Morgunblaðið - 24.06.2001, Blaðsíða 6

6 B SUNNUDAGUR 24. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
UM SÍÐUSTU helgi fjallaði égum þær gífurlegu verðhækk-anir sem orðið hafa á betri
vínum Bordeaux á þessu ári. Ár-
gangurinn 2000 verður ekki á allra
færi og því getur verið skynsamlegt
að svipast um eftir góðum vínum frá
nálægum árgöngum. Þannig má nú
segja að Saint-Estephe vínið Chat-
eau Meney 1998, sem nú er í reynslu-
sölu, sé skyndilega á mjög hagstæðu
verði eða „einungis“ 2.950 krónur.
Vínið er ungt jafnt í lit sem bragði.
Ilmurinn einkennist af þykkum sól-
berjasafa í bland við eik, sæta vanillu
og súkkulaði. Sem sagt klassískur
ungur Bordeaux í betri klassanum.
Mikið og öflugt í munni, fremur agr-
essívt ennþá og tannínmikið, breitt
og þykkt. Sé vínsins neytt nú ber
skilyrðislaust að umhella því með
tveggja eða þriggja klukkustunda
fyrirvara en best væri að geyma það
í að minnsta kosti 3-5 ár í viðbót og
jafnvel lengur.
Ástralski framleiðandinn Rosemo-
unt, sem notið hefur mikilla vinsælda
hér á landi, ekki síst fyrir ljúffeng
Chardonnay-vín og bragðimikil
Shiraz-vín er nú með tvö vín í
reynslusölu. Bæði létt og sumarleg.
Ber þar fyrst að nefna Rosemount
Cabernet Merlot, sem kostar 1.340
krónur. Léttur, bjartur ilmur af
rauðum berjum slær mann fyrst.
Ilmurinn er fremur sætur og heldur
sú tilfinning áfram í bragði. Hér er
það ekki eikin sem ræður ríkjum
heldur hreint og ómengað rautt
berjabragðið.
Rosemount Cabernet Sauvignon
1998 er ögn meira um sig, dökkur og
samþjappaður sólberjasafi í fyrstu
en síðan koma önnur einkenni í ljós,
rjómasúkkulaði og kókos. Þykkt í
munni en létt í bragði og með smá
sætu rétt eins og hið fyrra. Bæði tvö
ágætis vín fyrir garðveislurnar og
grilltímann, björt og sumarleg.
Að lokum síðan vín frá Uruguay
sem kom í reynslusölu fyrir nokkru.
Þetta er fyrsta vínið frá þessu ná-
grannaríki Argentínu, sem ég man
eftir að hafa séð í sölu hér á landi.
Það heitir Bruzzone & Sciutto Cab-
ernet Sauvignon. Vín í hinum gamla,
klassíska og svolítið þunga
„spænska“ stíl fremur en hinum
ávaxtamikla Nýjaheimsstíl nútímans
sem t.d. Chile hefur tekist svo vel til
með. Ávöxturinn þungur og dökkur.
Sem ódýrt borðvín er þetta hins veg-
ar þokkaleg kaup ekki síst þegar
haft er í huga að það kostar einungis
990 krónur, þótt það standist ekki
Chile-vínunum snúning.
Steingrímur Sigurgeirsson
Vín vikunnar
sts@mbl.is
HVAÐ er það fyrsta sem mannidettur í þegar Holland ber ágóma? Ætli reiðhjólin séu ekkiþar ofarlega á lista ásamt ostum,túlipönum, vindmyllum og kloss-
um. Fleiri stórborgir ættu að taka Amsterdam
til fyrirmyndar hvað samgöngur varðar. Í
miðbæ borgarinnar er það liggur við undan-
tekning að heyrist í bíl miðað við aðrar borgir.
Hins vegar er reiðhjólaþytur í loftinu og maður
verður að kynna sér vel umferðarreglurnar til
þess að verða ekki fyrir hjóli sem eiga yfirleitt
réttinn. Borgin er bókstaflega sniðin fyrir reið-
hjólamenningu. Í Hollandi eru um 13 milljón
reiðhjólsem samsvarar því um einu reiðhjóli á
hvert mannsbarn í landinu.
Kaffi og aftur kaffi
Hollendingar drekka mjög mikið af kaffi og
fyrir þeim virðist það vera heilagt. Ein af at-
hyglisverðustu skáldsögum Hollendinga fjallar
meira að segja um kaffi. Hollendingar inn-
byrða að meðaltali um 165 lítra af þessum eð-
alvökva á mann á ári. Þar í landi er kaffið yf-
irleitt borið fram svart og nógu sterkt til að
tvöfalda púlsinn. Kaffi með mjólk út í er um-
borið en samt sem áður er litið á það næstum
sem annan drykk enda er það kallað „koffie
verkeerd“ sem þýðir bókstaflega „kaffi vit-
laust“. Það að setja rjóma í kaffið þykir hins
vegar dálítið skrýtið en hins vegar er „koffie
melk“, sem er eins konar flóuð mjólk, viður-
kennd sem viðbót við kaffidrykkinn. Þegar far-
ið er á kaffihús í Hollandi er kaffibollinn borinn
fram með lítilli kexköku sem þykir jafnómiss-
andi og sykurinn og „koffie melk“. Hollend-
ingar innbyrða víst meira af kexi en nokkur
önnur Evrópuþjóð.
Bjór og Jenever
Þegar Hollendingar eru ekki að drekka kaffi
innbyrða þeir ógrynni af bjór, þrátt fyrir að hin
penu háu bjórglös kaffihúsanna rúmi einungis
örfáa sopa. Þeir hörðustu fá sér ginskot með
bjórglasinu og er þessi samsetning kölluð
„kopstoot“. Jenever, forfaðir breska ginsins,
var fundið upp af hollenskum lækni sem
hægðalyf og er ekki laust við að það hafi dálítið
lyfjabragð. Það er borið fram í litlu glasi sem
er fyllt upp að jöðrum, þannig að maður verður
að beygja sig niður að borðplötunni til að taka
fyrsta sopann, síðan er restinni skellt í sig í ein-
um teyg. Jenever er bæði til „oud“ (gamalt og
frekar milt) eða „jong“ (ungt og beiskt) og
stundum með sítrónu- eða brómberjabragði.
Advocaat er mun sérviskulegri drykkur sem
e.t.v. er erfiðara að tileinka sér sökum sér-
kennilegrar samsetningar hans. Þetta er eins
konar áfengur krembúðingur búinn til úr
hráum eggjum og koníaki. Hann er borinn
fram í glasi en mun hentugra er að borða hann
samt sem áður með skeið. Búðingur þessi virk-
ar e.t.v. best sem sósa út á góðan vanilluís.
Hvað er í matinn?
Hið svokallaða „fusion“-eldhús eða sam-
runaeldhús var viðtekið og viðurkennt í Hol-
landi mörgum árum áður en það komst í tísku í
öðrum löndum Evrópu. Hefðbundin hollensk
matargerð líkt og önnur hollensk menning er
sprottin út frá ýmsum ólíkum erlendum áhrif-
um. Fyrst ber að telja Frakkland sem áhrifa-
vald, þar næst fyrrverandi nýlendur Hollend-
inga í Indónesíu og nú síðustu áratugina fór
einnig að gæta mun meiri áhrifa frá Miðjarð-
arhafslöndunum og Asíu. Hið svokallaða Nýja
hollenska eldhús hefur upp á margt spennandi
að bjóða líkt og hinar ljúffengu saffronteglia-
telle með shiitake-sveppum og rjómaosti og
svínakjöt með hnetusmjörsósu er einnig ómót-
stæðilegur réttur. Hið margrómaða „nouvelle
cuisine“ hefur aldrei átt upp á pallborðið í Hol-
landi. Fyrir utan hvað skammtar þessarar
matarstefnu eru smánarlega litlir oft á tíðum
og óseðjandi fær maður ekki nóg fyrir pen-
ingana. Vinsælasti erlendi rétturinn í Hollandi
er án efa hinn indónesíski „rijsttafel“. Hver og
einn fær sinn hrísgrjónadisk og síðan velur
maður hina ýmsu heitu smárétti sem bornir
eru fram sér, hver á sínu fati. Slík matreiðsla
og framreiðsla á vel við Hollendinga sem elska
veislur. Í hollenskri matreiðslu skiptir magnið
jafnmiklu máli og gæðin. Það kemur því ekki á
óvart að einn þjóðarrétturinn skuli vera „huts-
pot“ sem er vel sopin kássa sem upphaflega var
gefin sveltandi íbúum Leiden sem var umsetin
um nokkra hríð.
Morgunstund gefur gull í mund
Morgunmatur Hollendinga samanstendur
yfirleitt af kaffi (nema hvað?), brauði, osti og
súkkulaðiflögum (til að setja ofan á brauðið eða
strá þess vegna yfir allt borðið!). Hinn hefð-
bundi hádegismatur er „broodje“ sem er eins
konar brauðrúlla t.d. með osti eða skinku. Með
henni er vitanlega drukkið kaffi.
Eftirfarandi samloka varð hins vegar á vegi
undirritaðrar hádegi nokkurt í hinni kyrrlátu
túlipanaborg og er hún nokkuð sérstök, en
þegar maður kemst upp á bragðið…!
Heilhveitibrauðsneiðar
Fljótandi gott hunang
Geitaostur
Smjör
Skerið brauðsneiðarnar (magn að vild) í
tvennt (í þríhyrninga) og smyrjið með smjöri
og hunangi (báðar sneiðar samlokunnar).
Skerið væna sneið af ostinum og leggið á aðra
brauðsneiðina. Leggið sneiðarnar saman og
grillið í samlokugrilli þar til samlokan hefur
klemmst vel saman og osturinn er bráðinn.
Borðist með köldum bjór.
Álfheiður Hanna Friðriksdóttir.
Hollensk
stemmning
Sælkerar á sunnudegi
Steingrímur Sigurgeirsson Álfheiður Hanna Friðriksdóttir Áslaug Snorradóttir