Morgunblaðið - 02.12.2001, Qupperneq 12

12 B SUNNUDAGUR 2. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Sælkerar á sunnudegi
Steingrímur Sigurgeirsson Álfheiður Hanna Friðriksdóttir Áslaug Snorradóttir
ALLUR desembermánuður ein-
kennist af hamagangi vegna ná-
lægðar jólanna. Þótt jólagjafakaup-
in magnist ár frá ári og fólk
yfirstressist allan mánuðinn vegna
komu friðarins hátíðar virðist samt
sem enn fleiri reyni eftir bestu
getu að njóta aðventunnar í róleg-
heitum.
Veitingahúsin gera sitt til að
skapa notalega jólastemmningu t.d.
með girnilegum jólahlaðborðum, en
því ekki að slá einnig upp litlum
hádegisveislum heima um helgar á
aðventunni. Fyrirbærið dögurður,
sem á ensku heitir brunch, er til-
valið form, en það er máltíð seint
að morgni dags, í senn morgunmat-
ur og hádegismatur, af því kemur
enska heitið br(eakfast) og (l)unch.
Dögurður með beygluþema er
einföld hugmynd sem allir ættu að
ráða við og útkoman gómsæt. Það
róar hugann að byrja daginn á að
matbúa eitthvað girnilegt í róleg-
heitum, en það lyftir andanum í
enn hærri hæðir ef hlustað er á fal-
lega tónlist samtímis og sama á við
er sest er að borðum. Hugmyndir
að hlustun í desember sem mót-
vægi við útþynnta síbylju ýmissa
miðla ljósvakans eru t.d.: Jólaóra-
tóría J.S. Bachs, La Bohème eftir
Giacomo Puccini, Sálmar lífsins
með Gunnari Gunnarssyni og Sig-
urði Flosasyni, Magnificat eftir
J.S. Bach og ljúfir djassstandardar
sungnir e.t.v. með flauelsrödd Ellu
Fitzgerald. Fyrir þá sem eru að
fara yfir um af jólastressi er mælt
sérstaklega með diskinum Alina
eftir Arvo Pärt.
Beygludögurðurinn er miðaður
við fjóra.
BEYGLUR MEÐ…
…REYKTUM LAXI OG KAPERSSÓSU
4 beyglur, hvítar eða grófar
100 g hreinn rjómaostur
200 g reyktur lax í sneiðum
2 vorlaukar, fínt saxaðir
2 tómatar, fínt saxaðir og kjarnar
fjarlægðir
2 msk. kapers
2 msk. ferskt dill, fínt saxað
2 msk. sítrónusafi
1 msk. ólífuolía
Kljúfið beyglurnar í sundur eftir
endilöngu og ristið eða hitið í ofni í
nokkrar mínútur. Smyrjið helm-
ingnum af ostinum á neðri hluta
beyglanna. Raðið laxasneiðum ofan
á. Hrærið eftirfarandi saman í
skál: vorlauk, tómötum, kapers,
dilli, sítrónusafa og ólífuolíu. Hellið
blöndunni yfir beygluhelmingana,
smyrjið hinum helmingi ostsins á
efri beygluhelmingana og klemmið
saman. Berið fram.
…ÍTÖLSKUM BLÆ
2 fínar beyglur
4 klasatómatar, frekar litlir (eða
bara venjulegir tómatar)
1 hvítlauksgeiri, skorinn í tvennt
1 msk. ólífuolía
sjávarsalt og nýmalaður
svartur pipar
¼ bolli fersk basilíka
nokkrar parmesanflygsur (búnar
til með kartöfluflysjara)
8 sneiðar parmaskinka eða fínt
sneitt, hrátt eða soðið hangikjöt
1 búnt rucolakál
1 avókadó
ólífuolía til að smakka til með
balsamikedik
Hitið ofninn í 200°C. Raðið tóm-
ötum og hvítlauk á eldfastan disk
og hellið ólífuolíunni yfir. Saltið,
piprið og bakið í 40 mínútur eða
þar til tómatarnir eru orðnir pínu
krumpaðir og uppþornaðir. Bætið
basilíkulaufum út á disk og bakið í
5 mínútur til viðbótar, eða þar til
basilíkan er orðin stökk. Takið úr
ofni. Ristið beygluhelmingana (ekki
samt og mikið) og núið svo bök-
uðum hvítlauknum inn í sléttu hlið
þeirra. Raðið kjötsneiðum, káli,
tómötum avókadósneiðum og basil-
íku ofan á. Dreifið parmesanflygs-
um yfir og vökvið með ólífuolíu og
balsamikediki. Berið fram undir
eins.
…BEIKONI, BRIEOSTI OG HUNANGI
2 sundurskornar beyglur, óristaðar
8 beikonsneiðar, skornar í bita
nokkrar sneiðar af brieosti, fínt
sneiddar
2 msk. ólífuolía
1–2 tsk. fljótandi hunang
Steikið beikonbitana í olíunni og
raðið síðan á beygluhelmingana og
þar ofan á briesneiðum. Dreypið
hunanginu yfir og bakið í 180°C
heitum ofni þar til osturinn er
bráðinn.
…VANILLUKREMI OG
FERSKUM ÁVÖXTUM
4 ristaðir beygluhelmingar, fínir
1 askja jarðarber (eða 1 klasi vínber
eða aðrir ávextir)
3 dl mjólk
¼–½ vanillustöng eða 2–3 tsk.
vanillusykur
2 eggjarauður
2–3 msk. sykur
4 msk. hveiti
Látið suðu koma upp á mjólk og
vanillustöng, ef vanillusykur er
notaður er hann settur út í í lokin
þegar kremið er tilbúið. Takið af
hellu og hvílið stundarkorn. Þeytið
vel saman sykri við eggjarauður
þar til úr verður létt frauð. Bætið
hveitinu út í. Hellið mjólkinni sam-
an við og hrærið kröftuglega í á
meðan. Sjóðið kremið þar til það
þykknar og hrærið vel í allan tím-
ann. Kælið kremblönduna og
smyrjið henni því næst á beyglu-
helmingana og raðið t.d. jarðar-
berjum eða vínberjum (skornum í
tvennt) ofan á.
Myljið piparkökurnar og blandið
saman við bráðið smjörið. Setjið í
smurt tertuform og látið svo
standa í ísskápnum meðan fyllingin
er búin til. Bleytið matarlímsblöðin
upp í köldu vatni í u.þ.b. 10 mín.,
veiðið þau svo upp úr og bræðið í
lítilli skál í vatnsbaði. Þeytið saman
ostinum, jógúrti, perum og hun-
angi. Hellið uppleystu matarlíminu
hægt saman við og hrærið stöðugt í
á meðan. Hellið fyllingunni yfir
kexbotninn í tertuforminu og látið
standa í ísskápnum þar til fyllingin
er stífnuð. Skreytið með valhnetu-
helmingum og e.t.v. perusneiðum.
Enginn dögurður án drykkja
Ýmsir drykkir koma til greina.
Nokkrar hugmyndir eru: banani og
mangó maukaðir í matvinnsluvél
ásamt slettu af sojajógúrt með van-
illubragði og ögn af hunangi;
vodka, tómatsafi, tabasco, worcest-
ershiresósa, salt og sellerístöngull
sem skraut og meðlæti; kampavín
með fljótandi jarðarberjum og
brómberjum; espressokaffi með
ögn af kanil út í og kanilstöngum
til skrauts; púns samansettur úr
engiferöli, ferskum an-
anassafa skreyttum með
rifnum ferskum engifer,
jarðarberjasneiðum og
myntulaufum.
Beajolais nouveau,
franska jólavínið unga er
nú nýkomið í áfengis-
verslanir og ekki úr vegi
að bjóða upp á glas af
þeim eðla drykk með að-
ventukrásunum. Með eft-
irréttunum mætti gjarn-
an hita það eða annað
rauðvín sem er ögn kraft-
meira ásamt sykri,
nokkrum negulnöglum og
kanilstöngum. Vínið er
þá soðið í nokkrar mín-
útur og borið fram heitt.
Jólateblöndur eru einnig
mjög viðeigandi svo og
möndlu- eða vanillute.
Háskaleg morgunbolla
Ýmsir útlendingar hafa
ritað ferðabækur um Ís-
land í gegnum tíðina,
meðal annars Tékkinn
Daniel Vetter sem dvald-
ist hér á landi 1612 eða
1613. Hann gerir það að
umtalsefni (eins og fyr-
irrennarar hans þeir Gö-
ries Peerse og Ditmar
Blefkens) að Íslendingar
drekki allt jafnharðan,
látið ölið aldrei súrna í
kauptíðinni heldur ljúki
því fljótt en snúi svo aft-
ur til hverdagslegri lífs-
hátta.
Þó við viljum gera vel
við gesti okkar svo
snemma dags og jafnvel
bjóða upp á áfenga
drykki í hófi sem ekki
þykir óeðlilegt víða um
lönd, ber að varast að
detta ekki í sömu gryfju
og eftirfarandi gestgjaf-
ar. Daniel Vetter lýsir
m.a. veislu hjá Oddi biskupi Ein-
arssyni í Skálholti. Hann vildi gera
sérlega vel við gesti sína morg-
uninn sem þeir voru á förum, þann-
ig að um nokkurs konar dögurð
hefur verið að ræða. Drykkjusið-
irnir í þessari geistlegu morgun-
bollu komu nokkuð flatt upp á Vet-
ter og félaga:
„Hann lét elda góðan morgun-
verð og snæddi hann með okkur
ásamt sinni ektakvinnu, börnum og
öðrum vinum, sem þar voru í heim-
sókn, og til að heiðra okkur að lok-
um lét hann bera fram vín í einu
íláti, í öðru bjór, sem hann átti
bestan, mjöð í því þriðja, í hinu
fjórða brennivín og mjólk í hinu
fimmta; öllu þessu blönduðu þau og
helltu saman í eina könnu og
drukku okkur til; en þegar þau sáu
og komust að því, að þessi drykkur
var okkur ekki skapfelldur, drukku
þau af honum ein, við fengum að-
eins bjór og vín sitt í hvoru lagi, og
féllumst á það með miklum fögn-
uði.“
Álfheiður Hanna Friðriksdóttir
Aðventudögurður
Sem eftirrétt ásamt ávaxtabeygl-
unum má vel hugsa sér þessa sér-
stöku ostaköku.
OSTAKAKA MEÐ PERUM
OG GORGONZOLA
Botn
225 g piparkökur
50 g bráðið smjör
Fylling
300 g gorgonzola eða gráðostur
300 g rjómaostur
3 matarlímsblöð
½–1 dl hrein jógúrt
2–3 maukaðar perur (fer eftir
stærð)
1 msk. fljótandi hunang
ahf@mbl.is
ÞAÐ er ánægjulegt að sjá að arg-
entínskt vín er farið að rata í
reynslusölu. Það á svo sannarlega
skilið að því sé gefinn gaumur.
Um þessar mundir er tvenns
konar argentínskt vín frá fram-
leiðandanum Michel Torino í
reynslusölu. Michel Torino Chard-
onnay 1999 (1.350 krónur) er frá
Cafayete-dalnum í Salta í norður-
hluta landsins, mjög athyglisverðu
víngerðarsvæði, sem er í 1.700
metra hæð yfir sjávarmáli. Torino
er einn af helstu framleiðendum
þessa svæðis og einn sá athygl-
isverðasti.
Þetta er gullið vín, ilmríkt og
ávaxtamikið. Eikin er mjög áber-
andi og er ekki einungis sæt held-
ur krydduð, ávöxturinn djúpur og
þroskaður. Ferskt og gott vín, til-
valið með forréttum á borð við lax
og humar.
Hið rauða Michel Torino Malbec
2000 (1.390 krónur) er úr arg-
entínsku „þjóðarþrúgunni“. Í
víninu er mikill dökkur og þykk-
ur ávöxtur, krydd og lakkrís af-
gerandi í bragði. Vínið er þurrt
og þykkt og hentar kjötréttum
fullkomlega, ekki síst nautakjöti
og lambakjöti.
Hin fræga Hermitage-ekra í
Rhone-dalnum er þekktust fyrir
rauðu þrúgurnar sem vaxa í hlíð-
um Hermitage er gnæfa yfir bæ-
inn Tain l’Hermitage. Inn á milli
er hins vegar einnig að finna
hvítar þrúgur og hvítt Hermit-
age-vín getur verið spennandi til-
breyting. Það er aftur á móti sjald-
séð, eftirsótt og því fremur dýrt.
Í reynslusölu er vínið Chapout-
ier Chante Alouette 1998 (2.490
krónur), hvítt Hermitage-vín unn-
ið úr Marsanne-þrúgunni. Skikinn
Chante-Alouette nær niður suð-
urhlíð Hermitage og þriðjungur
vínsins er látinn gerjast í eikar-
tunnum en tveir þriðju í stáltönk-
um. Vínið er gullið og dökkt á lit-
inn og í ilmi eru hnetur, möndlur
og þurrkaðir ávextir, auk hun-
angs. Í munni er það þurrt með
ágæta endingu.
Steingrímur Sigurgeirsson
Vín í reynslusölu