Vísir - 27.04.1979, Blaðsíða 9

9
VISIR
Orsakir fiárhagsvanda Olíumalar h.f.:
OF MIKIL FJARFESTIMQ
00 OF LiTIL VERKEFNI
þess sem þaö byrjar sjálfstæöa
verktakastarfsemi auk fram-
leiðslu á ollumöl, aö sveitar-
félögin eignast meirihluta 1 Ollu-
möl h.f. Einhverra hluta vegna
treysta þau einkafyrirtækjunum
ekki lengur fyrir forystunni.
Sveitarfélögin eignast 55% og
einkafyrirtækin 45%. Núna eru
hins vegar hlutföllin 65% á móti
35%, sveitarfélögunum i hag.
Beðið um
aukningu hlutafjár
Fjárhagserfiöleikar Oliumalar
Miklar umræöur hafa oröiö um
málefni fyrirtækisins Oliumalar
hf. þaö sem af er þessu ári. Oliu-
möl hf. sem er I eigu þriggja
einkafyrirtækja og sveitarfelaga
á Suöurnesjum og Vestfjöröum,
hefur átt I mikilli fjárþröng
undanfarin ár og þó sérstaklega
siöastliöiö ár og veriö nærri
gjaldþroti.
Fyrirtækiö var stofnaö 1965 af
þremur einkafyrirtækjum sem
unniö höföu aö lagningu varan-
legs slitlags hér á landi. Þessi
fyrirtæki eru Hlaðbær hf., Miöfell
hf. og Véltækni hf. Tilgangurinn
var sá aö stofna framleiöslufyrir-
tæki á oliumöl, en öll áðurnefnd
fyrirtæki voru of litil til þess aö
framleiösla oliumalar gæfi
umtalsveröan hagnaö af sér.
Þegar kom fram á áriö 1970
buöu fyrirtækin sveitarfélögum á
Suöurnesjum aöild aö Oliumöl
h.f., þar sem þessi sveitarfélög
áttu greinilega hagsmuna aö
gæta, og yröu notendur þeirrar
þjónustu sem Oliumöl og fyrir-
tækin þrjú buöu upp á. Siöan var
ætlunin aö fleiri sveitarfélögum
yröi boöin þátttaka.
Hallar undan fæti
Mikill vilji var fyrir þvi, aö
öllum sveitarfélögum á landinu
yröi boöin þátttaka I fyrirtækinu
og sáu menn fyrir sér vegi meö
bundnu slitlagi allan hringveginn.
Or þessu varö ekkert. Einu
sveitarfélögin, sem fengist hafa I
fyrirtækiö, eru sveitarfélög á
Vestfjöröum, en þau sam-
einuöust um einn hlut upp á 12%,
undir nafninu „Atakstá,” sem er
sameignarfélag.
Eins og áöur sagöi var ætlunin
aö Oliumöl hf. yröi framleiöslu-
fyrirtæki i upphafi, en einhverra
hluta vegna fer félagib aö taka aö
sér verk og fullvinna þau. Siöan
þaö geröist hefur hallaö undan
fæti fyrir fyrirtækinu og fjárhags-
erfiöleikarnir aukist ár frá ári.
Ýmsir hluthafar hafa kennt um
skorti á hæfum mönnum meö sér-
þekkingu á verktakastarfsemi og
lagningu oliumalar.
Sveitarfélögin
taka yfir
Ariö 1972-73 veröur sú breyting
á starfsemi fyrirtækisins, auk
„Gera parf
breytlngar á
stlórn og rekstrr
er skodun b»|ar
slldrnar Köpavogs
Kópavogur á nú tæp 16% I Oliu-
möl hf. og stendur til boöa aö
auka hlutfé sitt i fyrirtækinu um
tæpar 48 milljónir króna, eftir þvi
sem Þórólfur Beck, iögmaöur
bæjarins tjáöi VIsi.
Meirihluti bæjarstjórnar hefur
lagt fram tillögu um aukningu
hlutafjár og nýta til þess láns-
heimild hjá Framkvæmdasjóöi
rikisins. 1 tillögu meirihlutans er
lögð áhersla á aö fjárhag Oliu-
malar hf. veröi komið á traustan
grundvöll og önnur sveitarfélög
hvött til þess aö taka eðlilegan
þátt I fyrirtækinu, enda er þaö, á-
samt þátttöku Framkvæmda-
sjóös, forsenda þessarar sam-
þykktar, sem lögö veröur fyrir
bæjarstjórnarfund á morgun.
Einnig kemur fram I þessari
samþykkt aö gera þurfi gagnger-
ar breytingar á stjórn og rekstri
fyrirtækisins.
„Höfum ekkl enn
tekið ðkvðrðun”
segip Hlálmur
Slgurösson,
skrlfstofustj.
Mlöiells h.f.
,,Það hefur enn ekki verið á-
kveöiö hvort Miöfell hf. eykur
sitt hlutafé i Oliumöl hf. og þaö
veröur gert fyrir aöaifundinn”,
sagöi Hjálmur Sigurðsson, skrif-
stofustjóri Miöfells hf.
Miöfell hf. á tæp 13% i Oliumöl
og stendur til boöa aö auka hluta-
fé sitt um 34 milljónir króna, en
ekki kvaö Hjálmur liklegt aö Miö-
fell notaöi þessa heimild aö fullu.
Aöspuröur um þann fjárhags-
vanda, sem Oliumöl hf. heföi átt i,
sagði Hjálmur, aö hann stafaði aö
mestu leyti af of mikilli fjárfest-
ingu og of litlum verkefnum.
„Of mikit
tiðrlesttng”
seglr Pelur Jdnsson,
irkvsti. venækni n.i.
„Nei, þaö hefur ekki enn veriö
tekin afstaöa til þess hvort viö
aukum hlutafé okkar i Oliumöl
hf.”, sagöi Pétur Jónsson, fram-
kvæmdastjóri Véltækni hf. i viö-
tali viö VIsi, en Pétur er jafn-
framt stjórnarmaöur i Oliumöl
hf.
Véltækni á tæplega 13% hlut I
Oliumöl hf. og stendur til boða aö
auka hlutaféö um 40 milljónir
króna.
Pétur sagöist aöspuröur um
þátttöku rikisins I Oliumö) hf.
vera persónulega frekar fylgj-
andi einstaklingsframtakinu, en
eins og stæöi væri rikiö eini aöil-
inn sem leyst gæti úr fjárhags-
vanda fyrirtækisins. Sá vandi,
sagði Pétur, að væri tilkominn
vegna of mikillar fjárfestingar
miðaö viö framkvæmdir og vext-
irnir heföu farið illa meö fyrirtk-
iö.
„Elnstakllngar
eiga að
etga meirlhlutann"
segir Slgurgelr
Slgurösson, bælarstlórl
é Sélllarnarnesi
„Seltjarnameskaupstaöur á
3,64% I fyrirtækinu”, sagöi Sigur-
geir Sigurðsson, bæjarstjóri á
Seltjarnarnesi i viötali viö Visi.
Sigurgeir sagði, aö þaö hafi
verið fellt á bæjarstjórnarfundi
aö auka hlutafé bæjarins i Oliu-
möl. Aöalástæöan fyrir þvi er sú,
aö bærinn hefur veriö frekar litill
viöskiptavinur fyrirtækisins, þar
sem flestar götur hans eru meö
bundnu slitlagi. Aftur á móti hafa
bæjarfulltrúar þá skoöun aö fyr-
irtækið sé þjóöhagslega hag-
kvæmt og vilja þvi veg þess meiri
en nú er.
Aöspuröur um þátttöku rikisins
I fyrirtækinu, sagði Sigurgeir, aö
meirihluti bæjarstjórnar væri
þeirrar skoöunar aö einstaklingar
ættu aö eiga meirihluta I þvi en
ekki hiö opinbera, en varla gætu
neinir aörir aðilar en rikiö bjarg-
aö félaginu út úr þeim fjárhags-
vanda sem þaö væri i. Sá vandi
sem félagið er I, kemur vegna of
mikils starfs i upphafi.
Bæjarstjórn Keflavlkur
samuykkir ei:
önnur sveitar-
léiðg verðt með
„Keflavikurbær á núna 8.264% i
Oliumöl hf.”, sagöi Steinþór
Júliusson, bæjarritari Keflavlkur
i viötaii viö VIsi.
„Bæjarráö Keflavikur sam-
þykkti fyrir skömmu aö hlutafé
yröi aukiö upp i 10 milljónir. Bók-
unin er svohljóöandi: „Bæjarráö
leggur til aö keypt veröi aukin
hlutabréf fyrir allt aö 10 milljón-
um króna, enda taki önnur sveit-
arfélög þátt i uppbyggingu fé-
lagsins og framtiö þess tryggö”.
En þessi bókun hefur veriö sam-
þykkt I bæjarstjórn”.
Undir þessa bókun, sem Stein-
þór nefndi, skrifuðu fulltrúar
þriggja flokka, Sjálfstæöisflokks-
ins, Framsóknarflokksins og Al-
þýöuflokksins, en tveir fyrr-
nefndu flokkarnir mynda meiri-
hluta I bæjarstjórn Keflavfkur.
Alþýöubandalagiö situr ekki i
bæjarráöi. Meö þessari bókun er
ljós vilji meirihluta bæjar-
stjórnar fyrir þvi aö Oliumöl
haldi áfram starfsemi sinni.
„Krelst hess að
stlórntn viki”
seglr Péll Hannesson.
trkstl. Hlaéhælar
„Endanleg ákvöröun um hluta-
fjáraukningu veröur ekki tekin
fyrr en eftir aðalfundinn”, sagöi
Páll Hannesson, framkvæmda-
stjóri Hlaðbæjar.
Páll kvaöst ekkert sérstaklega
hrifinn af þátttöku rikisins i Oliu-
möl hf. eba öörum fyrirtækjum.
Páll hefur veriö endurskoðandi
Oliumalar frá upphafi og hefur i
lengri tima veriö sannfæröur um
aö fyrirtækiö væri illa rekiö.
„Viö hér i Hlaöbæ höfum veriö
stjórnarandstaöan I fyrirtækinu
og rifið kjaft’þegar fundir hafa
verið haldnir. Min krafa sem
endurskoðanda fyrirtækisins
veröur sú á aöalfundinum aö
stjórnin, eins og hún leggur sig,
viki. Stjórnin hefur staöiö sig meö
endemum”.
Aðrlr hlutliafar
(Olfumðl h.f.
Eftirtalin sveitarfélög eiga
minna en 2% hlut i Oliumöl hf.
nema Garðabær:
Garðabær, 4,5%. Akveða hluta-
fjáraukningu i dag.
Mosfellshreppur, 1,273%. Hefur
hafnaö hlutafjáraukningu.
Hafnahreppur, ákveöa hluta-
fjáraukningu I mai.
Geröarhreppur, 0,849%, ákveöa
eftir aöalfundinn.
Vatnsleysustrandarhreppur,
0,560%. Munu fylgja öörum sveit-
arfélögum á Suöurnesjum.
Grindavik, 1,780%. Samþykkir
hlutafjáraukningu.
Njarbvikurbær, samþykkir
hlutaf járaukningu.
Atakstá (hluthafar i Oliumöl á
Vestfjörðum), félagiö hefur sam-
þykkt, en ekki öll sveitarfélög.
Bessastaöahreppur, ekki vitab.
Miöneshreppur, ekki vitaö.
Eftirtaldir aöilar eru einnig
hluthafar I Oliumöl hf.:
Helgi ólafsson, Leifur Hannes-
son, Pétur Jónsson, Páll Hannes-
son og Steinar J. Lúðviksson.
(Hlutur þessara manna er mjög
lltill).
—SS
Siguröur
Siguröarson
blaöamaöur,
skrifar
eru alveg gifurlegir og hjáipast
þar tvennt aö. Mikil fjárfesting
hefur átt sér staö hjá Oliumöl hf,
en þeirri fjárfestingu hafa ekki
fylgt þau verkefni sem vænst var
og þarafleiöandi efru tekjur fyrir-
tækisins ákaflega litlar.
Hluthöfum Oliumalar hf. er
mjög sárt um fyrirtækið eins og
fram kemur i viötölum hér á
siöunni viö sveitarstjórna-
fuiitrúa. Þó viröist sem svo aö
einkafyrirtækjunum sé ekki eins
annt um fyrirtækiö, þar sem ekk-
ert þeirra hefur samþykkt hluta-
fjáraukningu. Páll Hannesson,
framkvæmdastjóri Hlaöbæjar, er
t.d. þeirrar skoöunar, aö meiri-
hluti sveitarstjórnanna hafi oröið
fyrirtækinu til bölvunar og hann
mun leggja fram á aöalfundi
Oliumalar h.f. sem veröur 30.
april, tillögu um aö stjórn fyrir-
tækisins viki. Honum hefur, aö
eigin sögn, blöskraö stjórnun
fyrirtækisins og vill þvi greini-
lega kenna henni um vandann.
Páll ætti aö vera málum nokkuö
kunnugur þar sem hann hefur
verið endurskoöandi fyrirtækis-
ins frá upphafi.
Þátttaka rikisins
Sú vitaminsprauta, sem for-
ráðamenn fyrirtækisins byggja
mestar vonir viö, er þátttaka
rikisins i þvi. Framkvæmda-
sjóður hefur ákveöiö aö kaupa
hlut i fyrirtækinu fyrir 100 millj-
ónir króna, en þaö mun vera i
kringum 25% aöild. Visir hefur
komist aö þvi, aö þessi kaup njóta
samþykkis rfkisstjórnarinnar og
ráöherrar úr hinum þremur
stjórnarflokkum hafa gefiö sam-
þykki sitt.en formlegt samþykki
rikisstjórnarinnar þarf ekki.
Meö þátttöku rikisins, hefur
Oliumöl endanlega horfiö frá þvi
aö vera einkafyrirtæki og er oröiö
eitt af hinum mörgu fyrirtækjum
hér á Iandi sem rfkið á hlut i.
Forráöamenn einkafyrirtækj-
anna þriggja, sem hér voru áöur
nefnd, eru ekkert sérstaklega
ánægöir meö þessa þróun mála,
en telja þó, aö þetta sé sú eina
lausn sem er haldbær I augna-
blikir.u, eigi fyrirtækiö ekki aö
fara á hausinn.
Þaö er engu aö siður snjallt
uppátæki aö taka rikið meö inn I
spilið. Vegaáætlun fyrir áriö i ár
hefur ekki enn veriö samþykkt af
Alþingi, en ljóst er aö mikill
niöurskurður verður á fram-
kvæmdum ríkisins I ár. Rikiö
getur ekki látiö fjármuni sina
rýrna i fyrirtæki sem fær ekkert
aö gera og þvi er nauösynlegt
fyrir rfkiö að „hygla” svolitiö
hlutafélagi þvi, sem þaö á hlut i.
Annað má nefna sem krefst
þess aö rikið veiti fyrirtækinu
næg verkefni og þaö er aö fram-
kvæmdasjóöur hefur skuldbundiö
sig til þess að lána sveitar-
félögunum fé til þess aö auka
hlutafé sitt I fyrirtækinu. Rikið er
þvi bundiö I báöa skó.
Þetta „sniðuga” fyrirkomulag
hefur þó sina galla. Rikiö fær sam»
kvæmt sinum hluta I félaginu rétt
til stjórnarsetu og þar af leiöandi
áhrif á stjórn fyrirtækisins. Eftir
þvi sem Páll Hannesson segir, þá
hrakaöi fyrirtækinu eftir aö
sveitarfélögin náöu meirihluta i
þvi og samkvæmt þeirri kenningu
kann falliö aö veröa meira, — en
hver veit?
—SS—