Vísir - 26.11.1979, Qupperneq 17

vísm
Mánudagur 26. nóvember 1979
17
1
Noregur:
Lðgln reynast vei, en
háværar raddlr mólmæla
í Noregi gengu í gildi lög um
frjálsar fóstureyðingar 1.
janúar 1970. Fyrsta hálfa árið
voru framkvæmdar 7402 fóstur-
eyðingar og þykir framkvæmd
laganna hafa gengið framar
vonum. Konur koma nú fyrr f
þessa aðgerð en áður þegar
málið þurfti að fara fyrir hinar
ýmsu nefndir áöur en leyfi
fékkst, sem var þó ekki nærri
alltaf. Nokkur sjúkrahús hafa
neitað aö taka viö konum til
fóstureyðinga en slíkt hefur ekki
reynst vandamál þar sem aðrir
sptalar hafa getað tekiö við
konunum. Þær fara ýmist heim
samdægurs eftir fóstureyð-
inguna eða eftir nokkra daga.
Læknar halda þvf fram að sú
spá að fóstureyðingar yrðu
notaðar sem getnaöarvörn hafi
ekki ræst.
Þó framkvæmd fóstureyö-
ingalaganna hafi á engan hátt
skapaö vandræði er sterk og
hávær hreyfing sem berst gegn.
Formaður samtakanna Anne
Enger, segir að þaö sé ekki
aðalatriði að fóstureyöingar
hafi ekki aukist eftir aö lögin
tóku gildi, heldur hitt að þessi
lög litilsvirði rétt hinna ófæddu
barna og séu lausn fyrir sam-
félagið sem meö þessum hætti
losni við að veita mæðrum i
erfiöum aðstæðum aðstoð.
Þaö er nokkur vfsbending um
að konur i Noregi hafa sektartil-
finningu og fyrirverða sig fyrir
að láta framkvæma fóstur-
eyöingu, að það er algengt aö
konur gefi ekki upp sitt rétta
nafn þegar þær koma i þessa
aðgerð.
Bandaríkin:
Fostureyölngar á tuttugu
af hverjum búsund konum
Bandariskar konur hafa haft
aðgang að frjálsum fóstur-
eyðingum siðan árið 1973. Arið
1977 voru framkvæmdar 1.3
milljónir af fóstureyðingum eða
á tuttugu af hverjum þdsund
konum á aldrinum 15 til 44 ára.
Árið 1975 var samsvarandi tala
sjöhundruð og fimmtiu þúsund.
Akvörðun um fóstureyðingu
er tekin fyrir þrettándu viku
meðgöngutima i samráði við
lækni. Aðgeröinferfram isex af
hverjum tiu tilvikum á
sérstökum fóstureyði ngai*
sjúkrahúsum. Sjaldgæft er að
viðkomandi dvelji þar lengur en
einn sólarhring.
Sé komið fram yfir þrettándu
viku geta yfirmenn á
viökomandi stað tekið ákvörðun
um fóstureyöingu, og er þá
vanalega tekið fyrst og fremst
mið af heilsu konunnar.
Fyrir utan venjuleg mótmæli
gegn fóstureyöingu sem áhrifa-
miklir hópar i Bandarikjunum
taka þátt i eru lika umræður um
fóstureyðingar sem eru fram-
kvæmdar vegna nauðgunar og
skyldleika foreldranna. Slikar
fóstureyðingar eru greiddar af
rikinuog þó sönnunarkröfur séu
mjög strangar, mótmæla þessir
hópar þvi mjög sterkt aðþessar
fóstureyðingar fari fram.
Fyrir fóstureyöingu þarf aö
greiða milli sextiu og sjötiu
þúsund krónur. Fóstureyöinga-
spitalamir hafa sérstaka sjóði.
Frakkland:
Vilja breytingar a löggjöfinni
Fyrir fimm árum stóð mikill
styrr um fóstureyöingar i
Frakklandi og allt útlit er fyrir
að það muni senn endurtaka sig
þó fóstureyðingarlög séu gengin
þar i gildi.
Þetta fimm ára reynslu-
timabil hefur engan veginn
verið eins og baráttumenn fyrir
frjálsum fóstureyðingum höfðu
hugsaö sér og þess vegna efndu
tuttugu og fimm þúsund konur
til mótmælagöngu I Paris i
október siðastliðnum. Jafn-
réttishreyfingin telur aö lögin
hafi ekki reynst nógu vel I fram-
kvæmd og auk þess hafi það
sýnt sig að efnaminni konum
reyndist erfiðara að nota þau á
sama hátt og þær sem eru betur
settar. Lögin er þau sömu fyrir
alla, en samfélagið hefur ekki
virt og tekið tillit til allra jafnt.
Mesta vandamálið er þó það
að konur verða aö ganga milli
spitala til aö finna einhvern sem
vill framkvæma fóstureyöingu.
Afleiðingin af þessari tregðu
er sU að risið hafa einka-
sjúkrahús sem taka að sér
fóstureyðingar og gefur auga
leiðað hinir efnaminnihafa ekki
ráð á að liggja þar. Þetta hefur
veriðgagnrýntharðlegaaf jafn-
réttisfélögum og sósialistum.
Núverandi lög heimila fóstur-
eyöingu fram aö tiu vikum eftir
getnað og kostar um það bil
sjötiu ogfimm þúsund krónur. A
einkasjUkrahUsum er verðið
tvöfalt. Eftir tiundu viku er
fóstureyðing algjörlega bönnuð
og heyrir þá undir hegningalög-
gjöfina. Jafnréttishreyfingin
vill aö þessi timi verði lengdur
upp I fjórtán vikur vegna þess
ástands sem er rikjandi.
Margir læknar neita aö
framkvæma fóstureyöingar og
visa tíl heimildar sem segir aö
þeir hafi heimild til þess af
samviska þeirra býöur svo.
Samt sem áður er merkilega
mikið frjálslyndi i hinu
kaþólska Frakklandi á þessu
sviði og hefur til dæmis engin
hreyfing krafist þess að fóstur-
eyðingar yröu afnumdar.
Um miðjan nóvember tekur
þingiö ákvörðun um varanleg
lög á þessu sviði og spurningin
er að hvað miklu leyti verður
losaö um nUverandi reglur.
Meðan fóstureyðingar voru
bannaöar I Frakklandi lést ein
kona aö jafnaði á hverjum degi
vegna afleiöinga af ólöglegri
fóstureyðingu. NU gerist slikt
mjög sjaldan enda fara aðgerö-
irnar fram við öruggar
aðstæður á spitölum. Aður en
fóstureyðingar voru leyfðar I
Frakklandi var þvl haldið fram
aö ólöglegar fóstureyöingar
væruum millj. á ári. Það hefur
eflaust veriö oröum aukiö þvi
eftir aö þær voru leyföar eru
fóst ureyöingar tæplega
þrjúhundruö þúsund á ári.
þýskalanfl:
Hitamál í næstu kosningum
Frjálsar fóstureyðingar eru
ekki leyfðar I Vestur Þýska-
landi. Ætlunin var að setja lög
sem gerðu ráð fyrir sliku þegar
hinum hundrað ára gömlu
hegningarlögum var aflétt árið
1976 en stjórnsýsludómstóllinn i
Karlsruhe stöðvaði það. Aöeins
voru leyföar fóstureyöingar við
ákveCnar aðstæður svo sem:
fyrstu tólf vikurnar ef lif eða
heilsa móðurinnar er i hættu, ef
húner undirfjórtán ára aldri, ef
henni hefur veriö nauðgað eða
ef hún er I óbærilegum að-
stæðum. Einnig er leyfilegt aö
framkvæma fóstureyðingu
fram að tuttugustu og annarri
viku ef það þykir sýnt aö barniö
muni fæðast andlega eða
likamlega vanheilt.
Leyfi fyrir fóstureyöingu fæst
aðeins eftir að viðkomandi
hefurleitað tílfélagsráðgjafaog
lænir hefur skoriö Ur um að hún
þurfi á þvi að halda af einhverri
af fyrrgreindum ástæöum.
Þessi sami læknir . má ekki
framkvæma fósturéyöinguna.
Viða i Þýskalandi einkum þar
sem kaþólsk trú er rikjandi er
mjög erfitt að fá framkvæmdar
fóstureyðingar. Læknar og
spitalar hafa leyfi til að neita að
framkvæma slikar aðgerðir.
Arið 1978 voru framkvæmdar
yfir 73.000 fóstureyðingar og
67% af þeim voru vegna neyðar-
ástands hjá konunni. Af þessu
hafa þeir sem eru á móti
frjálsum fóstureyöingum dregiö
þá ályktun aö enn vérði að
þrengja ákvæöin þvi farið sé i
kringum þau og i raun riki frelsi
til fóstureyðinga í landinu.
Gert er ráð fyrir að 120.000
þýskar konur láti framkvæma
fóstureyðingu árið 1979, þar af
40.000 erlendis vegna erfiðleik-
anna viö að fá hana fram-
kvæmda heima fyrir.
Lagabreytingin fyrir þremur
árum lægöi ekki öldurnar og
hafa þær nU náð hámarki aftur
eftir aö Josep Höffner kardináli
hefur kallað fóstureyöingar
fjöldamorð.
Ný löggjöf 1 þessu máli verður
væntanlega eitt af kosninga-
málunum á næsta ári.
SvíÞjóð:
FðSTUREYÐINGAR SEM GETNAflARVðRN
1 Sviþjóö hafa verið leyfðar
frjálsar fóstureyðingar siðan
áriö 1975. Strax árið eftir var
komiö jafnvægi i fjSda fóstur-
eyöinga og það er fyrst á þessu
ári sem þeim er farið að fjölga
verulega og stafar það af
hræöslu kvenna við hinar ýmsu
getnaðarvarnir.einkum pilluna.
Þetta hefur leitt til þess að viöa
eru fóstureyðingar I raun
notaðar sem getnaðarvörn.
Fjórði hver getnaður endar með
fóstureyðingu og i Stokkhólmi
mun hlutfallið vera hærra eða
þriðji hver getnaöur. Heildar-
tölur liggja þó ekki fyrir fyrr en
i árslok. „Ryksuguaðferðin” er
svo að segja eingöngu notuð
þegar fóstrið er innan við tólf
vikna en þá er sogað út
gegnum leggöngin. Aðeins
fimm prósent fóstureyöinga fer
fram eftirtólftu vikuna. Þá þarf
viökomandi kona að ræöa við
félagsráðgjafa og lækni.
Fóstureyöing er þá fram-
kölluð með efnum sem koma af
stað fæöingu fyrir timann og
dvelur konan á sjUkrahUsinu.
Eftir átjándu viku eru aðeins
framkvæmdar fóstureyðingar i
algerum neyðartilfellum og þá
með leyfi frá viðeigandi yfir-
völdum.
ES2 ES S2E