Vísir - 28.10.1978, Qupperneq 6

r-i r
6
Ég um mig frá mér til mín heitir önnur skáldsaga
Péturs Gunnarssonar sem væntanleg er frá bókaút-
gáfunni Iðunni nú fyrir jólin. Bókin er eins konar
framhald af Punktur punktur komma strik< einni
vinsælustu skáldsögu seinni ára hérlendis sem út
kom fyrir tveimur árum. I nýju bókinni er áfram
rakin saga piltsins Andra og umhverfis hans/ —
gelgjuskeiðið# leit hans að sjálfum sér, tilfinninga-
líf og vandamál hans og f jölskyldu hans.
Skáldsagan hefst á eftirfarandi tilvitun í Gosa,
sögu um tréstrák:
„Ég er lifandi", kallaði Gosi. „En skyldi ég nokk-
urn tima verða eins og aðrir drengir?
Þess má geta að í þessum mánuði er Punktur
punktur komma strik væntanleg á markað í
Svíþjóð, þýdd af Inge -Knutsson og útgef imaf Forum.
Þá er dönsk þýðing einnig til umræðu.
Helgarblaðið birtir hér með leyfi útgefanda og
höfundarkaf la úr Ég um mig frá mér til mín. — ÁÞ.
Laugardagur 28. október 1978
vism
ÉG UM MIG
FRÁ MÉR
TIL MÍN
l
VI —E — SER! Kona drepin i
nótt!
Blaösölubörnin gripu ölpurn-
ar og hlupu niöur stigana. Þaö
var strax komin ös i Afgreiösl-
unni.
Hver drap hana?
Maöurinn hennar auövitaö.
Morö var hvalreki á fjörur
barnanna og gat þýtt ófáar
bfóferöir, jafnvel lukt á hjóliö.
Andrirak augun i smáauglýs-
ingu á innsiöu:
„Hestasveinn óskast i lax-
veiöiá”, upplýsingar i sima sem
var á tali eins og bíósimi.
Þetta var hjá virtu oliufyrir-
tæki. Olíufurstinn var af gamla
skólanum og vildi vasast i öllu
sjálfur, lika ráöa hestasveina i
laxveiöiána sina. örtrööin ætl-
aöi alveg aö klára skrifstofu-
stjórann, hann haföi ekki viö aö
visa drengjum inn til furstans.
Andra var visaö til setustofu,
þar sem fjórir drengir sátu á
bekk, heiöarleikinn uppmálaö-
ur. Þögnin rikti ein. Andra hló
söngfugl i brjósti af þvi einn
drengjanna var kámugur um
munninn og annar meö rendur
undir nöglum. Gleði sem fór
dvinandi þvi sá kámugi var allt-
af að sleikja út um, bráöum var
hann búinn meö alla röndina.
Andri var aö hugsa um aö benda
honum á hvað þaö væri mikill
ósiöur aö vera alltaf aö sleikja
út um, en þá laukst huröin upp
og furstinn kom á hæla þeim
sem hann var að enda viö aö
vfca út. Kallaöi þurrlega á
næsta. Þegar rööin var komin
aö Andra, brá hann fyrir sig
danskennaragöngulagi, en svip-
ur forstjórans mýktist ekkert
viö þaö. Hann var ábúöarmikill
og snöggur upp á lagiö, benti
Andra aö setjast og byrjaöi yfir-
heyrslur. Andri skrúfaöi upp i
smettið ráövendni, sparsemi og
hreint hugarfar, en forstjórinn
spurði þurrlega um nafn, stööu
fööur og eigin veröleika. Hlust-
aöi óþolinmóöur.
Hefuröu gaman af hestum?
Andri sá viö gildrunni. Ef
hann játti afdráttarlaust, gæfi
hann sig út fyrir reiðfant sem
sækti um i þeim tilgangi að
stunda hestamennsku ókeypis.
Milli manns, hests og hunds
hangir leyniþráöur.
Forstjórinn horföi á hann
hneykslaöur, hér væri allsekki
um hunda aö ræöa, viö skyldum
bara alveg halda þeim fyrir
utan dæmiö!
Hefurðu veitt lax?
Andri neitaöi, en hlýlega, svo
forstjórinn héldi ekki aö hann
væri fiskifæla.
Reykirðu?
Tóbak? hváöi Andri, likt og
honum dytti helst f hug kjöt.
Furstinn þakkaöi snubbótt
fyrir og visaöi honum út.
Handviss um aö sér heföi ver-
ið hafnað gekk Andri niöur I bæ
og keypti sér is. Naut þess aö
maka honum um andlitiö og
vera frjáls til aö vera þaö
afstyrmi sem hann i raun og
veruvar.Fékksér vindil áeftir.
Fyrsta farþegaskip sumarsins
varkomiö, túristarnir hringsól-
uðu i miöbænum og horföu
aödáunarfullir á slagtog af rón-
um sem voru á daglegri pislar-
göngu i leit aö vinanda. Ef til
eru hetjur og pislarvottar, þá
eru þaö Islensku rónarnir.
Þaö voru borgarstjdtnarkosn-
ingará næsta leiti og ekkert lof-
orö veriöefnt.Hvaö átti borgar:
stjórnin aö taka til bragös? Ekki
var hægt að bera á borö fyrir
kjósendur aö hún heföi sofiö yfir
sig. Herdeildir voru sendar út i
helgidaga-og næturvinnu til, aö
slá upp Pótemkintjöldum.
Glj^andi ruslakassarvoru festir
á ljósastaura f miöbænum,
„Hrein torg fögur borg” öðru-
megin og auglýsing fyrir
borgarstjórann hinumegin.
Andri sá útundan sér hvar hóp-
ur af ferðamönnum var aö
sleikja umslög og frimerkja
póstkort sem þeir siöan settu i
einn af þessum kössum. Skila-
boð til vina og vandamanna um
ao f erðin gengi aö óskum og þaö
væru engir Isbirnir á íslandi,
hvaö þá vikingar.
Andri kom ekki upp oröi,
enska tungan stolin úr honum.
Hvaö er umslag á ensku?
Umsleik? En póstkassi?
Postkeis? En afsakiö? Afseik?
Afseik umsleik in postkeis...?
Fólkiö var löngu fariö burt.
26.
Um kvöldiö var hringt og til-
kynnt aö Andri væri annar
tveggja sem hefði hlotiö starfiö.
Sennilega haföi tilvitnunin I
Einar Ben gert útslagiö, for-
stjórar eru svo ljóöelskir.
A vinnuhjúaskildaga var
hestasveinunum tveimur og
matráöskonu ekiö upp I afdali.
Þaö var þessi kámugi um
munninn sem haföi valist á móti
Andra. Þeir geröu snógga úttekt
hvor á öörum og virtist jafnt á
komiö meö báöum. Ráöskonan
var gömul I hettunni og talaði
ekki mikiö viö_ þá, en þvi meir
viö litla tik sem hún hafði fyrir
gæludýr.
I Hvalfiröi keypti hún Is og lét
tikina lepja á móti sér. Ekki
vildi tikin tópas, þrátt fyrir
áminningu ráðskonunnar um aö
svo þýddi ekkert aö væla á gott
þegar þau væru komin inn á
öræfi! Leit á drengina og and-
varpaöi. Bilstjórinn var frá
fyrirtækinu og fannst Borgar-
fjöröur tilbreyting frá Lauga-
veginum.
Ekið var aö siöasta bænum I
dalnum þar sem þau voru skilin
eftir I klóm sveitavargsins.
Ráöskonan var strax komin i
hávaöa rifrildi viö bóndann um
kamarinn i veiöihúsinu, og ár-
viss svik á vatnssalerninu.
Ráöskonan: Ég fer ekki
uppeftir fyrr en klósettiö er
komiö.
Bóndinn: Þaö er komiö og þið
veröiö samferöa uppeftir.
Siöan voru hestasveinarnir
settir inn i trunturnar. Ein var
gefin fyrir strok, önnurhentaði i
trúss, þriöja haföi ofnæmi fyrir
regnkápum.
Þaö var um klukkutima reiö
inneftir og þau fóru i samfloti
meö önundi bónda sem var i
íararbroddi meöþetta sem búiö
er aö nefna. Ain átti upptök sin i
vötnum upp á öræfum. Þar var
allt þakiö I jöklum, ójarönesk-
um, himneskúm, enda ekki
viðlátnum nema endrum og
sinnum, en hjúpuöu sig skýjum
þess á milli. Litiö veiöihús stóö
miöjavegu milli byggöa og
öræfa. Þau tóku kofann meö
áhlaupi og mýsnar hlupu alls-
lausar út i móa.
Daginn eftir sóttu Andri og
Már fyrsta hollið. Sumrinu var
deilt niöur á veiöihópa: hvert
úthald stóö viö i viku, en þá tók
næsta viö. Oliufurstinn var
mættur ásamt bankastjóra sem
Andri þekkti af myndum. Milli
furstans og bankastjórans var
hlýlegt grinsamband: „nú
mætti laxinn fara aö vara sig”
og „sá má nú biðja fyrir sér”.
Furstinn var afskiptalaus gagn-
vart strákunum og bankastjóra-
frúnni en beinllnis hrana-
legur viö dóttur slna, var sýknt
ogheilagtaö siða hana til. Hún
var liðlega þritug og elskuleg að
sjá, kannski soldið yfirspennt og
hláturmild, maður hafði á til-
finningunni aö án aöhalds frá
fööurnum myndi hláturinn liöa
hana i sundur.
Fjórir trússhestar puöuöu
undir drápsklyfjum af vistum.
Þau riöu skæting og töluðu ekki
saman, utan hvaö dóttirin vék
sér aö hestasveinunum og vildi
kenna þeim aö sitja hest. Hún
hafði veriö á reiðskóla i Banda-
rikjunum og syndi þeim hvernig
átti aö risa upp til hálfs og siga
niður i takt viö gang hestsins.
Þvi miður voru þessir hestar of
jarðbundnir fyrir svona kúnstir
og hreyfðu sig ekki fyrr en
knapinn var sestur aftur.
Ráöskonan tók á móti þeim
með heitum mat og dúkuðu
boröi. Andri settist til borös meö
fyrirfólkinu, og skyldi ekki
bendingar og grettur ráðskon-
unnar, fór fram aö vita hverju
sætti.
Ertu bandormur! frussaöist
út úr henni.
Ertu bandbrjálaöur, dreng
ormur, hvaö helduröu eiginlega
að þú sért? Prins í álögum?
Már sat viö litiö borö og slafr-
aöi I sig súpuna glottandi.
Hestasveinunum var sumsé ætl-
að aö snæða i eldhúsinu.
Fyrirfólkið gaf sér góðan tima
til að borða. Bankastjórinn
birtist fýrstur og bað um aö sér
yrði færöur maökakassinn. Már
og Andri háöu kapphlaup, og
bankastjórinn kinkaði kolli til
Más sem færöi honum kassann
á andartaki. Siöan byrjaöi
bankastjórinn aö telja upp úr
kassanum. Maökarnir voru
samansnúrraöir eftir feröalag-
iö, en hann stlaði þeim i sundur
af mikilli nákvæmni og taldi
ofan i annan kassa. Þessu haföi
hann lokið um þaö bil sem hitt
fólkiö kom út.
Nokkuö svindlaö á möökun-
um? spuröi furstinn.
1832 i staðinn fyrir 2000, svar-
aði bankastjórinn hróöugur,
þeir hafa snuðaö okkur um 168
maöka.
Þaðer ekki svo li'till peningur,
sagöi furstinn.
Græðgin i þessu pakki, kvart-
aði dóttirin.
Það er þetta sem grefur
undan þjóöfélaginu, sagði
bankastjórafrúin klökk, „Þessi
smáu svik i öllu allsstaðar.”
I svip leit einna helst út fyrir
aö þau ætluöu aö pakka saman
og keyra í bæinn.
27.
Aö viku liöinni tók næsta holl
viö. Mest voru þaö oliufurstar
og gæöingar þeirra. Eins og
kunnugt er, kaupum viö oliu frá
Rússlandi sem komin til Islands
breytist i Esso, Shell og BP.
Þessirheimatilbúnu oliuhringar
eru með hornsteinum lýöveldis-
ms.
Þarnæsta holl var „Meö
Island i takinu” — verktakar
sem önnuðust framkvæmdr
fyrir Herinn. Siöan hverjir á
fætur öörum: útgerðarmenn,
milliliöakóngar og allrahanda
ölmusumenn.
Þegar þeir voru búnir aö
drekka sig drukkna, fóru þeir á
stúfana og skorti nærlifi. Jökl-
arnirglottu, draugalegttungl og
laxalikin glitruöu i röðum. Allt
umhverfið var hreistrað og jók
enn á birtuna. öðruhverju rauk
tikin upp með offorsi, þá var
einhver að rjátla viö hurö ráös-
konunnar.
Már hafði haft með sér Play-
boyblöð sem þeir grúfðu sig yfir
á kvöldin og voru búnir aö pinna
bestu myn-dirnar á þilið á
kamesinu.
t-að var bankaö og inn datt
einn sem vildi fá aö lita á
kvennabúriö, en vinur hans og
aðstoðarmaður reyndi aö halda
I við hann.
Rúnkiði ykkur soldið strákar?
Nei.
Fariði upp á kellinguna?
Þeir aftóku þaö.
En tikina?
Ekki heldur.
Haldiði aö sú gamla hleypi
upp á sig?
Afhverju spyröu hana ekki aö
þvi? spurði Már.
Þú ert kannski búinn? spurði
Andri.
Þá varð vinurinn vondur, og
spurði hvaö Andri héldi að hann
væri, og hvort hann vissi hver
hann (HANN) væri. Setti sig i
heimsmeistarastellingar og
spurði hvort hann væri aö fiska
eftir fæting.
28.
Þótt þeir væru samkvæmt
samningum þjónar veiöifólks-
ins, leið ekki á löngu áöur en
þeir náöu áhrifum i gegnum
þekkingu. Veiöimenn komu og
fóru en þeir voru kjurir. Smátt
og smátt læröu þeir aö þekkja
ána, vissu hvaöa hyljir voru
gjöfulastir.hvar laxinn lá ihylj-
unum, allt eftir vatnsmagni ár-
innar og ástandi vatnsins.
Stundum lá hann i strengnum,
stundum á breiöunni, stundum
við flúöirnar. Ennfremur hvaöa
beita átti viö á hverjum staö.
Sumir fengu þá til að krækja i
fyrir sig, en þreyttu sjálfir og
lönduðu. Þeim tók aö áskotnast
þjórfé. útlit þeirra var til frek-
ari áherslu sérþekkingunni.
Hárið óx niöur á heröar, þeir
voru svartir i framan af sól og
skit, hendurnar skorpnar af
stööugrihandfjötlunáánamöök
um. Þeir voru sannkallaöir
kábojar öræfanna og riöu til
fundar viö ný gengi eins og
veiðimenn til móts viö bráö.
Andri fann aö þaö var eitt-
hvaö aö gerast I Hkamanum,
hann var allur aö breytast.
Líkamslinurnar byrjuöu aö
brotna, búkurinn braust um I
fötum sem stóöu honum á
beini. Og ekki nóg meö að hann
fyndi fyrir ló á efrivör, brúskur
óx út úr kinnbeininu og vottaði
fyrir yndislegum bólum á enni
og baki.
Einn góðan veöurdag reiö
skotiö af: strókurinn stóö upp úr
lúkunni. Hann spratt á fætur og
starði á það eins og útfrymi aö
handan. Það var ekki um að
villast, hans timi var runninn
upp. Þetta var stórkostlegur
dagur, einn af þessum dögum
sem eru eins og I bundnu máli. í
endurminningunni fylgir þeim
lúðrahl jómur.
Kápumynd bókarinnar er eftir Brian Pilkington
— Helgarblaðið birtir kafla úr hinni
nýju skóldsögu Péturs Gunnarssonar
sem Iðunn gefur út nú fyrir jólin
i