Morgunblaðið - 24.06.2001, Blaðsíða 11

óvíða meiri en í Kosvo. Einkum á
bandarísk rapp- og soultónlist upp á
pallborðið. „Við finnum til sam-
kenndar með svertingjum í Banda-
ríkjunum, við erum svertingjar
Evrópu,“ segir rapparinn Memli
Krasniqi, sem er 21 árs. Memli nýt-
ur þó nokkurra vinsælda í Kosovo,
þó ekki jafnmikilla og söngkonan
Adelina, sem nýtur þess að ögra
löndum sínum, m.a. með því að láta
mynda sig í albanska fánanum ein-
um klæða. Adelina syngur hins veg-
ar hefðbundna albanska tónlist
blandaða þungum diskótakti, nokk-
uð sem nær allt ungt fólk hlustar á
og dansar við. Hljómsveitirnar sem
spila á hinum örfáu tónleikastöðum
leika nær allar tónlist eftir aðra.
Pólitískt rapp
Rapparinn Memli er dæmigerður
fyrir börn menntafólks í Kosovo.
Hann hefur stundað nám í háskól-
anum, spilar tónlist, talar góða
ensku og starfaði um hríð fyrir
fréttastofuna AP. Hann segist ekki
mega vera að því að eiga kærustu og
heldur ekki að starfa jafn mikið að
pólitík og áður. Memli var frá ung-
lingsaldri stuðningsmaður Frelsis-
hers Kosovo og þeirra flokka sem
upp úr honum spruttu. Nú hefur
hann sínar efasemdir en segist þó
aldrei munu ganga svo langt að
styðja hófsamari öfl á borð við Rug-
ova.
Tónlistin segir hann vera úrvals-
leið til að koma skilaboðum sínum á
framfæri. Það hefur þó reynst hæg-
ara sagt en gert því lítill peningur
er í tónlistarbransanum í héraði þar
sem geisladiskurinn er seldur á
tæpar 200 kr. og því varð nokkurra
ára bið á því að diskurinn væri gef-
inn út.
Jafnaldri Memlis, Kamer Must-
afa, á fátt sameiginlegt með eldhug-
anum. Hann býr í bæ um hálftíma
akstur frá Pristina og ekur á hverj-
um degi traktor frænda síns til höf-
uðstaðarins í von um að fá vinnu,
t.d. við að flytja varning. Það geng-
ur upp og ofan, ef hann er heppinn
vinnur hann sér inn um 30 þýsk
mörk, um 1.200 kr. „Ég myndi vilja
vinna hjá einhverju fyrirtæki sem
vörður eða bara eitthvað,“ segir
Kamer. Frítíminn er lítill sem eng-
inn en honum er þá varið til að sitja
á kaffihúsi. Öll umræða um tónlist
og tísku er órafjarri.
Opinberlega er eingöngu hlustað
á albanska eða vestræna tónlist en á
bak við luktar dyr stelast menn þó
enn til þess að hlusta á slagara sem
eiga rætur sínar að rekja til annarra
lýðvelda gömlu Júgóslavíu. Mið-
aldra bosnískur dægurlagasöngvari
og hin kynþokkafulla Ceca, ekkja
glæpaforingjans Arkans, eru á með-
al þeirra vinsælustu. „Það er allt í
lagi að spila þessa músík heima en
ef einhver asni sem þekkir mann
ekki heyrir það, getur maður lent í
vandræðum fyrir að vera hlusta á
serbnesku,“ segir Laura, sem er 24
ára.
Hún segist hafa fengið tár í augun
þegar hún heyrði serbneskt popp á
meðan á Kosovo-stríðinu stóð. Þrátt
fyrir hatur hennar á Serbum og öllu
því sem þeir höfðu gert þjóð hennar,
gerði hún sér skyndilega grein fyrir
þeirri sameiginlegu fortíð sem hún
átti engu að síður með þeim.
Búið hjá tengdamömmu
Gríðarlegar breytingar hafa orðið
á samskiptum kynjanna á síðustu
árum. „Maður hristir bara hausinn,
það þýðir ekkert að reyna að skipta
sér af,“ segir Aferdita Kelmendi
sem á tvítuga dóttur. Ekki eru þó
allir jafn umburðarlyndir og því
þurfa kærustupörin að fara með gát
gagnvart foreldrunum. Hjónabönd
þar sem foreldrarnir velja börnum
sínum maka eru mikið til horfin en
það er þó enn til siðs að yngsti son-
urinn búi heima eftir að hann kvæn-
ist.
Ungar stúlkur sem giftast, ganga
í mörgum tilfellum fjölskyldu eig-
inmannsins á hönd og það getur
reynst erfitt, sé fjölskyldan kröfu-
hörð og hafi eiginkonan unga fengið
smjörþefinn af því frelsi sem ungt
fólk nýtur í æ ríkari mæli.
Ein af þeim er 24 ára kona sem
við skulum kalla Adelinu. Sonur
hennar er að verða ársgamall og
hún er nú loksins farin að sætta sig
við þá staðreynd að búa heima hjá
tengdafjölskyldunni. „Ég flutti
heim til fjölskyldu mannsins míns
við giftingu. Mér samdi illa við
tengdamóður mína sem er afar ráð-
rík. Ég íhugaði meira að segja að
reyna að losna við fóstrið þegar ég
varð ólétt, mér fannst tilhugsunin
um að vera bundin yfir barni með
hana yfir mér óbærileg. Fyrstu
mánuðirnir eftir fæðingu barnsins
voru mjög erfiðir en ég krafðist
þess að fá að fara aftur að vinna og
eftir að það hafðist líður mér betur.
Tengdamamma er heldur ekki eins
afskiptasöm núna,“ segir Adelina.
Kynlífsbylting
Giftingar eru eitt og ástarsam-
bönd allt annað. Sumir Kosovo-búar
ganga svo langt að fullyrða að orðið
hafi kynlífsbylting í héraðinu. Artan
Venhari, sem er 26 ára og starfar
fyrir stúdentasamtök, er ekki í
nokkrum vafa um að það sé rétt.
Thomas Dworzak / Magnum Photos
Dansinn dunar á diskótekinu Radio Club í Pristina. Fyrir miðju dansar fyrrverandi ungfrú Kosovo, Diellza. Mörg diskótek eru í Pristina og afgreiðslutími nánast frjáls.
Thomas Dworzak / Magnum Photos
Albanskir unglingar láta taka mynd af sér við hetjustyttu Frelsishers Kosovo, KLA.
Thomas Dworzak / Magnum Photos
Á kaffihúsi í Pristina.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24. JÚNÍ 2001 B 11