Morgunblaðið - 24.03.2002, Blaðsíða 14

14 B SUNNUDAGUR 24. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
annars í þorpum í kring um Dudinka,
þorpum eins og Levinski Peski. Þar
búa 260 manns, flestir hjarðmenn
sem hafa lífsviðurværi sitt af hrein-
dýrarækt. Sú atvinnugrein er í
hættu núna, meðal annars vegna
þess að niðurgreiðslur og aðstoð við
bólusetningu hreindýranna sem
fékkst á Sovéttímanum er ekki leng-
ur fyrir hendi. Nú herja sjúkdómar á
dýrin og ógna tilverugrundvelli
fólksins.
Við aðstæður sem einungis þeir
hörðustu þola er ömurlegt hlutskipti
að vera veikur, fatlaður eða búa á
annan hátt við miklar þrengingar.
Mikhail Sidenainov er með maga-
krabbamein. Hann og kona hans
Elizaveta draga fram lífið á 2.500
krónum á mánuði. „Nágrannar okk-
ar gefa okkur fisk og hjálpa okkur
við að bera vatn og kol,“ segir Eliza-
veta. „Lífið er hræðilegt hér og við
gætum þetta ekki án nágranna okk-
ar,“ bætir hún við.
Hluti vandans er að á Sovéttím-
anum voru eignir infæddra íbúa
Taymir-héraðs gerðar upptækar og
þeir neyddir til að taka upp fasta bú-
setu í þorpum eins og Levinski
Peski. Sumir ættbálkarnir telja ekki
nema rúmlega 200 manns og þeir eru
að tapa tungumáli sínu – og sjálfs-
virðingu. Fyrir fall Sovétríkjanna
var þeim séð fyrir aðföngum en nú
eru aðrir tímar.
Ludmila Baikaleva er fimmtug.
Hún býr í einu herbergi með sex
uppvöxnum börnum og einu barna-
barni. „Lítið á þetta,“ segir hún við
gesti sem heimsækja hana. „Það er
ekkert rennandi vatn, þakið er að
falla saman, við höfum ekkert salerni
og sex okkar sofa í þessu eina rúmi.
Það er ekki nema von að við séum
reið, uppstökk og árásargjörn.“
Ýmis Rauða kross félög, þar á
meðal Rauði kross Íslands, hafa stutt
starf rússneska Rauða krossins í
Taymir. Þótt aðstæður til hjálp-
arstarfs séu með þeim harðneskju-
legustu sem um getur, þá er reynt að
koma matvælum og öðrum nauð-
synjavörum til þeirra sem búa við
bágust kjör.
„Lífsbaráttan er ótrúlega erfið á
þessum slóðum,“ segir Sigrún Árna-
dóttir framkvæmdastjóri Rauða
kross Íslands, sem heimsótti Taymir
fyrir nokkru. „Það er verulegur
skortur á mat þarna, sérstaklega í
dreifðari byggðum. Það er ákaflega
erfitt að komast á milli og það gerir
hjálparstarf örðugra. En formaður
Rauða kross deildarinnar á staðnum,
kona sem heitir Olga, er öflug dugn-
aðarkona sem fær fólk í lið með sér
og hefur meðal annars fengið stjórn-
endur koparnámunnar í Norilsk til
að styðja hjálparstarfið. Rauði kross-
inn er með súpueldhús, sem er að-
allega fyrir aldrað fólk, og eins er
reynt að hjálpa þeim sem minna
mega sín á ýmsan máta. Saga Olgu
er dæmigerð fyrir fólk sem þarna
býr, því foreldrar hennar fluttu til
Taymir á Sovéttímanum, en þá var
fólki boðið upp á margvísleg fríðindi
til að fá það til að flytja út á frerann.
Nú er auðvitað engin slík aðstoð fyr-
ir hendi.“
Vetur ríkir frá september og fram
í júní. Í júlí verður allt að drullusvaði
og moskítóflugur herja á íbúana. Þá
fara margir að verða langeygir eftir
vetri á ný til að losna undan flug-
unum.
Morgunblaðið/Þorkell
Koparvinnslustöðin í Norilsk er risastór lífæð þessa gaddfreðna hluta Síberíu. Verksmiðjan fór að skila hagnaði fyrir nokkrum árum og nú stendur hún undir mestöllu lífi á staðnum.
Kuldinn er oft svo gífurlegur að kalsár myndast á beru hörundi á andartaki.
Hitaveita Dudnika er miðstýrð, hiti hækkar og lækkar í öllum bænum samtímis.
Lenín gnæfir enn yfir miðbæ Dudnika, en í Síberíu gerast breytingar hægt.
Snjóbílar eru mikið þarfaþing en samgöngur geta legið niðri mánuðum saman.