Vísir - 26.09.1978, Blaðsíða 10

10
Þriðjudagur 26. september 1978 VTSIR
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprenth/f
Framkvsmdastjdri: Davtð Guömundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson ábm.
úlafur Ragnarsson
Ritst jórnarf ulltrúi: Bragi Guðmundsson. Fréttastjóri erlendra frétta:
Guðmundur Pétursson. Umsjón með helgarblaði: Arni Þórarinsson. Blaða-
menn: Berglind Asgeirsdóttir, Edda Andrésdóttir, Elias Snæland Jónsson,
Guðjón Arngrimsson, Jón Einar Guðjónsson, Jónina Mikaelsdóttir, Katrin Páls-
dóttir, Kjartan Stefánsson, Öli Tynes, Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Gylfi
Kristjánsson og Kjartan L. Pálsson. Ljósmyndir: Gunnar V. Andrésson, Jens
Alexandersson. Utlit og hönnun: Jón öskar Haf steinsson, Magnús Olaf sson.
Auglýsinga-og sölustjóri: Páll Stefánsson Askriftargjald er kr. 2000
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson á mánuði innanlands.
Auglýsingar og skrifátofur: Síðumúla 8. Verð i lausasölu kr. 100
Simar 86611 og 82260 eintakið.
Afgreiðsla: Stakkholti 2—4 sími 86611 Prentun Blaðaprent h/f.
Ritstjórn: Siðumúla 14 simi 86611 7 Ifnur
Kerfí í
ógöngum
Löngum hefur það verið talið eitf af aðalsmerkjum
íslensks þjóðfélags, að húsnæði hefur í ríkari mæli en
annars staðar verið í eigu þeirra, sem í því búa.
Eiginhúsnæðisstefnan hefur verið ráðandi og skipt
miklu um dreifingu auðsins og eflt fjárhagslegt sjálf-
stæði hins almenna borgara.
Á síðari árum hefur þess hins vegar* ekki verið gætt
sem skyldi að treysta undirstöður eiginhúsnæðisstefn-
unnar. Vel gæti því svo farið að leiguíbúðastefnan yrði
hlutsterkari innan fárra ára sakir andvaraleysis
borgaralegra stjórnmálaafla.
Sannleikurinn er sá að veruleg þörf er á að umbylta
húsnæðislánakerf inu. Ekki vegna þess, að þeir sem við
það starfa vinni ekki vel, heldur fyrir þá sök, að það
þjónar ekki þeim markmiðum, sem æskilegt er að við
setjum okkur í þessum efnum. Við erum komnir í ógöng-
ur með kerfið.
Viglundur Þorsteinsson iðnrekandi benti á þá athyglis-
verðu staðreynd hér í blaðinu i síðustu viku, að á siðasta
ári gátu menn úti á landsbyggðinni fengið allt að því 11
milljónir króna í húsnæðislán meðan hin almennu lán
voru innan við 3 milljónir króna. Til dæmis var útilokað
f yrir Reykvíkinga að fá hærri lán á þessum tíma.
Ástæðan fyrir þessu er sú, að Byggingarsjóður ríkisins
lánar sveitarfélögum allt að 80% af byggingarkostnaði
til þess að reisa leigu- og söluíbúðir. Hugmyndin var sú
hjá þingmönnum á sinum tíma að ryðja með þessu móti
leiguhúsnæðisstefnunni farveg. Reyndin hefur hins
vegar orðið sú, að sveitarfélögin hafa fyrst og fremst
verið formlegur milliliður milli byggingarsjóðsins og
einstaklinga, sem þannig hafa fengið80% af byggingar-
kostnaði að láni við byggingu eigin húsnæðis.
Við þetta háa lánahlutfall er ekkert að athuga. í raun
og veru ætti það að vera meginregla en ekki baktjalda-
leið f yrir suma en ekki aðra. Það myndi haf a stórkostleg
áhrif til þess að draga úr óraunhæf um launaþrýstingi, ef
unnt yrði að koma húsnæðislánakerfinu í það horf, að
menn almennt fengju 80% byggingarkostnaðar að láni til
langs tíma. Víst er að víxlafargið hefur öðru fremur
knúið áfram þá launapólitík, sem hér hefur verið
ríkjandi, að f jölga krónunum án tillits til verðgildis.
Sigurður Sigurðsson byggingarverkfræðingur skrifar
grein í Vísi í gær í tilefni af ádeilum Víglundar Þor-
steinssonar. Hann bendir þar á þá athyglisverðu stað-
reynd, að á siðustu tveimur árum hefur byggingarvisi-
talan hækkað um tæplega 100%, en á sama tíma hafa
húsnæðislánin aðeins hækkað um rúmlega 50%.
Samkvæmt þessu hafa húsnæðislánin því í raun og
veru lækkað um f jórðung. Þetta er mikil afturför á ekki
lengri tíma. Og það er mjög alvarlegt að einmitt á sama
tíma og almennu húsnæðislánin lækka svo hrikalega þá
skuli fest i sessi hliðarkerfi, sem aðeins fáir eru aðnjót-
andi, en gef ur mönnumkostá að eignast húsnæði með því
að f á 80% byggingarkostnaðar að láni til langs tíma.
Ef f ram heldur sem horf ir verður eiginhúsnæðiskerf ið
á Islandi brotið niður. Það getur haft margháttaðar af-
leiðingar í för með sér. Hafa verður í huga í því sam-
bandi, að verðbólgumeinsemdin á m.a. rætur í
húsnæðislánakerfinu. Og það má ekki gleymast að
eiginhúsnæðisstefnan er ein af undirstöðum raunhæf rar
valddreifingaf í þjóðfélaginu.
Ég berst fyrir sósialisma, en til sósialisma er enginn kortlagður vegur.
Þaðer a.m.k. ekki heimsbyltingin að fyrrverandi
ritstjóri Þjóðviljans tekur sæti viðskiptaráðherra,
en hann berst þó fyrir sósíalisma og vonar að fram-
tíðarríki sósíalismans sé honum ekki fjarlægara
eftir að hann tók við ráðherraembætti en það var
áður. Svavar Gestsson er yngsti ráðherrann í ríkis-
stjórninni, 34 ára gamall. Hann hefur undanfarin ár
ritstýrt Þjóðviljanum og oft sent mönnum í við-
skiptalífinu kaldar og hvassyrtar kveðjur. Nú er
hann orðinn æðsta yfirvald í viðskiptamálum.
Blaðamaður Vísis átti stutt viðtal við Svavar
Gestsson nýlega, og fer það hér á eftir.
Að fást við veruleikann
— Hvernig finnst þér nú að vera
farinn að fást við veruleikann
eftir að hafa verið meira og
minna við hugmyndafræðileg
skrif á bjóðviljanum undanfarin
ár?
— Ég tel mig að sjálfsögðu hafa
verið að fást við veruleikann i
skrifum minum, allt frá þvi að ég
hóf störf á Þjóðviljanum fyrir 14
árum. Það er þó auðvitað að
mörgu leyti býsna mikill munur á
starfsvettvangi hér og á Þjóðvilj-
anum. Það spurði mig að þvi
fréttamaður um daginn, hvort á
þessu væri ekki mikill munur, þar
sem ráðherrar yrðu að vera mun
ábyrgari en ritstjórar. Ég sagði,
að það væri mesti misskilningur.
Ritstjórar yrðu að vera ábyrgir
engu siður en ráðherrar.
— Hefur framtiðarriki
sósialismans færst þér nær eða
hefur það fjarlægst?
— Ég get nú ekki sagt að það
hafi færst nær, en vonandi hefur
það ekki heldur fjarlægst við það
að ég tók við störfum ráðherra.
Það eitt, að sósialistar setjast i
rikisstjórnarstóla i borgaralegu
samfélagi, breytir ekki hlutunum
i grundvallaratriðum. Og eitt það
hættulegasta fyrir stjórnmála-
menn, — og þá sérstaklega
sósialista, er aö gefa stuðnings-
mönnum sinum tálvonir, þannig
að t.d. stuðningsmenn okkár telji
að vandamálið sé leyst við það að
við höfum svo og svo marga þing-
menn og svo og svo marga ráð-
herra. Þannig eru málin ekki.
En það sem við gerum með þvi
að vera i rikisstjórn er kannski
fyrst og fremst það, að við reyn-
um að sniða verstu agnúana af
hinu borgaralega rikisvaldi gagn-
vart verkalýðshreyfingunni.
Samskiptin við „braskar-
ana"
— Mörgum verslunarmönnum
þykir súrt i broti að einmitt þú
skulir hafa tekið sæti viðskipta-
ráöherra.
Attu von á þvi að samskipti
þin við þá menn, sem þú svo titt
hefur nefnt braskara eða viðlika
nöfnum, verði erfið?
— Ég vil ekkert um það segja,
hvort þau verða erfið. Hitt er
annað, að ég hef þegar fengið frá
þeim málshöfðun, sem er vist ný
bóla. Hvort það er til vitnis um
það, að sámskiptin verði erfið i
framtiðinni, um það skal ég
ekkert segja.
Þeim verður hins vegar að vera
ljóst, að ég er náttúrulega stað-
ráðinn i þvi að reyna að hindra
með einhverjum hætti, að óeðli-
legir verslunarhættir verði við-
hafðir hér i landinu.
Verslunin hefur byggt i
kringum sig afskaplega traust
hagsmunakerfi, og er þá vægt til
orða tekið. Þetta hagsmunakerfi
er ekki einasta á vegum
verslunarinnar sjálfrar, heldur er
hér um að ræða ýmis hagsmuna-
íeg tengsl, sem verslunin hefur
hvarvetna i þjóðfélaginu. Það
gerist þvi ekki með neinum
hókus-pókus-aðferðum að fá þetta
ástand lagfært.
Þó að ég muni leggja áherslu á
það, að ganga i þetta verk, þá veit
ég ekki hvort við sjáum af þvi
árangur á næstu vikum eða
mánuðum. En ég er staðráðinn i
að gera þetta.
Með þessu er ég ekki að iýsa
yfir striði við það fólk, sem
vinnur i versluninni. En ég segi
það hins vegar íullum fetum, að
allir þeir, sem hirða stórgróða af
þvi að versla með nauðsynjar,
allir þeir sem brjóta lög við inn-
flutning eða verslun af hvaða tagi
sem er, hljóta að gera sér grein
fyrir þvi, að slik iðja á engan rétt
á sér, og verður að sjálfsögðu
meðhöndluð samkvæmt þvi.
— Þú segir, að gróði af þvi að
versla með nauðsynjar eigi ekki
rétt á sér!
— Lögbrot við verslun, af hvaða
tagi sem eru, eiga náttúrulega
ekki rétt á sér. Vandinn i allri
verslunarmálapólitik hér á landi
á undanförnum árum tel ég að
hafi verið sá, að stjórnvöld hafa
einblint á tiltölulega litinn þátt
verslunarinnar, sem er álagn-
ingarprósentan. Ég tel að það sé
nauðsynlegt að marka heildstæða
stefnu i þessum efnum, þar sem
allir hlutir, sem lúta að verslun og
viðskiptum, verði teknir með inn i
myndina.
Jón og séra Jón
— Nú stóð verkalýðshreyfingin
að ólöglegum aðgerðum fyrr á
þessu ári og þá með fulltingi þinu
og þinna flokksmanna, — sumir
segja að undirlagi ykkar. Nú
boðar verslunarstéttin aðgerðir
til að viðhalda óskertum kjörum
en þá bregst þú hart við og talar
um lögbrot, sem tekið verði hart
á. Er að þinu mati munur á Jóni
og séra Jóni i þessum efnum?
— Ég veit ekki hvað þú átt við
þegar þú talar um verslunarstétt-
ina, en ég vil taka það fram, að ég
tel a$ barátta verkalýðshreyf-
ingarinnar 1. og 2. mars s.l. hafi
verið fullkomlega réttlætanleg og
eðlileg. Þar var um að ræða að
menn voru að reyna að verja
kjör, sem nýlega hafði veriö sam-
ið um i kjarasamningum.
Það dregur enginn i efa, að
stjórnvöld hafi rétt til ákvörðunar
um það, að það sé aðeins hluti af
gengislækkuninni sem valdi
hækkun á álagningu. Ef við ekki
Berst fyrir sósíalisma
— Telur þú þig ennþá þjóna
hinni eiginlegu þjóðfélagsbylt-
ingu?
— Ég berst fyrir sósialisma, og
tel mig vera að þvi. Að þvi marki
er engin bein braut til. Það er
enginn kortlagður vegur til
sósialisma. Hins vegar er það
ljóst, að sósialismi verður ekki
skapaður nema með lýðræðis-
legri þátttöku fólksins.
,Álagningin getur hækkað eða lækkað'