Vísir - 02.08.1979, Page 8

VÍSIR
Fimmtudagur 2. ágúst 1979.
Utgefandi: Reykjaprenth/f
Framkvæmdastjóri: DaviS GuSmundsson
Ritstjórar: Olafur Ragnarsson
HörSur Einarsson
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Gudmundsson, Elias Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
lendra frétta: Guðmundur G. Pétursson.
BlaSamenn: Axel Ammendrup, Edda Andrésdóttir, Friðrik Indriðason, Gunnar
Salvarsson, Halldór Reynisson, lllugi Jökulsson, Jónina Michaelsdóttir, Katrin
Pálsdóttir, Kjartan Stefánsson, Oli Tynes, Páll Magnússon, Sigurður Sigurðsson,
Sigurveig Jónsdóttir, Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og
Kjartan L. Palsson. Ljósmyndir: Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. utlit
og hönnun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
'Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
Auglýsingar og skrifstofur:
Sföumúla 8. Simar 86611 og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 86611.
Ritstjórn: Slöumúla 14 simi 86611 7 linur.
Askrift er kr. 3-500á mánuði^
innanlands. Veröl
lausasölu kr. íao eintakiö.
„Prentun Blaöaprent h/f
LENDUM VIB SJUFHELDU7
Viö höfum enn enga tryggingu fyrir þvf aö Norömenn veiöi ekki meira en 90 þúsund,
tonn af loönu viö Jan Mayen og ef rússneskur floti kæmi þangaö til veiöa gætu Norö-
menn ekki hindraö veiöar hans þar sem þeir hafa enn ekki lögsögu yfir svæöinu. Þá yröi
fátt islenska loönustofninum til bjargar.
Norski loðnuveiðiflotinn, sem
kominn er á miðin við Jan Mayen
er geysilega af kastamikill.
Þarna er um að ræða sem næst
100 skip, sem eru yfirleitt stærri
en íslensku loðnuskipin.
AAá í því sambandi benda á, að
þau hafa milli 800 og 1000 tonna
burðargetu að jafnaði og gætu
því veitt þær 90 þúsund lestir,
sem forráðamenn (slendinga
hafa viljað semja um við Norð-
menn,í einni veiðiferð.
Ekkert liggur fyrir um, að
Norðmenn veiði aðeins það magn
og gæti allt eins farið svo að
norsk yf irvöld yrðu að láta undan
þrýstingi norskra útgerðarmanna
og leyfa óhindraða loðnuveiði á
Jan Mayensvæðinu. Gætu þeir þá
allteins veitt helming þess loðnu-
magns, sem fiskifræðingar telja
óhætt að færa á land hér og er-
lendis næsta árið, en þá er átt við
það 12 mánaða tímabil, sem
fiskifræðingar miða við f rá upp-
hafi sumarloðnuveiða til loka
vetrarvertíðar. Bæði íslenskir
og norskir fiskifræðingar hafa
áætlað aðóOOtonna heildarveiði á
þessu tímabili ætti ekki að verða
til þess að skaða íslenska loðnu-
stofninn, en takmarkalaus veiði
gæti aftur á móti eyðilagt hann
algerlega.
Islendingar hljóta að álykta
sem svo, að norsk stjórnvöld
muni gera ráðstafanir til þess að
ekki verði of nærri stofninum
gengið, þar sem mikið er í húfi
fyrir þá jafnt sem (slendinga að
hægt verði að stunda loðnuveiði
er fram líða stundir.
Ef þeir aftur á móti veiða
helming hámarksafla næstu 12
mánaða þegar í sumar kippa þeir
stoðum undan loðnuvertíðinni
hér við land og grundvellinum
undan afkomu hjá stórum hluta
íslenska fiskiskipaflotans
Eflaust verður höfðað til til-
finninga ef Norðmenn hyggjast
veiða loðnuna án takmarkana og
sagt, að íslendingar muni ekki
trúa því, að bræðraþjóð þeirra
muni vilja verða völd að því að
gera illt ef nahagsástand á
íslandi enn verra. En slík rök
duga skammt.
Hvað gerist svo ef til dæmis
rússneskur ryksugufloti rennir
sér inn á svæðið til loðnuveiða?
Ekki geta Norðmenn rekið hann
burtu á meðan þeir haf a ekki lög-
sögu yfir svæðinu.
Slíkur floti hefur verið að
moka upp kolmunna rétt utan við
íslensku 200 mílna mörkin að
undanförnu og er ekkert því til
fyrirstöðu, að Rússar vilji líka ná
í sinn skerf af íslenska loðnu-
stofninum.
Eina leiðin til þess að koma f
veg fyrir slíkar veiðar annarra
þjóða en Norðmanna og Islend-
inga er að Norðmenn færi út lög-
sögu sína við Jan Mayen í 200 sjó-
mílur. Það hefur íslenska nefnd-
in í loðnuviðræðunum ekki viljað
fallast á.
Við gætum því lent í algerri
sjálfheldu varðandi Jan Mayen-
málið og er nauðsynlegt, að
menn geri sér grein f yrir því sem
fyrst hvernig bregðast skuli við
slíku ástandi.
I stað þess að bíða átekta ætt-
um við að taka af tur upp þráðinn,
þar sem frá var horfið í viðræð-
unum við Norðmenn.
Faktorshúslð farlð á
Elsta hús Ilúsavikur, svonefnt
Faktorshús, hélt I stutta en þó
nokkuö strembna ferö yfir aöal-
götuna á Húsavlk fyrir nokkru.
Þaö staönæmdist ekki fyrr en
nokkru ofan viö Hótel Húsavik,
skammt frá þeim grunni þar
sem þvi er ætlaöur frambúöar-
staöur, viö noröurenda gamla
barnaskólans. Meö þessum
tveimur húsum veröur þvl
kominn vlsir aö húsviskum
Arbæ, eins og Gunnar Höskulds-
son annar eigenda Faktorshúss
ins oröaöi þaö er Visir hitti hann
aö máli um daginn.
Faktorshúsiö stóö á
kambinum upp á Húsavíkinni
og setti mikinn svip á bæinn. En
aðalskipulagiö geröi ráö fyrir
breiðgötu eigi allsmárri
gegnum húsiö og þvi bauö
eigandinn, Húsavikurkaup-
staður, húsið hverjum sem hafa
vildu gefins, svo fremi sem þeir
hinir sömu tækju aö sér flutning
á þvi.
Gunnar Höskuldsson kennari
og Grimur Leifsson gengu aö
þessum „kaupum”. Gunnar
sagði, aö þeir heföu talið að
kostnaöurinn viö flutningana
myndi ekki fara fram úr
nokkrum hundruöum þúsunda,
en annaö heföi átt eftir aö
koma á daginn. Hann kvað
húsið hafa verið flutt á bitasleöa
og heföi þurft til flutninganna
hvorki meira né minna en tvo
veghefla,eina stóra mokstursvél
og eina jarðýtu. Þá fyrst fór
húsiö af staö. Kostnaöurinn
hleypur þvi á milljónum að sögn
Gunnars.
„Mér telst til að það hafi þurft
hundrað tonna togkraft til þess
að hreyfa húsiö, og við vorum
tvær nætur aö koma þvi hingaö.
Meðal annars urðum viö fyrir
óhappi er húsiö var komiö upp á
aöalgötuna og þar sat þaö i
sólarhring”, sagöi hann.
Gunnar og Grimur hyggjast
rifa innan húsinu og smiða
innréttingar upp á nýtt. Þegar
þvi mikla verki veröur lokiö
flytja þeir meö fjölskyldur sinar
i þetta merka hús.
Faktorhúsiö var reist i
kringum 1880 af verslunarfyrir-
tækiriu örum &Wulff. Danskur
yfirsmiöur var fenginn til
verksins, sá hinn sami og
annaðist smiöi Alþingishússins i
Reykjavik. Guðjohnsenversl-
unin var-eigandi að húsinu frá
1918 til 1944, en þá var þvi breytt
i hótel og var svo um fjögurra
ára skeið.
Húsavikurkaupstaöur keypti
húsiö 1948 og var þaö lengi nolaö
sem gagnfræöaskóli, en hin
siöari ár var þaö til ibúöar fyrir
fólk i þjónustu bæjarins.
— Gsal
Hinn nyi grunnur Faktorshússins noröan viö gamla barnaskólahúsiö.
Faktorshúsiö á þeim staö þar sem rifiö veröur innan úr þvl. Gunnar Höskuldsson
kennari I útidyrunum. Visismyndir:Gsal