
linga.
Það þarf ekki aö taka fram,
aöbannað er að selja unglingum
áfengi, þótt yfirvöld hafi ekki
meiri áhuga á að framfylgja þvi
banni en svo, að leggja varð
niöur hátiðahöld i miðbænum
vegna drykkjuláta þessara
sömu unglinga. Svo auðvelt er
þeim að komast yfir hinn for-
boðna drykk.
Ahugi unglinga á vimugjöf-
um, sem áður var svo til ein-
göngu áfengi hefur nú beinstað
hassi og liggja til þess nokkrar
ástæður, sem ég tel rétt að
vekja athygli á.
óhagstætt verð
Menn verða að hafa i huga, að
meðal unglinga er sú kenning
útbreidd, að kannabisefni séu
hættulaus og ekki ávanabind-
andi eins og áfengi. Rök heil-
brigðisyfirvalda um hið gagn-
stæða og sorgleg dæmi hafa ekki
kveðið niður þessa kenningu.
Margir unglingar gera þess
vegna . engan greinarmun á
neyslu áfengis og kannabis.
Þeir segja hins vegar:
Við höfum aðgang að bæði á-
fengi og hassi. Hvort tveggja
gerist eftir ólöglegum leiðum.
Það, að okkur sé refsilaust að
neyta áfengis skiptir okkur ekki
máli, — fyrirhöfnin er i raun sú
sama.
Hins vegar er áfengi mun dýr-
ara en hass. Við getum fengiö
nægilegan kvöldskammt af
hassi fyrir brot þess verös, sem
áfengi kostar, — jafnvel þótt
það sé smyglað. Og þar sem við
erum þeirrar skoðunar, að hass
sé álika hættulegt og áfengi, ef
nokkuð er, — þvi eigum við þá
ekki að spara okkur fé og reyk ja
hass?