Vísir - 30.03.1979, Blaðsíða 9

VISIR
Föstudagur 30. mars 1979
Þá er komið þar sögu Fram-
sóknarflokksins, að ólafur Jó-
hannesson, forsætisráðherra,
hyggst hætta formennsku fyrir
flokknum. Á valdatfma sinum i
flokknum hefur hann verið for-
sætisráðherra fyrir vinstri
stjórnum i ein fjögur ár sam-
tals, og hefur flokkurinn tapað
miklu fylgi á þeim tima.fyrst og
fremst I siðustu kosningum eftir
fjögurra ára samstjórn hans og
Sjálfstæðisflokksins, þegar A-
flokkunum tókst I kosningabar-
áttu að telja kjósendum trú um,
að laun yrðu nokkurn veginn að
geðþótta launþega. Hét slagorð-
ið: Samningana i gildi. Fram-
sóknarflokkurinn átti erfiða
kosningabaráttu á milli þess
stjórnarsamstarfs sem hann
hafði verið i og þeirra hita-
sóttarkenndu yfirboða A-flokk-
anna til launþega, sem komu
fram i yfirlýsingu um að kosn-
ingarværukjarabarátta o.s.frv.
Kunnugir segja að Olafur Jó-
hannesson hafi talið ósigur
flokksins ódugnaði einstakra
frambjóðenda að k^nna, enda
gat hann sjálfur trútt um talað
þar sem hann hélt fylgi sinu i
Norðurlandskjördæmi vestra.
En ósigrar Framsóknar-
flokksins i formannstið Ólafs
Jóhannessonar eiga sér flókna
sögu, þar sem bæði málefni og
einstaklingar hafa verið drjúgir
við að reyta af honum fjaðrirn-
ar. Segja má að viðnám Fram-
sóknar hafi verið einna mest á
dögum viðreisnarstjórnarinnar,
I formannstið Eysteins Jónsson-
ar sem með seiglu og þrákelkni,
er tók allt til smæstu atriða,
tókst að halda i horfinu I lengstu
„útvist” eins stjórnmálaflokks
á þessari öld. Hefði þá auðvitað
veriö hægt að kenna um, aö
miðflokkur byggöur á sam-
vinnuhugsjón og ungmenna-
félagadraumum, hefði ekki haft
þrek eða úthald til að þola á-
fallalaust hina ströngu stjórnar-
andstöðutið. Þá hefði kannski
verið nær að kenna frambjóð-
endum um ósigra, enda er sann-
ast mála að viðreisnarstjórnin
var ein gæfulegasta stjórn sem
þjóðin hefur haft, og stjórnar-
andstaðan þvi mikið erfiðari en
á upplausnartimum sem verið
hafa siöan.
Frystigeymslan opnuð
Það var alveg ljóst um þaö
leyti,sem Ólafur Jóhannesson
tók við formennskunni f flokkn-
um, að sá hópur var orðin nokk-
uð stór, sem Eysteinn Jónsson
hafði ekki talið hæfan til mikilla
pólitiskra afskipta. Þessi hópur
gerði Ólaf Jóhannesson aö sin-
um formanni, hvort sem hann
hefur viljað það eða ekki. Þetta
kom einkum fram hér i Reykja-
vik, enda hefur þaö löngum ver-
ið svo, þótt flokkurinn sé að til-
tölu sterkari i öðrum kjördæm-
um, aö i Reykjavik hafa mörg
mál hans ráðist, og svipmót
flokksins kemur frá starfsem-
inni i höfuðborginni. I rauninni
áttu sér ekki stað nein stór átök
út af þeim breytingum, sem
fylgdu i kjölfar formennsku
ólafs. Menn hurfu bara hljóð-
laust af vettvangi,þegar sýnt
var að formaðurinn leitaöi eink-
um samneytis við þá flokks-
menn, sem Eysteinn Jónsson
hafði geymt i „frysti” i nokkurn
óiafur Jóhannesson taldi ósigur Framsóknarflokksins ódugnaði einstakra frambjóðenda að kenna
enda gat hann trútt um talað þar sem hann hélt fylgi sinu i Norðuriandskjördæmi vestra.
tima, og ekki höföu verið taldir
beint heppilegir pólitiskir stór-
fiskar.
Laugardags-by Itingin
talin trú um, að þá yrði að gera
valdalausa hið allra fyrsta. Að
visu voru menn i Möðruvalla-
hreyfingunni nokkuð ódælir, en
nú sést að hinn syfjaði flokkur
hefði haft gott af sliku.
Einu opinberu átökin, sem
vitað er um, að spruttu af breyt-
ingunni, var hin svonefnda
Laugardagsbylting, sem gerð
var I Félagi ungra framsóknar-
manna 16. október 1971. Mikill
uppgangur hafi verið i félaginu
næstu tvö ár á undan, og höfðu
forustu um það þeir dr. ólafur
Ragnar Grimsson, Baldur
Óskarsson, Jónatan Þórmunds-
son og Elias Snæland Jónsson.
Hinn 16. október kom svo liös-
sveit hins nýja formanns til sög-
unnar, felldi fráfarandi stjórn
og kaus I fulltrúaráð flokksins i
Reykjavik. Forustu fyrir þess-
ari sveit höfðu Kristinn Finn-
bogason, Alvar Óskarsson,
Tómas Karlsson og Alfreð Þor-
steinsson. Hluti af hinni fráfar-
andi sveit varð siðan að svo-
nefndri Mööruvallahreyfingu,
en tveir forsprakkar hennar eru
nú málaliðar hjá kommúnist-
um, annar á þingi en hinn I
flokksstarfinu. Má þó eflaust
telja að þeir hefðu orðið nýtir
liðsmenn Framsóknar hefði
hinum nýja formanni ekki verið
Hvar eru fuglar?
Dæmigert er svo um fjárhöld-
in hjá formanninum, aö Krist-
inn Finnbogason, sem hann
nefndi kraftaverkamann á góðri
stund, situr nú uppi með
hnignandi málgagn flokksins,
Alvar óskarsson situr á flokks-
skrifstofu, Tómas Karlsson hef-
ur nýlega flust til Genfar — og
kaus eftir miklar pólitiskar von-
ir að gerast sendimaöur i utan-
rikisþjónustunni og Alfreð Þor-
steinsson er orðinn forstjóri
Sölunefndar varnarliöseigna.
neöanmáls
Þannig situr hinn friöi
byltingarflokkur formannsins
utan við alla teljandi pólitiska
starfsemi og mun ekki eiga aft-
urkvæmt á þann vettvang. En
þeir eiga allir enn formanninn i
Ólafi Jóhannessyni.
Einfari í fjöldaflokki
Þótt þetta hafi verið hin aug-
ljósu ytri áhrif formannaskipta i
flokknum, hefur Óiafur Jó-
hannesson á margan hátt staðið
vel i stöðu sinni. Hins vegar hef-
ur hann ekki gætt þess sem
skyldi, að i einum flokki eru
margar vistarverur og ber að
hlúa að þeim öllum. Formaöur-
inn hefur verið einfari, og þess
vegna varla i stakk búinn til að
sinna margþættum hópum inn-
an flokksins. Aftur á móti hefur
hann verið sterkur formaður
þannig, að menn hafa hlustaö á
hann og hlýtt honum,og ekki einu
sinni þorað að bera upp stuðn-
ingsyfirlýsingar viö hann, nema
þá að það væri heimilað. Slikur
pólitiskur frystiiðnaður hefnir
sin fyrr eða siöar. Nú stendur
hann sem forsætisráðherra i
einni rimmunni enn og frysti-
vélarnar eru i fullum gangi. En
vegna staðfestu og kjarks for-
mannsins í þessari siðustu
rimmu viröist flokkurinn hafa
um stundarsakir bætt viö sig
einum þingmanni samkvæmt
skoöanakönnun Visis.
Hjal ummælenda
Þaö er alkunn saga að flestir
forustumenn flokka hafa veriö
næsta blindir á einstaklinga,
gáfúr þeirra og getu til þarfra
verka. Slóð þessara forustu-
manna er þvi stráð pólitiskum
likum, vegna þess aö þegar til
stykkisins kom gátu vinmæl-
endur litið annaö gert en hjalað
þaö i eyrun sem best þótti að
heyra hverju sinni. Flokkspóli-
tisk blöð hafa að hinu leytinu
reynt að halda við þessháttar
skoðanabreidd, að þeir sem
voru úti i kuldanum i það og það
skiptið, fundu sér hlustendur.
Timinn, málgagn Framsóknar-
manna, hefur oft verið þarfur
flokki sinum i þessu tilliti. En
með formennsku Ólafs Jó-
hannessonar og nýjum fram-
kvæmdastjóra, sem hafði það til
blaðamennsku aö leggja, aö
blöð þyrftu aö vera þykk,
breyttist blaðið í málgagn
viðurkennds fylgiliös formanns-
ins. Það er aöeins á siöustu
mánuöum, sem Timinn hefur
birt „annarleg” sjónarmiö m.a.
i landbúnaöarmálum.
Rétttrúnaður og
atkvæðamagn
Rétttrúnaðurinn i Fram-
sóknarflokknum hefur minnt
gamla kommúnista á ástandiö i
Kommúnistaflokknum I kring-
um 1930. Þessi rétttrúnaður get-
ur veriö hagkvæmur til stundar-
átaka, en hann er afleitur ef
hann verður að viðvarandi og ó-
bifanlegu sniöi á flokki. Þrátt
fyrir þennan rétttrúnað gilti á-
kveðið frjálslyndi i Framsókn
alveg fram um 1970. Dæmið um
hina ungu Framsóknarmenn
sýnir að þeir máttu göslast
nokkurn veginn óáreittir fram
að Laugapdalsbyltingu og fengu
pláss i b’laði flokksins. Sfðan
hefur ekkert heyrst i ungum
mönnum fyrr en nú nýverið að
þeir vildu reka eina krafta-
verkamann flokksins úr starfi.
Þannig hefur rétttrúnaðurinn
haldið flokknum i heljargreip-
um siðastliðinn áratug. At-
kvæöamagnið er svo oröið I
samræmi við það.
Nýttformannsefni hefur verið
tilnefnt, og hyggur hópurinn i
kringum ólaf Jóhannesson
gott til glóðarinnar. Þótt Stein-
grimur Hermannsson tæki ekki
þátt i þvi að slökkva ljósið 16.
október 1971. þegar nýtt lið
menntamanna og bandamanna
þeirra úr alþýðustétt var að
byrja að hasla sér völl til endur-
nýjunar i flokknum, heyrir hann
samt til þvi liöi sem þá hóf at-
hafnir sinar opinberlega undir
verndarvæng formannsins.
Hann hefur verið gistivinur
þeirra og borðfélagi siðan. Hið
nýja formannsefni hefur enga
aðstöðu til aö hrinda gömlum
vinum sinum úr valdastólum og
byrja nýtt lif meö nýju fólki og
þeim „gamla verði”, sem Ey-
steinn Jónsson hafði sett til
gæslu fjöreggs samtakanna.
Þeir munu binda hendur hans
og trúa á kraftaverkin. IGÞ