Vísir - 29.09.1978, Blaðsíða 11

vism Föstudagur 29. september 1978
Niðurstöður könnunor Hogvangs: f
EKKI ER ALLT DYRAST HER
VERÐKÖNNUN NOKKURRA NEYSLUVARA 4.-8. SEPT.
KÖNNUN A ALÖGUM RÍKISINS A EINSTAKA VÖRUFLOKKA
SVÍÞJÖÐ =100. í PRÖSENTUM AF UTSÖLUVERÐI VÖRUTEGUNDA HVERS VÖRUFLOKKS.
VÖRUFLOKKUR ÍSLAND M DANMÖRK M NOREGUR : M . SVÍÞJðÐ M
Matvæli 109.6 8 109.7 8 122.8 ' 8 100.0 8
Hreinlætis- og sny ;-tivörur 82.2 6 110.6 5 117.2 6 100.0 5
Föt 100.5 4 99.8 2 98.6 4 100.0 3
Rafmagnstai-.i og áhöld 121.3 5 99.3 5 96.3 5 100.0 5
Leikföng 113.2 1 80.8 1 108.6 1 100.0 1
Leirtau 245.6 1 164.7 r 168.5 1 100.0 1
Barnavagnar 155.6 1 166.9 1 115.8 1 100.0 1
Pennar 122.8 1 121.1 1 106.5 1 100.0 1
Salerni 60.5 1 72.2 1 100.0 1
Hjólbarðar . 85.3 1 97.5 1 116.0 1 100.0 1
Bifreiðar 151.4 1 116.3 1 128.5 1 100.0 1
Meðaltal: 108.6 30 107.8 : 27 112.0 29 100.0 28
M = Fjöldi vörumerkja.
Vöruflokkur ÍSLAND M DANMÖRK M NOREGUR M SVÍÞJÖÐ M
Matvæli 27.4 8 19.8 8 17.7 8 17.1 8
Hreinlætis- og snyrtivörur 25.7 5 16.8 4 16.6 5 17.1 4
Föt 25.5 3 16.8 1 18.3 3 17.1 2
Rafmagnstæki og áhöld 34.6 5 20.1 5 16.8 5 17.1 5
Leikföng 23.0 1 16.8 1 16.6 1 17.1 1
Leirtau 49.6 1 16.8 1 16.6 1 17.1 1
Barnavagnar 42.4 1 16.8 1 20.1 1 17.1 1
Pennar 38.1 1 16.8 1 16.6 i 18.6 1
Salerni 50.8 1 16.“8 1 17.1 1
Hjólbarðar 44.9 1 16,8 1 18.3 1 20.8 1
Bifreiðar 58.9 1 58.9 1 4 2.5 1 25.8 1
M.= Fjöldi vörumerkja.
en óbeinir
skattor
eru hœstir
Verð á allmörgum
vörutegundum virðist
vera svipað hér á landi og
gerist á hinum Norður-
löndunum. I sumum til-
vikum er það jafnvel
lægra, ef marka má
könnun Hagvangsá verð-
lagi i þessum löndum.
Talsmenn Hagvangs lögöu á
það áherslu á fundi með blaða-
mönnum, að lita bæri á niöur-
stöðurnar aðeins sem visbend-
ingu, þar sem ekki hefði reynst
unnt að hafa úrtakiö nægilega
stórt.
Eins og fram kom i frásögn
Visis sl. miövikudag af þessari
könnun, náði hún til 30 innfluttra
vörutegunda. Kannað var smá-
söluverð varanna og hlutdeild
rikissjóðs i þvi.
1 ljós kom, að vöruverð var
hæst i Noregi en lægst i Sviþjóð.
Mjög svipað verð reyndist vera
á þessum vörum i Danmörku og
á íslandi.
Tafla I sýnir visitölu
vöruverðsins i könnuninni. Visi-
TAFLA 1
talan er fundin með þvi aö setja
töluna 100 á Sviþjóð og reikna
siðan hlutfall vöruverðs i hinum
löndunum með tilliti til þess.
Hlutur ríkisins stór
Hlutdeild rikissjóðs i útsölu-
verðinu var hæst á Islandi.
Tafla II sýnir, að hér tekur
rikissjóður 58,9% útsöluverðs
bifreiða hér á landi á móti 25,8%
i Sviþjóð, svo dæmi sé tekið. I
verði matvæla var hlutfallið
27,4% á móti 17,1% i Svíþjóð.
TAFLA 2
Þegar könnunin fór fram,
hafði söluskattur á matvælum
ekki verið felldur niöur hér og
hefur þvi þetta hlutfall væntan-
leg-a eitthvaö breyst.
Þá er lögð á það áhersla i
skýrslu Hagvangs að ekki hafi
tekist aö afla upplýsinga um
vörugjald i Noregi og Sviþjóð,
að undanteknum vörugjöldum á
bifreiðum. Vörugjald i Dan-
mörku er meö i könnuninni,
nema i vöruflokknum raf-
magnstæki. —SJ
Uppboði á Breiðholtshúsi frestað
Oðru og siðara uppboði sem
fara átti fram á hluta af húseign-
inni Siðumúla 37 var frestað i
gær. Breiðholt h/f var áður eig-
andi hússins og átti uppboðið að
fara fram að kröfu Gjaldheimt-
unnar i Reykjavik. Skuld Breið-
holts h/f við Gjaldheimtuna munu
nú vera um 15 milljónir. Húshlut-
inn er eign dánarbús hér i borg,
en Gjaldheimtan hafði látið gera
lögtak og þinglýsa þvi áður en af-
sal var gefið út. Akveðið var að
fresta uppboðinu þar til 25. janúar
á næsta ári. —BA—
stéttinni yfir bylgjutoppana i
framleiðslunni. Þær hafa nú um
skeið verið það miklar að al-
mennrar óánægju hefur gætt með
þær byrðar, sem þær leggja
okkur á herðar. Og enn kemur til
sú einhæfni i framleiðslu, sem
landbúnaðurinn er þrúgaður af.
Mun hvergi á byggðu bóli vera
gert ráð fyrir að heil þjóð sætti sig
fyrst og fremst við að neyta
kindakjöts. Að visu kunna tslend-
ingar vel með kindur að fara og
búnaðarhættir miðast mjög við
fjárrækt. Vonandi kemur seint til
þess að sauðfjárbúskapur hverfi
úr sögunni, eins vel og hann á við
aðstæður hér. En það hlýtur að
falla undir einhæfni að byggja
eins mikið á honum og nú er gert,
og i engu er frábrugðinn þeim bú-
skaparháttum sem hérhafa rikt i
a.m.k. tiu aldir.
Kindasmjörið var gjald-
miðill
Orsakir til þessarar einhæfni ■
eru auðraktar. Oldum saman og
alveg fram á þá tuttugustu skiptu
mjólkurafurðir kindarinnar sizt
minna máli en kjöt af dilkum og
sauðum. Þessi mjólkurmatur
kindarinnar var unninn i skyr og
smjör, og hans var neytt með
sama hætti og kúamjólkurinnar i
dag. Eins og alkunna er var
smjörið einskonar gjaldmiðill i
landinu, m.a. notað til að greiða
jarðaafleigur. Kúgildi og ærgildi
miðuðust ekki siður við mjólkur-
afurðir en kjötafurðir. Kjöt af
kindum var yfirleitt ekki sölu-
varningur fyrr en hingað fóru að
koma útlendir menn til sauða-
kaupa, og þótti þá ekki litil búbðt
ofan á mjólkurmatinn að fá greitt
i gulli fyrir kjötið. A sama tima og
þessu fór fram i búskapnum
mátti segja að kúaeign væri alveg
i lágmarki, enda voru hey-
öflunaraðferðir og möguleikar
þannig, að illmögulegt hefði verið
að afla svo þurftafrekum
skepnum fóðurs, ef þær hefðu
verið til i einhverjum mæli. Aftur
á móti mátti lengi halda sauðfé til
beitar að vetrinum, og er alkunna
hve bændur urðu stundum
bjartsýnir i góðum árum, juku
kindaflota sinn, sem siðan strá-
felll úr hor kæmi harður vetur
með jarðbönnum. Þessi beitarað-
ferð átti jafnt við um mjólkurfé
og sauði, þótt enn meiri hörku
væri beitt við sauðina.
Núverandi ástand i landbúnaði
á að nokkru rót að rekja til þeirra
breytinga sem urðu við að hætt
var að færa frá og hætt að nota
kindina sem mjólkurgjafa. Þá féll
niður stór hluti af ærgildinu, án
þess að nokkuð jafnauðsótt kæmi
i staðinn. Að sjálfsögðu fjölgaði
kúm strax við þessa breytingu, en
mig minnir að talið væri að þær
þyrftu áttfalt fóður kindarinnar i
heyi. Að breytingunni lokinni stóð
bóndinn eftir með fóðurfrekan
kúastofn og innistöðufé, sem gaf
nú aðeins af sér kjöt, ull og skinn.
Smám saman varð ekki komizt
hjá þvi að verðleggja þennan
hluta, afurða kindarinnar þannig,
að óbreyttur fjárstofn gæfi af sér
jafn mikið i verðmætum og hann
gerði áður, þegar mjólkin var
helzta afurð hans.
I þessu sambandi er vert að
benda á, að kindin getur af sér
eitt til tvö lömb á ári. Það þykir
ekki mikill afrakstur i kjötfram-
leiðslu meðal þjóða sem hafa
vanizt holdanautarækt, svina-
rækt og kjúklingaframleiðslu.
Góðu heilli er nú verið að vinna að
þvi að efla holdanautarækt i land-
inu með tilraunastarfsemi i Hris-
ey. Þó virðist þannig staðið að
þeirri ræktun, að ekki verði kom-
izt hjá þvi að gagníýna hana,
bæði vegna vals á kynstofni og
vegna þess hægagangs, sem viö-
hafður er um timgun stofnsins.
Samt horfir þetta nú til bóta.
Gylta á grisi eftir fjögurra
mánaða meðgöngutima. Talið er
að átta til tiu grisir komizt á legg
hverju sinni. Það þýðir sextán
grisi á ári á móti tveimur
lömbum.-Um kjúklinga er það að
segja, að talið er að alifugl þurfi
fjögur kiló af fóðri til að ná
markaðsstærð. A þetta hefur
verið bent hvað eftir annað, en
fulltrúar bændasamtakanna hafa
rekið upp hrossahlátur i hvert
sinn og tiundað mörg tormerki á
svina- og alifuglarækt i landinu.
Þeir eru sem sagt þeirraí skoð-
unar, að þótt gyltan gangi ekki
með nema i hundrað og tólf daga
eða svo, skuli ellefu hundruð ár
ekki duga til að koma henni inn i
islenzka landbúnaðardæmið, sem
byggt er m.a. á einu eða tveimur
lömbum á ári. Hér skal borðað
dýrt, og eigi að fara auðvelda
kjötframleiðsluna hjá hverjum
einstökum bónda þá mega menn
fara að vara sig i rökræðunni.
Nýlega var upplýst i blaði að
daggamall kjúklingur kosti hér
tvö hundruð krónur. Þá var
einnig upplýst að sláturkostnaður
hans væri tvö hundruð krónur. A
móti kemur að viða erlendis er
heilssöluverðá kjúklingum fjögur
hundruð krónur pr. kiló. Þetta er
raunar stórkostlegt dæmi um að-
fararnar i kjötframleiðslu hér á
landi. Með þessu háttarlagi
verður áreiðanlega langt þangað
til dilkakjöt veröur dýrara en
hænsnakjöt, sem m.a. er nú
helzta kjötfæða átta hundruð
milljóna Kinverja, sem hafa ekki
efni á að neyta annars kjöts nema
á afmæli byltingarinnar. Þannig
getur verð á einstökum afurðum
komið heim viö landbúnaðar-
stefnuna i heild, og bókstaflega
reynzt hagstætt fyrir forustu
landbúnaðar og fulltrúa bænda-
samtaka.
Er verðmyndunin pólitísk?
Augljóst er af þráfaldlega
endurteknum útúrsnúningum
fulltrúa bændasamtakanna, að
orðræður um fjölbreyttari kjöt-
framleiðslu i landinu munu ná
skammt. Nú er gengið að þvi með
oddi og egg að finna út hvert sé
raunverulegt innflutningsverð á
margháttaðri vöru, sem við neyt-
um. Gott væri ef fóðurbætisverðið
yrði athugað i leiðinni, þótt ljóst
sé að verðlag á þvi kemur heim
við rikjandi landbúnaðarstefnu.
En þó skiptir meira máli, hefði
núverandi landbúnaðarráðherra
þrek til að mæla fyrir um athugun
á verðmyndun i landbúnaði. Sú
verðmyndun skiptir okkur miklu
máli, og þá ekki sizt verö-
myndunin á svina og kjúklinga-
kjöti, og hvort það geti átt sér
stað, að hún sé að einhverju leyti
pólitisk, svo enn um stund verði
hægt að halda þvi fram að dilka-
kjöt sé þrátt fyrir allt ódýrasta
kjötið.
Sauðkindin erfið skepna
Það er staðreynd að miðað við
annan búfénað er sauðkindin ekki
lengur sú mikla afurðaskepna
sem hún var, þegar hún á
þrögnum timum lagði manneskj-
unni eiginlega mest allt til, sem
hún þurfti i sig og á. Fyrir bónd-
ann afkastar hún ekki lengur
nægilega miklu til að vera hag-
kvæmari afurðaskepna en önnur
húsdýr, sem af öörum þjóöum eru
látin standa að mestum hluta
undir kjötframleiðslunni. Þá er
staðreynd að sauðkindin hefur
reynzt landinu erfið skepna hvað
gróðurinn snertir, en vegna
gróðursins eru gerðar vaxandi
kröfur til þess að ævafornri
hjarðmennsku linni og upp verði
teknir búsakaparhættir sem miði
að stðraukinni gróðurvernd.
Þetta veröur þvi að breytast þótt
skrifstofulið bændasamtakanna
þybbist enn við að viðurkenna að
leita verður nýrra lausna i kjöt-
framleiðslu með það fyrir augum
að draga úr hjarðmennskunni og
koma landbúnaðinum alveg inn i
tuttugustu öldina i efnalegu tilliti.
Þetta gerist auðvitað ekki i einni
svipan, enda tekur nokkurn tima
að læra áralagið. Þó skulu menn
ekki vanmeta, að bændur eru
fljótir að tileinka sér nýjustu
tækni, þegar þeir sjá sér hag i þvi
að undan henni verði ekki vikizt.
Má i þvi sambandi minna á
mjólkurframleiðsluna, sem hefur
tekið algjörum stakkaskiptum
á tveimur áratugum meö vélvæð-
ingu (tankvæðingu), sem enginn
hefði látið sig dreyma um fyrir
fimmtiu árum. Hvað hinn ein-
hæfa sauðfjárbússkap snertir er
ljóst, að um breytingar á honum
hafa bændur ekki notið þeirrar
forustu, sem þeir nutu i mjólkur-
framleiðslunni, þvi enn glymja
hrossahlátrarnir i stórsölum
bændasamtakanna i höfuðborg-
inni hvenær sem minnzt er á ann-
marka hans. IGÞ