Morgunblaðið - 24.03.2002, Blaðsíða 22

22 B SUNNUDAGUR 24. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
bíó
J
AFNVEL sigurvegararnir
gleymast furðu fljótt, veldur
hver á heldur. Hvað sem því
líður, virðingin fylgir tilnefn-
ingunni ævilangt og afhendingarhá-
tíð Óskarsverðlaunanna er engu öðru
lík. Óumdeilanlegur hápunktur kvik-
myndaársins. Þau verðlaun eru ekki
enn komin fram á sjónarasviðið sem
eru annað en hjóm við hliðina á hin-
um roðagyllta, eftirsótta og öfundaða
Óskari. Fjas úrtölumanna þar að lút-
andi léttvægt fundið.
Baráttan um Óskarinn í ár er tví-
sýn að venju. Framundir síðasta dag
ársins voru verðugir keppendur að
líta dagsins ljós, enda telja framleið-
endur sigurstranglegra að spila fram
trompunum því styttra sem er í loka-
slaginn. Það verður því svipaður
blindingsleikur og endranær að spá í
hverjir sitja uppi með hnossið í hönd-
unum í ár. Eitt verður sá sem ætlar
sér þá dul að hafa hugfast öðru frem-
ur: Að láta tilfinningarnar ekki
hlaupa með sig í ógöngur, heldur
meta stöðuna ískalt og raunsætt.
Reyna að láta skynsemina ráða, blik-
urnar sem hafa dregist uppá kvik-
myndahimininn á undanförnum vik-
um, vísa veginn. Ég á t.d. enga ósk
heitari en Tom Wilkinson hljóti þau
fyrir bestan leik í aðalhlutverki (In
the Bedroom), frekar en hinn mun
sigurstranglegri Denzel Washington
(Training Day), að ekki sé minnst á
Russell Crowe (A Beautiful Mind).
Tel þó nokkuð víst að annarhvor
hinna síðarnefndu standi uppi sem
sigurvegari. Það rifjast líka upp, að
árið 1968 veðjaði ég á Cliff Robert-
son, sem þá stóð í svipuðum sporum
og Wilkinson í dag. En hvað gerðist?
Minn maður vann verðskuldað, þvert
ofaní allar spár, fyrir ógleymanlega
túlkun á hinum þroskahefta Charly.
Það verður að gefa hugboðinu sín
tækifæri, oft hafa þau reynst vel. En
þetta er nú einu sinni leikur og hvar
væru þeir án áhættunnar?
Það er gott að vera vitur eftirá.
Flest af því fólki og verkum sem til-
nefnt er í ár er eftirtektarverkt og á
gott skilið. En það eru ekki alltaf
verðleikarnir sem ráða úrslitum er
meðlimir Bandarísku kvikmynda-
akademíunnar ganga til atkvæða í
hinum mörgu verðlaunaflokkum. Þá
staðreynd er hollt að hafa í huga þeg-
ar maður tippar á verðlaunahafana,
og svo síðar, þegar sannleikurinn
berar sig frammi fyrir nefinu á
manni. Árlega eyða kvikmyndaverin
ógrynni fjár í auglýsingaherferðir, en
þar er eitt, Miramax, nokkuð sér á
báti. Uppskera þessa litla, vel rekna
fyrirtækis, hefur verið eftir því:
Sögulegt met, því 11 myndir þess
hafa hlotið tilnefningu sem besta
mynd ársins á síðustu 10 árum Ann-
ars hefur borið mikið á auglýsingum
frá Universal, til handa A Beautiful
Mind og dvergrisinn New Line Cin-
ema hefur einnig ausið fé í kynningu
á The Lord of the Rings: The Fell-
owship of the Ring – Hringadrótt-
inssögu, snilldarverki, framvegis
skammstöfuðu LOTR. Miramax hef-
ur að sjálfsögðu einnig haldið In the
Bedroom, sínum frambærilega
keppinaut, óspart frammi.
Líkt og allir vita sem einhvern
snefil hafa af kvikmyndaáhuga, var
það ævintýramyndin LOTR, sem
sópaði til sín flestum tilnefningunum
í ár og er vel að þeim öllum 13 komin.
Sömuleiðis stórvirkið Moulin Rouge,
sem hlaut næstflestar tilnefningar,
ásamt A Beautiful Mind, eða 8. Þá
kom Gosford Park með 7 og In the
Bedroom hlaut 5. Aðrar færri.
Tilnefningarnar í ár koma ekkert
sérstaklega á óvart. Vissulega sakn-
ar maður nokkurra frábærra mynda
og listamanna sem gengið er framhjá
í ár, og hneykslast á tilvist annarra.
Það er gömul saga og ný og menn
hættir að láta slíkt fara um of fyrir
brjóstið á sér. Þó getur sá sem þessar
línur skrifar aldrei sætt sig við að
leikstjóri myndar sem hlotið hefur
heiðurinn af að komast í hóp fimm til-
nefndra, sé sniðgenginn. Sú undar-
lega niðurstaða á við í ár, rétt eina
ferðina. Hvað með það, vegir Aka-
demíunnar eru óútreiknanlegir, nú
sem endranær. Það á eftir að sýna
sig hér á eftir
Besta mynd ársins
Hér stendur slagurinn fyrst og
fremst á milli þriggja mynda; LOTR,
Moulin Rouge og A Beautiful Mind.
Líkt og fram hefur komið nýtur
LOTR nokkurrar sérstöðu hvað
snertir fjölda tilnefninga, ber höfuð
og herðar yfir keppinautana. Dæmin
sanna að fjöldinn hefur ekkert að
segja um uppskeruna. Þá má einnig
benda á að magnaðar ævintýra-
myndir, hliðstæðar LOTR, líkt og
Star Wars, hafa ekki hlotið Óskars-
verðlaun sem besta myndin. Báðar
eru þær einstök tímamótaverk og
lágu margir Akademíunni á hálsi að
hún heiðraði ekki fyrstu Stjörnu-
stríðsmyndina einsog hún átti skilið.
Greip heldur ekki tækifærið þegar
röðin kom að mynd nr. 2, The Emp-
ire Strikes Back – besta verkinu í
bálknum. Uns ég sá LOTR var ég
þess fullviss að Moulin Rouge hlyti
Óskarinn í ár, slíka yfirburði sem hún
hafði lengst af. A Beautiful Mind
breytti þeirri skoðun ekki hið
minnsta. Staðreyndin er hinsvegar
sú að LOTR er stórkostleg, yfir-
þyrmandi kvikmynd í alla staði, kem-
ur einsog þruma úr heiðskíru lofti úr
nánast óþekktum höndum Ný-Sjá-
lendingsins Peters Jackson. Áður
hafði verið gerð tilraun að fanga æv-
intýraheim Tolkiens í best gleymdri
teiknimynd. Menn almennt sammála
að tilraun afkjálkamannsins væri fyr-
irfram dæmd til að mistakast. Öðru
nær, Jackson slær hvergi feilnótu.
Tökustaðir, texti, framvinda, búning-
ar, leikmunir, leikaraval, allt nálgast
fullkomnun. LOTR verður mjög lík-
lega hinn umtalsverði sigurvegari
kvöldsins.
Litlu breytir að Samtök kvik-
myndaframleiðenda (The Producers
Guild), kaus á dögunum Moulin
Rouge bestu mynd ársins. Á þeim 12
árum sem liðin eru síðan þau hófu
þessa verðlaunaveitingu, hefur sam-
tökunum aðeins skjöplast þrisvar.
Vissulega er Moulin Rouge, eftir
ástralska snillinginn Baz Luhrmann,
verðugur keppinautur. Hrífandi
samfella hreyfingar, tóna, söngva og
dansa, sorgar og gleði. Stórvirki sem
kveikti líf að nýju með dans- og
söngvamyndinni, sem nánast er búin
að vera úti í kuldanum í áraraðir.
Hún fékk reyndar einnig hin lítil-
sigldu Golden Globe verðlaun, en þau
telja ekki neitt á kvöldi Óskarsverð-
launanna. Þá vinnur það gegn mynd-
inni að Moulin Rouge var frumsýnd
miklu fyrr á árinu en keppinautar
hennar. Sömu Golden Globe verðlaun
– sem drama – hlaut A Beautiful
Mind, hin ofur-samúðarfulla glans-
ópera ársins. Segir „sanna“ sögu
nóbelsverðlaunahafans Johns Nash
(Russell Crowe), sem barðist við geð-
klofa og hafði betur. Reyndar hafa
höfundarnir staðið í ströngu að verja
sig þungri gagnrýni fyrir að hafa
hvítþvegið Nash, sem margir telja
flest annað en „fagra sál“. En það er
vitaskuld allt önnur saga. Ron How-
ard leikstýrir, maður kunnur fyrir
góða fagmennsku, en síður listrænt
handbragð.
Þá er ógetið myndanna sem hljóta
að eiga minni möguleika. In the
Bedroom hefur vakið verðskuldaða
athygli fyrir úrvalsvinnu á öllum
sviðum, sem er enn meira afrek þar
sem myndin er gerð af félitlum, óháð-
um framleiðanda (Miramax kom
miklu seinna til sögunnar sem dreif-
ingaraðili). Hún tekur ekki silki-
hönskum Howards á viðkvæmu efni;
átakanlegum atburði í lífi fjölskyldu í
Maine og ennfrekar eftirhreytum
hans. Þá er aðeins Gosford Park
ógetið, sem hér virðist þjóna þeim til-
gangi einum að vera fimmta ástæðan
til að heiðra Robert Altman með til-
nefningu og á engan hátt nógu veiga-
mikil í slíka samkeppni sem hún fær
hér. Karl má una glaður við sín
ágætu BAFTA verðlaun á dögunum.
Þeim sem ég tel sigurstrangleg-
astan eða sigurstranglegasta í hverj-
um flokki stilli ég efst – síðan koll af
kolli:
Hringadróttinssaga I. – The Lord
of the Ring: Fellowship of the Ring
Moulin Rouge
A Beautiful Mind
In the Bedroom
Gosford Park
Besti leikstjóri ársins
Í upphafi skal þess getið að enn hef
ég ekki fengið tækifæri til að sjá Mul-
holland Drive, verkið sem skipar
gæðaleikstjórann Lynch á þennann
glæsilega lista. Eins tel ég það mestu
mistök Akademíunnar í ár að ganga
framhjá meistara Baz Luhrmann;
Moulin Rouge er framar öllu leik-
stjórnarlegt afrek, ógleymanleg
veisla fyrir augu og eyra. Því set ég
hiklaust Peter Jackson efstan á lista
en geri mér fyllilega grein fyrir að
þar gæti Ron Howard reynst honum
skeinuhættur. Þó Jackson sé ber-
sýnilega snilldarhæfileikum gæddur
og hafi tekist hið ómögulega í nánast
sinni fyrstu alvörutilraun, en How-
ard „aðeins“ góður fagmaður, þá á sá
síðarnefndi hug og hjörtu Holly-
woodelítunnar. Borinn og barnfædd-
ur í skemmtanaiðnaðinn, ef svo
mætti segja. Barnastjarna í kvik-
myndum, stórstjarna á unglingsár-
um í sjónvarpi. Gerðist síðan vamm-
laus leikstjóri frá upphafi þess ferils
og á urmul fyrsta flokks afþreying-
armynda að baki. Þetta verður tví-
sýnn slagur. Ridley Scott fékk þau í
fyrra og má vel við það una. Hann sit-
ur hér á kostnað Luhrmanns og á
ekki minnstu möguleika frekar en
Altman, sem er ekki að gera mikið
betri hluti en Agötu Christie myndir
Sir Lew Grade á sínum tíma. Altman
ætti að vera búinn að fá Óskarsverð-
laun fyrir margt löngu en á lítið er-
indi í ár.
Peter Jackson, LOTR
David Lynch, Mulholland Drive
Ron Howard, A Beautiful Mind
Ridley Scott, Black Hawk Down
Robert Altman, Gosford Park
Besti karlleikari í aðalhlutverki
Akademían skildi Denzel Wash-
ington eftir, fyrir örfáum árum, þeg-
ar Kevin Spacey var tekinn framfyrir
þennan magnaða leikara sem gerði
Ruben „Hurricane“ Carter ógleym-
anleg skil í góðri mynd. Ástæðan var
skiljanleg; Spacey var betri. Það
sama verður ekki sagt um frammi-
stöðu Russells Crowe í ár. Reyndar
kom mjög á óvart að „buff“- leikur
hans í Gladiator nægði til Óskars-
verðlauna. Crowe er fær fagmaður,
búinn að birgja sig upp af nettum
kækjum til að fást við geðklofann
Nash í A Beautiful Mind og skilar
sínu vel. Hann getur verið magnaður
leikari, það sýndi hann í The Insider,
en lá þá óbættur hjá garði. Wash-
ington er hrikalegt fól, illmenni af
verstu gerð, háll og varasamur, sem
tekur nýliðann í nefið í Training Day.
A Beautiful Mind er sannarlega
merkilegri mynd en Washington
sýnir miklum mun magnaðri leik en
helsti keppinautur hans. Þá þætti
það ekki setja slæman svip á hátíð-
ina, þar sem heiðursóskarshafi ársins
er sjálf svarta goðsögnin Sidney
Poitier. Hollywood gæti þess vegna
átt það til að leggjast í eitt allsherjar
afróamerískt lofsöngvafyllerí – og
kippt Halle Berry með í glauminn.
Eins látið Poitier gamla nægja. Mað-
ur rekur sig sí og æ á hina sígildu
speki Goldmans um Hollywood; „No-
body knows anything“.
Þó svo að flestir hallist á að aðal-
baráttan verði á milli Washington og
Crowe má ekki gleyma Will Smith,
sem gerir allt rétt í Ali, óvenju yf-
irborðskenndri mynd af hálfu Mich-
aels Mann um boxarann Cassius
Clay/Mohammad Ali. Að mínu áliti
hefur Smith ekki átt jafn góðan dag
síðan í The Seven Degrees of Sep-
aration, við upphaf kvikmyndaferils
síns. Í upphafi minntist ég stormandi
fágaðrar, fjögurra stjörnu túlkunar
Toms Wilkinson í In the Bedroom.
Mín von er sú að hann hirði Óskar-
inn, tel þennan breska stórleikara
best að honum kominn í ár – en lík-
urnar hverfandi. Þá er ógetið Seans
Penn, þess leikara sem ég hef ekki
hvað minnstar mætur á í þessum
hópi. Hann á góðan dag í hlutverki
Sams, þroskahefts, einstæðs föður
sem á í forræðisdeilu vegna sjö ára
dóttur sinnar. Ákaflega falleg og vel
smurð þriggja klúta mynd þar sem
allt fer svo vel að mér hefði ekki
brugðið hið minnsta þó þau hefðu gift
sig í lokin, Sam og karríerkonan, lög-
fræðingurinn hans, jafnvel þó hún sé
leikin af Michelle Pfeiffer. Efnislega
á plani meðalþáttar af Grenjað á
gresjunni (sem maður hálfskammað-
ist sín fyrir, en skældi jafnan yfir
þegar allt var yfirstaðið); mynd sem
maður má alls ekki velta fyrir sér en
Penn nýtur þess að hlutverkið er
einkar Óskarsvænt (líkt og Charly á
sínum tíma), sjálfsagt á hann mögu-
leika.
Denzel Washington, Training Day
Russell Crowe, A Beautiful Mind
Tom Wilkinson, In the Bedroom
Óskarsnóttin
Hringadróttins
Enn erum við stödd á þröskuldi frægðar og gleymsku.
Þeir tilnefndu eiga nokkurra vikna dýrðartíma með
hanastélum, atvinnutilboðum og sviðsljósaböðum.
Honum lýkur hastarlega í nótt og við tekur hversdags-
hjakkið að nýju, skrifar Sæbjörn Valdimarsson.
Hringadróttinssaga: Besta myndin?
Getum leitt að sigurvegurum 74. Óskarsverðlaunaafhendingarinnar í kvöld
Denzel Washington og Jennifer
Connelly: Bestu leikarar í aðal- og
aukahlutverkum?
Tom Wilkinson og Sissy Spacek í In the Bedroom: Bestu leikarar?