Morgunblaðið - 06.04.2002, Blaðsíða 28

UMRÆÐAN
28 LAUGARDAGUR 6. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Í LJÓSI þess að
Ingibjörg Sólrún hef-
ur í upphafi kosninga-
baráttu sinnar m.a.
lagt upp með það, sem
hún kallar hverfalýð-
ræði, langar mig að
rekja fyrir borgarbú-
um gott dæmi um
vinnubrögð R-listans
á yfirstandandi kjör-
tímabili þegar ákveðið
var að flytja 7. bekk
Laugarnesskóla yfir í
Laugalækjarskóla –
þvert á óskir þeirra
sem málið varðaði og
þrátt fyrir mikil mót-
mæli.
Í Laugarneshverfi er búið að
einsetja grunnskólana Laugarnes-
skóla og Laugalækjarskóla en fyr-
irséð var að byggja þyrfti við báða
skólana til þess að uppfylla þær
kröfur sem gerðar eru til nútíma-
skólahúsnæðis. Á vordögum 1999
var skólastjórnendum, kennurum
og foreldrum í hverfinu kynnt að til
stæði að byggja við báða skólana,
þ.e. Laugarnesskóla, sem hefur
bekkjardeildir frá 1. og upp í 7.
bekk, og Laugalækjarskóla, sem er
unglingaskóli með 8. til 10. bekk.
Skoðanakönnun var gerð meðal
foreldra þar sem þeim voru gefnir
fjórir meginkostir. Tveir þeirra
fólu í sér að flytja 7. bekk Laug-
arnesskóla yfir í Laugalækjarskóla
en hinir tveir kostirnir miðuðu að
því að skiptingin á milli skólanna
yrði óbreytt. Í ljós kom eindreginn
vilji foreldra fyrir þeim tveimur
kostum, sem gerðu ráð fyrir að 7.
bekkur yrði áfram í Laugarnes-
skóla.
Þessi niðurstaða
hentaði ekki R-listan-
um og var ákveðið að
ekki skyldi neitt mark
tekið á þessari könnun
og hún hunsuð á þeirri
forsendu að ekki hefði
verið næg þátttaka.
Samt sem áður komu
svör frá um það bil
60% foreldra barna
við skólann. Ákveðið
var að fara þá leið að
flytja 7. bekk Laugar-
nesskóla yfir í Lauga-
læk – hvað sem hver
sagði. Ekki er nú öll
sagan sögð.
Öll mótmæli hunsuð
Skemmst er frá því að segja að
upp hófust mikil mótmæli. Minni-
hlutinn í borgarstjórn, D-listinn,
foreldrar, kennarar, skólastjóri,
foreldraráð og foreldrafélag Laug-
arnesskóla mótmæltu. Öll þessi
mótmæli voru hunsuð og haldið
áfram á sömu braut eins og ekkert
hefði í skorist. Það var drifið í því
að teikna og gera áætlanir til að
auðveldara væri að bera þetta á
borð fyrir foreldrana. Dæmið var
sett þannig upp að með því að
flytja 7. bekkinn fengist allt en
með því að flytja hann ekki þá yrði
farið á mis við margt. Þannig var
reynt að selja foreldrum þessa
hugmynd.
Þrátt fyrir allar þessar tilraunir
R-listans til að fegra hugmyndina
og boð um gull og græna skóga
fóru þrír foreldrar frá Laugarnes-
skóla af stað með undirskriftalista
með þeim árangri að 86% foreldra
skrifuðu undir mótmæli við hinum
fyrirhuguðu breytingum. Þeir sem
mótmæltu voru bæði stuðnings-
menn R- og D-lista og þeir for-
eldrar sem heimsóttu borgarstjór-
ann voru það einnig. Þeir fengu
hins vegar ekki blíðar móttökur
hjá Ingibjörgu Sólrúnu í Ráðhúsi
Reykjavíkur þegar henni voru af-
hentir undirskriftalistarnir.
Skilningur R-listans
7. bekkur verður fluttur yfir í
Laugalækjarskóla næstkomandi
haust og úr því sem komið er munu
foreldrarnir auðvitað gera það
besta úr þeirri stöðu. R-listinn hef-
ur ekki staðið við neitt af því sem
lofað var og má nefna að enn er
ekki byrjað á viðbyggingunum –
hvorki við Laugalækjarskóla né
Laugarnesskóla.
Hverfalýðræði er nokkuð auð-
skiljanlegt hugtak. Í því felst með-
al annars að íbúar hverfanna hafi
rétt til að hafa skoðanir á þeim
framkvæmdum sem ráðast skal í
og að á það sé hlustað ef meirihluti
íbúa hverfisins mótmælir tiltekn-
um framkvæmdum eða ákvörðun-
um sem þá varða. Hverfalýðræði
R-listans er hins vegar eitthvað
annað og ekki það sem hugtakið
gefur til kynna. Við skulum ekki
gleyma því, nú þegar kosningar
eru í nánd.
Hverfalýðræði
– hvað er það?
Jórunn
Frímannsdóttir
Reykjavík
Niðurstaðan hentaði
ekki R-listanum, segir
Jórunn Frímannsdóttir,
og var ákveðið að ekki
skyldi neitt mark tekið
á könnuninni.
Höfundur skipar 10. sæti framboðs-
lista Sjálfstæðisflokksins til borg-
arstjórnarkosninga.
ÞAÐ hefur verið
fróðlegt að fylgjast úr
fjarlægð með íslenskri
þjóðmálaumræðu, þau
fáu misseri sem und-
irritaður hefur búið
erlendis. Ýmsir sem
rita lærða pistla á
netinu, stjórna þátt-
um í fjölmiðlum og
vilja almennt vera
skoðanamyndandi í
þjóðlífinu hafa sam-
eiginlega komist að
þeirri niðurstöðu að
Ísland sé á efnahags-
legri heljarþröm.
Vandfundið sé það
land á jarðarkringl-
unni sem sé verr statt.
Eftir hástökk í kaupmætti …
Síðasta ár var á Íslandi mun erf-
iðara en fjölmörg ár þar á undan.
Eftir hæsta kaupmáttarstökk Ís-
landssögunnar og lengsta hagvaxt-
arskeið síðustu aldar hægði á til
muna. Kannski sem betur fer,
enda höfðu margir varað við að
hagkerfið þyldi ekki svo öran vöxt
öllu lengur. Gengi krónunnar var
leyft að fljóta snemma á árinu og
lækkaði það með nokkrum látum
næstu mánuði á eftir, áður en það
reis dálítið á ný. Verðlag tók
skarpan kipp við þessar breyting-
ar. Þá dró hratt af heimshagkerf-
inu, sem hafði neikvæð áhrif á sölu
á vörum okkar og þjónustu. Við
bættist að sjávarafli var skorinn
niður og ýmis launþegasamtök
fóru í verkfall.
… kom hátimbrað
þunglyndishjal
Magnþrungnar lýsingar létu
ekki á sér standa. Sé miðað við
það sem helst er hægt
að finna um hagræn
mál í dægurfjölmiðl-
um á Íslandi riðar nú
hreinlega allt „til
falls“, ekki síst í sam-
anburði við útlönd.
Það eru „vatnaskil“,
„stórkostleg hags-
tjórnarmistök“ og „ís-
lenskum leiðum hafn-
að“. Jafnvel hinn
geðþekki þáttastjórn-
andi og pistlahöfund-
ur Egill Helgason,
sem alla jafna er ekki
jafn bölsýnislegur og
ýmsir sem kerfis-
bundið tala kjark úr
fólki, talar um „djúpa kreppu“ og
að í öðrum löndum hafi fólk „ekki
þurft að búa við svona aðstæður“.
Hvar eru þessi önnur lönd?
Maður spyr sig hins vegar hvaða
lönd eða landsvæði það séu eig-
inlega þar smjör drýpur af hverju
strái. Hér í Bandaríkjunum misstu
milljónir manna vinnuna á síðasta
ári og þúsundir saklausra borgara
voru stráfelldar í beinni útsend-
ingu. Sem betur fer virðist nú
smám saman sjást til lands í efna-
hagsmálum hér vestra og fólk
virðist hafa endurheimt öryggis-
tilfinninguna. Japan hefur verið í
kreppu í um áratug sem virðist
engan enda ætla að taka. Þar er
bankakerfið svo illa á sig komið að
ýmsir óttast að fólk muni innleysa
sparifé sitt og geyma í kodda-
verinu. Suður-Ameríka er öll í
uppnámi og verður sennilega um
hríð. Á evrusvæðinu fór atvinnu-
leysi í fyrra niður í tæp 9% áður
en það tók að vaxa á ný. Já, „nóta
bene“, tæp 9% eru skásta tala sem
þar hefur sést áratugum saman –
hryggilega margt fólk er sífellt án
vinnu á þessu svæði. Núna eru
heilar fjölskyldur sem mann fram
af manni hafa aldrei séð launa-
seðil, einungis bótaseðil. Ég veit
ekki hvaða lýsingar þunglundaðir
fjölmiðlungar myndu nota ef svo-
leiðis ástand væri á Íslandi, miðað
við orðaforðann sem notaður er
um núverandi hag. Til þess skortir
mig ímyndunarafl. En mér sýnist
sem við Íslendingar megum hrósa
happi að hafa „ekki þurft að búa
við svona aðstæður“.
Kaffihúsaspekingar spjalla
Þegar málið er skoðað æsinga-
laust kemur nefnilega í ljós að á
Íslandi er mun betra ástand en
ætla mætti af vaðlinum. Kaup-
máttur á Íslandi lækkaði ekki við
ólguna á síðasta ári, sem eitt og
sér er magnað, ekki síst þegar litið
er til þess hve gífurlega hann hafði
vaxið lengi á undan. Spár benda
jafnframt til að kaupmáttur muni
áfram vaxa í ár og að verðlag hafi
náð jafnvægi. Skuldir ríkisins fara
enn minnkandi. Skattar á atvinnu-
lífið hafa verið lækkaðir veglega.
Atvinnuleysi er áfram nær óþekkt.
Í heildina virðist stormurinn því
helst geisa í bollum á kaffihúsum,
þaðan sem hann ratar svo út í fjöl-
miðlana. Það er mín ósk að heims-
borgararnir í fjölmiðlastétt verði
kannski ögn glaðlegri á næstunni.
Er svartagall
í kaffinu?
Orri
Hauksson
Efnahagur
Heilu fjölskyldurnar
á evrusvæðinu, segir
Orri Hauksson, hafa
kynslóð fram af kynslóð
aldrei séð launaseðil –
einungis bótaseðil.
Höfundur stundar framhaldsnám í
Bandaríkjunum.
ÞAÐ hefur greini-
lega raskað ró vinstri-
sinna út fyrir borgar-
mörk Reykjavíkur, að
ég minntist á Enron-
fyrirtækið til að skýra
bókhaldsaðferðir R-
listans í Reykjavík,
því að Tryggvi Harð-
arson, bæjarfulltrúi í
Hafnarfirði, hvetur
mig til að skoða bók-
haldsmál Hafnarfjarð-
arbæjar með þessa
mælistiku í huga.
Tekur hann undir
með mér, að unnt sé
að nota hana til að
átta sig á því, hvernig
staðið er að bókhaldi sveitarfélaga,
þegar um það er að ræða, að fegra
stöðu eins sjóðs með því að setja
skuldir hans yfir á annan.
Ég ætla ekki að blanda mér í
ágreining vegna bókhalds Hafnar-
fjarðarbæjar og treysti þeim, sem
standa að stjórn hans, fyllilega til
að skýra sín mál fyrir Tryggva
Harðarsyni og öðrum.
Tryggvi er stoltur af því, að
Orkuveita Reykjavíkur hefur safn-
að miklum skuldum
og telur það til sann-
indamerkis um góða
stjórn hennar! Skuldir
Orkuveitunnar hafa
160-faldast á undan-
förnum átta árum,
vaxið úr 125 milljón-
um króna í 20 millj-
arða. Telur hann
þessa skuldasöfnun til
marks um styrk fyr-
irtækisins auk þess
sem söfnun skuldanna
sé í lagi, af því að þær
verði greiddar niður
af þeim, sem kaupa
orku af því.
Tryggvi lætur þess
ekki getið, að ekki meira en tæpir
níu milljarðar af þessum 20 millj-
arða skuldum renna til orkufram-
kvæmda. Með auknum arð-
greiðslum í borgarsjóð og
sérstakri greiðslu upp á 4 milljarða
króna hafa á valdatíma R-listans
verið teknir 10,8 milljarðar króna
úr sjóðum Orkuveitunnar til að
bæta og fegra stöðu borgarsjóðs
Reykjavíkur. Orkuveitan þurfti að
fjármagna auknar arðgreiðslur í
Tryggvi –
skuldir Orku-
veitunnar
Björn
Bjarnason
MAÐUR vaknar
upp með andfælum
þegar „sérfræðingar“
frá Alþjóðagjaldeyris-
sjóðnum ryðjast upp á
dekk og segja að
vaxtalækkun Seðla-
banka nýverið hafi
verið misráðin. Hver
er þekking þessara
„sérfræðinga“ á ís-
lenskum efnahags-
málum? Vita þeir að
eiginfjárhlutfall ís-
lenskra fyrirtækja er
langtum lægra en al-
mennt gerist í iðnaði,
þjónustufyrirtækjum
og atvinnufyrirtækj-
um yfirleitt erlendis? Vita þeir að
þessi fyrirtæki neyðast til að velta
vaxtakostnaðinum beint út í verð-
lagið til að geta lifað af og háir
vextir valda þannig verðbólgu, en
draga ekki úr henni eins og gerist
hugsanlega erlendis þar sem eig-
infjárstaða fyrirtækja þolir hærri
vexti tímabundið án þess að hækka
verðlag? Vita þeir kannski ekki að
flest íslensk fyriræki hafa enga
stöðu til að taka umræddan vaxta-
kostnað á sig vegna lágrar eig-
infjárstöðu og verða því að velta
kostnaðinum af sér
eða loka fyrirtækinu?
Ef þeir vita þetta ekki
getur þá ekki einhver
sent blessuðum mönn-
unum a.m.k. tölvu-
póst?
Vita þessir sömu
sérfærðingar ekki að
heimilin hérlendis eru
langtum meira skuld-
sett en almennt gerist
því fjárfesting hefur
verið mikil síðustu
áratugi? Vita þeir
kannski ekki að vextir
hérlendis eru nú þeg-
ar margfalt hærri en
almennt gerist erlend-
is? Hvernig dettur þessum guttum
í hug að fyrirtæki með lága eig-
infjárstöðu eða skuldsett heimili
hér langt norður í Atlantshafi geti
borgað 3–5 falda (300–500%) hærri
vexti en almennt gerist í viðskipt-
um erlendis? Hvernig rökstyðja
þessir „sérfræðingar“ að íslensk
fyrirtæki og heimili geti greitt
slíkt okur? Þótt við séum afkom-
endur víkinga erum við tæplega
slík ofurmenni að efnahagslífið hér
þrífist við 300–500% hærri vexti en
almennt gerist erlendis.
Hitt er svo annað mál – hver
bað um afskipti þessara manna,
sem hafa ekki betri upplýsingar
um stöðu atvinnulífs og heimila
hérlendis en raun ber vitni? Ef
enginn bað um afskipti þeirra þá
er þetta „sérfræðilega“ innlegg í
best lagi yfirþjóðlegur dónaskapur
og tilefnislaus íhlutun í innanrík-
ismál sjálfstæðrar þjóðar. Það er
nóg komið af vondum ráðum í
vaxtamálum frá mönnum sem virð-
ast sérstaklega menntaðir í van-
þekkingu á íslenskum aðstæðum.
Hvað vita þeir,
hver bað um af-
skipti þeirra?
Kristinn
Pétursson
Höfundur er fiskverkandi.
Vextir
Það er nóg komið af
vondum ráðum í vaxta-
málum frá mönnum,
segir Kristinn Pét-
ursson, sem virðast
sérstaklega menntaðir
í vanþekkingu á íslensk-
um aðstæðum.