Vísir - 11.02.1980, Blaðsíða 9

vísm Mánudagur 11. febrúar 1980. ^
-----------------------------------------------------------------------------------------
SKORIÐ A TUNGUHAFT
Að liðnum hvíldartíma
róttækari menn unnu sigrana á
yfirboöum. James Callaghan á
einmitt um þessar mundir viö
sama vanda aö striöa nú i
Verkamannaflokknum brezka
og Alþýöuflokksmenn hér á
millistriösárunum. Og skilur
þó ekkert á milli annaö en aö
Callaghan vill vinna aö fram-
gangi verkamanna án þess aö
velta þjóöskipulaginu. Alþýöu-
flokkurinn má auövitað ekki
missa sjónar á þvi atriði hvað
sem i odda skerst.
Hið kjörna augnablik
Þótt Alþýöuflokkurinn hafi
aldreihaft aöra eins aöstööu og
nú til aö reka haröa pólitik i
stjórnarandstööu skortir tölu-
vert á, aö hann hafi mótast
nægilega eftir nýunninn sigur i
fyrri kosningum til aö geta tek-
izt hlutverkiö á hendur i snar-
hasti. Manni verður ósjálfrátt
litiö til Jóns Baldvins Hanni-
balssonar um nokkra stefnu-
mörkun i þeim efnum. Hann
hefur þó alizt upp viö verka-
lýðspólitik. Hinir eru háöir
þeim ágöllum, aö hafa haft
meiri spurnir af þessháttar
pólitik en reynslu. Samt mun
þá ekki skorta viljann til aö
skilja þessi mál. Löngum dundi
þaö i eyrum manna, aö Alþýöu-
flokkurinn væri ekki annaö en
„hækjuliö ihaldsins” eins og
þaö var kallaö. Nú reynir á
hina ungu menn hvort þeir hafa
kjark til aö henda sér út i bylinn
til að reisa að nýju merki Ólafs
Friðrikssonar, Héöins Valdi-
marssonar og Jóns Baldvins-
sonar. Þaö getur skipt sköpum
i islenzkri pólitik næstu ára-
tugina — helftina af starfsævi
hinna ungu manna — hvort
þeim tekst nú á kjörnu augna-
bliki aö gera Alþýöuflokkinn á
ný aö helzta málssvara laun-
þegastéttanna i landinu.
IGÞ
Vilmundur Gylfason er
djarfur og haröskeyttur ungur
maöur. Tilvist hans kom i veg
fyrir allt annan og erfiöari
kosningasigur en varö, þegar
útslit uröu þau aö Framsókn-
arflokkurinn fékk tólf, Alþýðu-
bandalagiö fjórtán og Alþýöu-
flokkurinn fjórtán þingmenn,
beint úr dauðadái sinu. Vil-
mundur naut aö sjálfsögðu
stuönings margra ágætra
manna viö aö vinna þann sigur.
Siöan kom hinn dapri timi, sem
endaöi meö þeirri yfirlýsingu
Alþýöuflokksmanna, að þeir
myndu sprengja hverja þá
stjórn, sem þeir væru óánægö-
ir meö. Djarflega mælt, þótt
dugi litið utan stjórnar. Manni
finnst að langar þagnir Vil-
mundar upp á siðkastið kunni
aö stafa af erfiöleikum innan
Alþýöuflokksins, þar sem hann
á marga andstæðinga, einkum
úr röðum gamalla flokks-
manna, sem vildu fá aö sofa á-
Fyrrverandi minnihlutastjórn Alþýðuflokksins.
Þar sem ríkisstjórn Gunnars Thoroddsens hef-
ur tekið við völdum i landinu, þykir rétt að meta að
nokkru nýja stöðu Alþýðuflokksins í íslenzkum
stjórnmálum. Lengi vel var það álit manna að Al-
þýðubandalagið, en ekki Alþýðuf lokkurinn, yrði ut-
an stjórnar. Byggðist sú skoðun á því, að hingað til
hefur Alþýðubandalagið smokrað sér undan því að
taka þátt i tveimur rikisstjórnum í röð, og þurfti
mikið til að koma til að breyta frá þeirri reglu. i
fyrsta lagi standa kommúnistar höllum fæti um
þessar mundir vegna innrásar Sovétríkjanna i
Afganistan. Það mál kemur Alþýðubandalaginu
ekki við nema að hluta, vegna þess að kommúnistar
í þeim f lokki eru eins konar valdamikill minnihluti.
Hinir eru vinstri sósíal-demókratar, sem hafa feng-
ið húsaskjól, eða eins og sagt var hér áður — eru
ráðnir upp á kost og lóssí. i öðru lagi snerust málin
þannig í nokkurri skyndingu, að horfur voru á að
mönnum tækist að kljúfa Sjólfstæðisflokkinn. Sá
klofningur hefurekki séð dagsins Ijós enn. Alþýðu-
bandalagið er því komið i ríkisstjórn, sem mynduð
er til að laga óreiðu upp á von um klofning. En Al-
þýðuflokkurinn hefur hlotið fyrri óskastöðu Al-
þýðubandalagsins, sem sagt þá, að þurfa ekki að
taka til í húsinu eftir vinstri samvistir.
Þess er aö vænta, aö stjórn-
arandstaöa Alþýöuflokks ins
losi eitthvaö um málbeinið á
einstökum meðlimum hans,
sem hafa veriö undarlega
þögulir, bæöi i rikisstjórn og
starfsstjórn siðan. Veröur
manni fyrst fyrir aö hugsa til
Vilmundar Gylfasonar, sem
hefur á skömmum tima orðiö
fyrir margvislegri reynslu,
bæöi sem þingmaöur og
mennta- og dómsmálaráð-
herra. Vilmundur hóf sinn póli-
tiska feril á svonefndri rann-
sóknarblaðamennsku. Mig,
gamlan Fr amsóknar mann,
minnti hann einna helzt á Jónas
Jónsson frá Hriflu, þegar hann
fór meö himinskautum aö hinni
nýju stétt hálfmenntaðra fjár-
*málaspekúlanta og risti henni
„niö i metratali” eins og Sverr-
ir heitinn Kristjánsson sagði
aö Jónas heföi gert. Meö skrif-
um sinum olli Vilmundur slik-
um óróa á pólitiskum vett-
vangi, að engir hafa jafnaö sig
til fulls enn. Og nú má ætla aö
hefjist ný lota hjá Vilmundi
þegar tunguhaft mannviröinga
hefur verið skoriö i sundur.
fram. Og þá er brostin samlik-
ingin við Jónas frá Hriflu, sem
skrifaði átján bréf og eina
langa grein i Timann á einni
morgunstund, er hann sat á tali
viö Vigfús vert. Þaö er vert aö
gera sér grein fyrirþvi, aö þeir
stjórnmálamenn, sem ætla sér
aö taka til hendi i þjóðfélaginu
mega ekki Lenda i löngum pás-
um. Nú er hvildartimi Vil-
mundar liöinn aö sinni. Stjórn-
arandstaöan biöur hans, og við
biöum hans raunar lika, einnig
sú gamla kona á Húsavik, sem
sagðifyrir kosningar: Ég ætla
að kjósa Vilmund.
Fjórir ungir menn
A framangreindu sést að
helzt er aö vænta tiöinda af Vil-
mundi Gylfasyni i stjórnarand-
stöðu. En þeir eru fleiri ungu
Alþýðuflokksmennirnir, sem
hafa timann og ævina fyrir sér,
og geta þvi ótrauðir lagt til at-
lögu á pólitiskum vettvangi án
þess aö óttast svo mjög fall-
valtleika veraldar gengis.
Manni koma I hug þeir Sighvat-
ur Björgvinsson og Eiöur
Guönason af þeim, sem sitja á
þingi, og svo Jón Baldvin
Hannibalsson, ritstjóri Al-
þýöublaðsins, sem er einn
glæsilegasti maðurinn i hópi
Krata, oröviss og hraömælsk-
ur eins og hann á kyn til og for-
ingjalega vaxinn. Fjórir fyrr-
greindir menn munu eflaust
bera hitann og þungann af
stjórnarandstööunni næsta
kastiö, eða þangaö til Sjálf-
stæðisflokkurinn fær máliö að
nýju og getur byr jaö aö tala um
pólitik. Verkefnin veröa nóg,
eftir þvi sem þegar er kunnugt
úr stjórnarsáttmála. I utan-
rikismálum ber hæst neitunar-
vald um byggingu flugstöðvar á
Keflavikurvelli. Þetta neitun-
arvald heyrir með vissum
hætti til vörnum landsins, enda
t.d. óvist aö innrásin i Afgan-
istan heföi tekist með slikum
ágætum hefði engin flugstöö
veriö i Kabul meö tækjum sin-
um og búnaöi.
Málsvari launþega-
hreyfingar
Nýja stjórnin viröist hafa
heitið þvi aö möndla með kaup
og kjör, en i samráöi viö laun-
þegahreyfinguna. Þaöhlýtur að
verða forvitnilegt fyrir Alþýðu-
flokkinn að fylgjast með þeim
aðgeröum, eins þýöingarmikl-
ar og þær eru i raun og sann-
leika, einkum með tilliti til vilj-
ans til aö draga úr verðbólg-
unni. Augljóst er aö Alþýöu-
flokkurinn veröur málsvari
launþega i auknum mæli á
stjórninni er langra lifdaga
auðið. Kemur þá til talsmanna
flokksins aö verja launþega
fyrir hugsanlegum áföllum, en
áróðurslega séö hefur sú varn-
arbarátta veriö einkaréttur Al-
þýöubandalagsins. Er þá kom-
ið aö Alþýöuflokknum aö tala
sömu tungum og hann talaði I
upphafi starfsferils sins, eða
áður en hann lét borgaralega á-
byrgö millistriösáramna deyfa
skilninginn, og borgaralegt
traust valda þvi aö aörir og
neöanmóls
lndriöi G. Þorsteinsson rit-
höfundur fjallar um stööu Al-
þýöuflokksins I væntanlegri
stjórnarandstööu, og þá sér-
staklega hlutverk hinna yngri
manna flokksins. „Þaö getur
skipt sköpum I Islenzkri pólitik
næstu áratugina — helftina af
starfsævi hinna ungu manna —
hvort þeim tekst nú á kjörnu
augnabliki aö gera Alþýöu-
flokkinn á ný aö helzta mál-
svara iaunþegas téttanna f land-
inu”.
MANNVIRBINGA