Morgunblaðið - 24.03.2002, Blaðsíða 20

Óskarsverðlaun og
Óskarsverðleikar
Sæbjörn Valdi-
marsson spáir
fyrir nóttina
 FLJÓTLEGA
eftir leiksigur, sem
flestum ber sam-
an um að Will
Smith vinni í
hnefaleikadram-
anu Ali og er
Óskarstilnefndur,
virðist leikarinn
vilja lyfta sér á
kreik og snúa aft-
ur í fjaðurvigtina.
Senn er von á
framhaldsmyndinni Men in Black 2
og nú hefur Smith samþykkt að taka
að sér að leika í framhaldi af grín-
spennusmellinum Bad Boys, sem
kom honum og Martin Lawrence á
Hollywoodkortið árið 1995. Þeir
Smith, Lawrence og Michael Bay
leikstjóri verða allir með í Bad Boys
2 og framleiðandinn Jerry Bruck-
heimer líka.
Smith úr þungavigt
í fjaðurvigt
Will Smith:
Langar aftur
í léttmeti.
 UNDARLEGA
lítið hefur farið
fyrir ástralska
leikstjóranum
Peter Weir frá
því hann sendi frá
sér öndveg-
isverkið The
Truman Show en
síðan eru liðin
fjögur ár. Nú hillir
þó undir að hann
hugsi sér til
hreyfings á ný þegar hann tekur
höndum saman við landa sinn Russ-
ell Crowe seinna á árinu um gerð
myndar sem gerist um borð í her-
skipi úti á rúmsjó. Crowe leikur skip-
herrann og breski leikarinn Paul
Bettany leikur skipslækninn, en hann
fór með hlutverk „herbergisfélaga“
Crowes í Princeton-háskóla í A
Beautiful Mind. Nýja myndin mun
annaðhvort heita Master and
Commander eða Far Side of the
World og er handritið eftir Tom
Stoppard.
Weir og
Crowe til sjós
Russell Crowe:
Til liðs við
landa sinn.
„ÉG kynntist Arne Aarhus fyrir um
tveimur árum þegar ég var að fram-
leiða sjónvarpsþáttinn Adrenalín á
Skjá einum,“ segir Dúi Másson í sam-
tali við Morgunblaðið en hann er leik-
stjóri nýrrar íslenskrar heimildar-
myndar í fullri lengd, Arne í
Ameríku, sem frumsýnd verður hjá
Filmundi í Háskólabíói á miðvikudag.
Aarhus er ungur ævintýramaður sem
á íslenska móður en norskan föður.
Hanner þekktur fyrir að stunda svo-
kölluð BASE-stökk, kastar sér fram
af háum byggingum af ýmsu tagi og í
ýmsum löndum.
„Alltaf þegar ég var að klippa efnið
með Arne í Adrenalín, eins og t.d.
ferðalag hans um Rússland, fannst
mér það svo ævintýralegt að ég hugs-
aði með sjálfum mér að þetta væri
efni í góða bíómynd,“ segir Dúi. „Síð-
an þegar ég sá myndefnið sem Arne
kom með frá Bandaríkjunum gerði ég
mér grein fyrir að hérna væri eitt-
hvað einstakt á ferðinni og það þyrfti
að vanda til verksins.“ Hann kveðst
hafa komist að þeirri niðurstöðu að
efnið kallaði á bíómynd í fullri lengd.
Myndin fjallar svo um ferðalag sögu-
hetjunnar og félaga hans um Banda-
ríkin og BASE-stökk þeirra, „sem er
einhver hættulegasta iðja sem hægt
er að finna sér til dundurs. Ofan á það
bætist síðan sú staðreynd að BASE-
stökk er ólöglegt í Bandaríkjunum
þar sem allt fallhlífarstökk flokkast
undir flugumferð og þar með eru
sömu viðurlög við því athæfi og ef
maður flygi Boeing 747 þotu án til-
skilinna leyfa! Menn eiga á hættu
fangelsisvist og svimandi háar sektir
ef þeir nást. Líklega er hæpið að kalla
þetta heimildarmynd þó vissulega sé
hægt að skilgreina myndina þannig.
Þetta er hasarmynd með engum
tæknibrellum og engum staðgengl-
um!“
Meðal þess sem Dúi sýndi í Adr-
enalín af ævintýrum Arnes eru stökk
hans fram af skakka turninum í Písa
og stökk í Höfðaborg í Suður-Afríku
og í Noregi. „Þetta var einfaldlega
geðveikt myndefni og ekki sakar að
Arne segir ákaflega skemmtilega frá.
Hann hefur þann fágæta eiginleika að
vera sögumaður af guðs náð. Hann er
líka mjög forvitinn um fólk og flestum
fellur vel við hann við fyrstu kynni.
Ætli þetta sé ekki „karisma“?“
Steingrímur segir Aarhus vera ný-
kominn hingað til lands frá Suður-
Afríku þar sem hann tók þátt í svo-
kallaðri „extreme-maraþon“-keppni
sem fyrirliði og verði sýnt frá því á
National Geographic-stöðinni. „Hann
er búsettur í Noregi og á kærustu en
engan hund og heldur ekki jeppa.
Hann er nýútskrifaður úr fiskihá-
skóla og sérhæfði sig í innflutningi á
ferskum fæðuafurðum í gegnum Net-
ið. Hann stekkur BASE-stökk reglu-
lega sér til gamans enda er Noregur
alræmdur fyrir frábæra staði til að
iðka sportið.“
Myndin um Arne í Ameríku er tek-
in af þremur félögum hans, Iiro Sepp-
anen, sem er finnskur BASE-stökkv-
ari, þekktur í heimalandi sínu sem
galdramaður og hélt sýningar hér-
lendis í Loftkastalanum sl. haust, Jeb
Corliss, bandarískum auðkýfingsyni,
sem helgar líf sitt BASE-stökki og
hefur undarlegan smekk fyrir dýrum
(„herbergisfélagi hans er 5 metra
löng kyrkislanga og síðast þegar ég
vissi var hann að láta smíða fremur
stórt fiskabúr inni í miðju húsi sem
hann ætlar að setja í nokkra hákarla
síðar á árinu ef hann er ekki búinn að
því“), og loks norskum vini Arnes, Iv-
ar Wulff. „Öll myndin er því tekin á
minnst 3 vélar sem eru samtímis í
gangi og í stóru atriðunum eins og á
Golden Gate brúnni og Stratosphere-
byggingunni í Las Vegas voru 5
myndavélar. Arne sendi mér allt
myndefnið jafnóðum svo það týndist
ekki og ég fór strax að skoða það og
flokka, klippti síðan og framleiddi í
fyrirtæki mínu IDIOT.“
Dúi segir að gengið hafi á ýmsu við
þessar tökur. „Þegar þeir félagar
stukku fram af Golden Gate-brúnni í
San Francisco þurftu þeir að fela sig í
runnum og gátu ekki hreyft sig í sjö
klukkustundir á meðan löggan fín-
kembdi svæðið úr lofti og á jörðu
niðri. Þegar þeir stukku fram af
Stratosphere-byggingunni í Las Veg-
as, sem er full af öryggisvörðum,
beittu þeir ótrúlegum aðferðum til að
komast í gegnum gæsluna; það atriði
er eins og James Bond-mynd í öðru
veldi. Sú uppákoma rataði síðan í
flesta fréttatíma stóru stöðvanna í
Bandaríkjunum um kvöldið þar sem
túristar á staðnum duttu í lukkupott-
inn og seldu fjölmiðlum myndirnar
sem þeir tóku af Arne og co.“ Dúi,
sem fjármagnar myndina sjálfur
ásamt Arne söguhetju, segist gæta
fyllsta hlutleysis þegar hann lýsi
henni sem „ótrúlega hraðri og spenn-
andi.“
Arne í Ameríku er ein fjölmargra
íslenskra heimildarmynda úr sam-
tímanum, sem gerðar eru um þessar
mundir. Dúi segir þessa grósku eiga
sér nokkrar ástæður. „Í fyrsta lagi er
ástandið fyrir kvikmyndagerðar-
menn mjög slæmt í íslensku sjón-
varpi; lítið er keypt af innlendu efni
vegna peningaleysis en einnig vegna
þröngsýnna dagskrárstjóra sem ráða
um þessar mundir. Í öðru lagi hefur
orðið bylting að því leyti að við, hinir
oft á tíðum blönku kvikmyndagerð-
armenn, eigum orðið flestir okkar
eigin myndver því allt er unnið í tölv-
um og bæði tölvurnar og forritin hafa
lækkað í verði með tilkomu stafrænn-
ar tækni. Þar af leiðandi erum við
ekki lengur háðir duttlungum dag-
skrárstjóra, eða Kvikmyndasjóðs,
sem virðist reyndar vera orðinn
áskriftarsjóður fyrir nokkra útvalda.
Að því leyti er áhættan ekki eins mikil
og áður. Í þriðja lagi er ekki lengur
nauðsynlegt að verja offjár í dýrar yf-
irfærslur á 35 mm filmu með tilkomu
stafrænnar tækni; stafræna sýning-
arleiðin er með slíkum gæðum að ekki
er lengur merkjanlegur munur á
milli. Einnig verð ég að segja að mér
finnst bíóhúsaeigendur og stjórnend-
ur eiga heiður skilinn fyrir hvað þeir
sýna íslenskum myndum mikinn
áhuga; það er ein ástæðan fyrir
gróskunni.“
Ný íslensk heimildarmynd, Arne í Ameríku, frumsýnd á miðvikudag
Stokkið við sólarupprás: Arne í Ameríku.
Hasarmynd án
tæknibrellna
og staðgengla
TÍMANS tönn er kannski bestavopnið til að sýna hvenær aka-demíunni hefur skjátlast í vali
sínu. Það er jú alltaf hæpið að tala
um að einhver hafi rangt fyrir sér
þegar persónulegur smekkur er
annars vegar. Skýrustu dæmin
verða þannig hin elstu – þar sem
hægt er að benda á svo gott sem
gleymdar myndir sem teknar voru
fram yfir aðrar sem nú teljast til
þeirra sögulegustu. Skýrasta dæm-
ið um þetta er að hin annars ágæta
How Green Was My Valley Johns
Fords var tekin fram yfir tímamóta-
myndina Citizen Kane og reyndar
einnig rökkursnilldina The Maltese
Falcon árið 1941. Hver man svo eft-
ir gamanmyndinni Going My Way –
þessari með Bing Crosby? Fæstir.
Akademíunni þótti hún nú samt sem
áður frambærilegri en Double In-
demnity 1944. Og 1948 var Laurence
Olivier verðlaunaður fyrir Hamlet.
Vissulega stórvirki á sinn leik-
húslega hátt en mikið óskaplega
þykir mér The Treasure of Sierra
Madre, sem tilnefnd var sama ár,
vera miklu meiri Bíómynd með
stóru béi. Hasar frá Huston sem lagði
línurnar.
Og þegar nær dregur í tíma fer
spursmálið um smekkinn að vega
þyngra. Mér hefur t.a.m. alltaf þótt
meira til hinnar einföldu en mögn-
uðu Twelve Angry Men eftir Sidney
Lumet koma en stórmyndar Leans
The Bridge on the River Kwai sem
vann árið 1957. Get þó ímyndað mér
að flestir séu mér ósammála enda
sigurmynd sú í hópi dáðari mynda.
Oft á tíðum og sérstaklega á síðari
árum eftir að Capra, Wilder og söngva-
myndirnar sungu sitt síðasta
hefur alvörugefni akademí-
unnar verið yfirgengileg.
Það skýrir kannski hvers
vegna þunglamaleg Patton
var tekin fram yfir létt-
geggjaða M.A.S.H. Altmans
1970. Hryllingsmyndir hafa
heldur ekki átt upp á pall-
borðið hjá háaldraðri aka-
demíunni og hefði sætt tíð-
indum ef einhver sú
merkasta í þeim flokki, The
Exorcist, hefði verið tekin
fram yfir léttvæga The Sting
1973.
Svo er ég alveg til í að rök-
ræða við þann sem tekur í
sama streng og Óskarsakademían
gerði árið 1976 þegar hún kýldi á
Rocky frekar en All the President’s
Men eða Taxi Driver.
Sem betur fer hefur alloft skap-
ast sá vandi að fleiri ein mynd átti
skilið að vinna. Ég varð ekkert svo
súr þegar Forrest Gump var lýstur
sigurvegari 1994 en samt hefði ég
frekar kosið Pulp Fiction, eða þá
Shawshank Redemption. Tveimur
árum síðar kom upp sams konar
vandi. Sigurmyndin The English
Patient var vel að Óskarnum komin
en Fargo og Secrets & Lies eru
engu að síður frábærar myndir sem
áttu fyllilega skilið að vinna einnig.
Bara ef öll bíóár væru svona safa-
rík! Eitt slíkt dæmi má líka rekja
aftur til 1980 þegar Redford fékk
styttuna fyrir frumraunina Ordin-
ary People og var vel að henni kom-
inn. En það þýddi að Scorsese og
Lynch urðu af sínum, þrátt fyrir að
hafa átt meistaraverk sín í keppn-
inni það árið, Raging Bull og The
Elephant Man. En það óréttlæti!
Álíka óheppni henti Polanski árið
1974 þegar Chinatown laut í lægra
haldið fyrir The Godfather Pt. II.
Hvað er til bragðs annað en að
kyngja ósigrinum við slíkar kring-
umstæður. Ef ég væri Peter Weir
hefði ég hins vegar verið grautfúll
að hafa afrekað Witness og þurfa
síðan að horfa á eftir Skara í hendur
Sidney Pollack og Out of Africa árið
1985. Bretar og Írar hafa síðan
ósjaldan þurft að bíta í það súra epli
að fara tómhentir heim yfir hafið
eftir að hafa tapað fyrir vemmileg-
um bandarískum eftirbátum. Það
voru örlög Stephen Frears og Alan Park-
er 1988 þegar Rain Man Barrys Levin-
sons var tekin fram yfir Dangerous
Liasons og Missisippi Burning. Og
má vera að Írinn Jim Sheridan
hafi verið álitinn súkkulaði
ársins 1989 með mynd sína
My Left Foot en hún er samt
sem áður langtum betri og
eftirminnilegri en elli-
smellasuðurríkjadramað
Driving Miss Daisy. Munið
þið yngri eftir henni? Scorsese
var ranglega sniðgenginn í
þriðja sinn árið 1990, þegar
Goodfellas var tilnefnd, en þá
sigraði Kevin Costner með
hippavestranum Dances with
Wolves, að er virðist fyrst og
fremst vegna þess að allir
voru svo forviða yfir því að
blessaður drengurinn kynni
yfir höfuð að búa til bíómynd.
Og allan síðasta áratug hef ég
verið límdur við skjáinn að agnúast
út í akademíuna fyrir að velja ekki
„mínar“ myndir. Af hverju ekki
L.A. Confidential þegar Titanic-
dallurinn vann? Og Thin Red Line
þegar Shakespeare in Love gabbaði
alla? Hvenær á asísk bardagamynd
að sigra ef Crouching Tiger, Hidden
Dragon buffaði ekki Gladiator?
Hvernig var hægt að horfa fram hjá
The Insider? „Hægan, hægan. Og
taka hana framyfir American
Beauty?!?“ spyr þá vafalaust ein-
hver.
Já, einmitt þetta gerir Skara
frænda svona skrambi skemmti-
legan. Sama hvað öllu öðru líður.
Hvaða mynd vinnur, hver er vinsæl-
ust og hver sigurstranglegust. Allir
mynda sér sína skoðun. Og svo
skjátlast Skara enn eina ferðina.
Þegar Skara
skjátlast
Þau eru mögnuð þessi Óskarsverðlaun. Það virðist ekki skipta neinu máli hversu oft
maður hefur verið spældur yfir niðurstöðunum, alltaf heldur maður tryggð við þau.
Alltaf trúir maður á að loksins hafi þessir blessuðu meðlimir Óskarsakademíunnar
fengið vitið og valið rétt. En þegar litið er um öxl og rennt yfir hversu oft Skara hefur í
raun skjátlast er útlitið síður en svo bjart.
Þessi vann …
SJÓNARHORN
Skarphéðinn Guðmundsson
… en ekki þessi!