Morgunblaðið - 24.06.2001, Blaðsíða 2

2 B SUNNUDAGUR 24. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
B
ENJAMIN C. Bradlee
var aðalritstjóri The
Washington Post þegar
blaðamenn blaðsins hófu
rannsókn á meintu inn-
broti í aðalstöðvar
Demókrataflokksins í Watergate-
byggingunni í Washington. Í fyrstu
var talið að aðeins væri um venjulegt
innbrot að ræða, en þegar blaða-
mennirnir Carl Bernstein og Bob
Woodward hófu rannsókn málsins,
með alla yfirmenn blaðsins að bak-
hjarli, komu ýmsir grunsamlegir
hlutir í ljós sem síðar urðu til þess að
Richard M. Nixon forseti Bandaríkj-
anna sagði af sér. Um það bil 400
greinar birtust um Watergate-málið
í The Washington Post áður en Nix-
on forseti sagði af sér.
Ben Bradlee er goðsögn í blaða-
mannaheiminum. Hann hóf störf við
fjölmiðla 15 ára gamall og fyrir utan
herþjónustu í seinni heimsstyrjöld-
inni og stuttan feril í bandarísku ut-
anríkisþjónustunni hefur hann starf-
að í þeim heimi síðan. Hann starfaði
lengi á skrifstofum Newsweek í Par-
ís og síðar í Washington, þar sem
hann gegndi stöðu yfirmanns. Árið
1965 kom hann til starfa á The
Washington Post og þremur árum
seinna tók hann við sem aðalritstjóri
blaðsins. Því starfi gegndi Bradlee
til ársins 1992 en þá tók hann við sem
einn af aðstoðarforstjórum blaðsins.
Ben Bradlee, sem er að verða átt-
ræður, ræður sér að mestu sjálfur í
starfi sínu. Hann aðstoðar Graham-
fjölskylduna sem á blaðið, heldur
fyrirlestra og er ritstjórum blaðsins
til aðstoðar þegar þeir óska. Einnig
kemur Bradlee að þjálfun blaða-
manna blaðsins. Aðspurður segist
Bradlee ekki skipta sér af daglegum
fréttaflutningi en veitir ritstjórunum
góð ráð þegar þeir leita til hans varð-
andi það hvort birta eigi frétt eða
ekki. Bradlee hefur ýmislegt annað á
sinni könnu en starfið á blaðinu.
Hann rekur m.a. safn í Maryland-
fylki og situr í stjórn fjölmiðlaveldis
írska athafnamannsins Anthony
ÓReilly, en hann á og rekur dagblöð
á Írlandi, Suður Afríku, Ástralíu og
Nýja-Sjálandi. Bradlee situr einnig í
stjórnum nokkurra góðgerðarsam-
taka.
Þrýstingur frá Hvíta húsinu
Bradlee segir að erfiðasti tíminn í
sínu starfi hafi verið á meðan á rann-
sókn Watergate-málsins stóð yfir:
„Starfsólk Hvíta hússins beitti okkur
gríðarlegum þrýstingi og ætlaði sér
að eyðileggja orðstír blaðsins. Kath-
arine Graham, eigandi The Wash-
ington Post, var beitt miklum þrýst-
ingi og reyndu meira að segja vinir
hennar að telja hana á að hætta
rannsókn blaðsins á Watergate-mál-
inu. Meðal þeirra sem beittu sér
mikið gegn blaðinu var fyrrverandi
forseti Bandaríkjanna, George
Bush, en á þessum tíma var hann
formaður Repúblikanaflokksins og
Bob Dole, fyrrverandi forsetafram-
bjóðandi,“ segir Bradlee. Valdastétt-
ir Washington eru samofnar og gríð-
arlega flóknar og fléttast Wash-
ington Post inn í þær. Blaðið hefur
yfirburðastöðu á dagblaðamarkaðn-
um í höfuðborginni og á tímum Wat-
ergate stóð almenningur á öndinni
yfir því að fá næsta tölublað í von um
að nýjar upplýsingar um málið
myndu birtast. Blaðið leiddi umfjöll-
un málsins og stóð eitt í þeirri um-
fjöllun um 6–8 mánaða skeið, þar til
málið fór fyrir dómstóla og rann-
sóknanefnd Bandaríkjaþings. Eftir
það varð málið til umfjöllunar í öllum
helstu fjölmiðlum heimsins sem að
lokum leiddi til þess að Nixon forseti
sagði af sér.
Fyrir 5 árum skrifaði Bradlee
endurminningar sínar og af því til-
efni reyndi hann að fá viðtal við Nix-
on, en var neitað. Bradlee segir að
Nixon hafi ekki beint verið vond
persóna og að hann hafi gert þjóð-
inni sitthvað gott, t.d. að binda enda
á Víetnamstríðið. „Nixon var mjög
gáfaður maður, en það voru vond öfl
sem drifu hann áfram. Hann braut
stjórnarskrána og það kostaði hann
mannorðið og starfið. Hann var líka
umkringdur af fólki sem hafði litla
sem enga siðferðisvitund og hélt að
það gæti komist upp með allt. Þótt
Nixon hafi verið svona falskur eins
og raun bar vitni þá á ég honum
margt að þakka, hann kom mér á
spjöld sögunnar,“ segir Bradlee og
kímir.
Heimildarmaðurinn
Deep Throat enn á lífi
Eitt best geymda leyndarmál fjöl-
miðlaheimsins er án efa helsti heim-
ildarmaður Washington Post í
Watergate-málinu sem hlotið hefur
nafnið Deep Throat, en aðeins
Bradlee, Woodward og Bernstein
hafa vitneskju um hver maðurinn er.
Þegar Bradlee er spurður að því
hver Deep Throat sé svarar hann
einfaldlega: „Það segi ég ekki.“
Bradlee segir að blaðamennirnir
Woodward og Bernstein muni upp-
lýsa almenning um það hver Deep
Throat er, þegar hann deyi. Deep
Throat gegndi gríðarlega mikilvægu
hlutverki í rannsókn blaðsins á Wat-
ergate-málinu: „Hann leiddi okkur
inn á réttar brautir og lét okkur vita
þegar við vorum að rannsaka ranga
enda málsins,“ segir Bradlee.
Eftir Watergate-málið hefur blað-
ið notað ónafngreinda heimildar-
menn, en engan eins mikilvægan og
Deep Throat. Bradlee heldur því
fram að margir fjölmiðlar nú til dags
noti ónafngreinda heimildarmenn
einungis til að spara sér vinnu. Eftir
Watergate var sú regla sett á að þeg-
ar blaðið notaði ónafngreinda heim-
ildarmenn, þá yrði að nefna einhver
kennileiti á viðkomandi, t.d. að heim-
ildarmaðurinn væri kvenmaður eða
karlmaður, væri demókrati eða
repúblikani o.þ.h.
Bradlee segir að þegar umfjöllun
blaðsins stóð sem hæst og blaðið var
það eina sem birti fréttir um málið,
þá hefði andrúmsloftið á fréttastof-
unni verið lævi blandið: „Við vissum
að ef við hefðum rangt fyrir okkur í
þessu máli, þá yrðum við allir at-
vinnulausir og fengjum hvergi starf
innan fjölmiðlaheimsins og dagar
blaðsins hefðu verið taldir. Ábyrgð
ritstjóranna, fréttamannanna og
blaðsins var því mikil.“
Rafmagnað andrúmsloft
Andrúmsloftið á ritstjórnarskrif-
stofum The Washington Post var
rafmagnað 9. ágúst 1974 þegar risa-
fyrirsögn birtist á forsíðu blaðsins
þar sem sagt var frá afsögn forset-
ans. „Þetta var að sjálfsögðu stór
stund á blaðinu, við vorum gríðar-
lega spennt og í raun vörpuðum við
öndinni léttar. Við vissum að það
yrði mjög vel fylgst með okkur og
leitað yrði viðbragða blaðsins við
fréttinni. Þennan dag var engum ut-
anaðkomandi fréttamönnum hleypt
inn á ritstjórnarskrifstofur blaðsins,
því við vildum fá næði til að fylgjast
Goðsögn
í heimi
fjölmiðla
Benjamin C. Bradlee ásamt Katharine Graham, sem lengi var útgefandi The Washington Post.
Ljósmynd/Jóhannes Kr. Kristjánsson
Bradlee á skrifstofu sinni í Washington nýverið.
Blaðamennirnir Bob Woodward og Carl Bernstein ásamt Benjamin C. Bradlee á skrifstofu Washington Post þar sem unn-
ið var að rannsókn Watergate-málsins.
Ljósmynd/The Washington Post