Vísir - 05.07.1980, Blaðsíða 29
Laugardagur 5. júll 1980.
29
lllorjoumlilntníi
..I fyrirsvari i þjúðlifi voru“...
Si*rs»r«n) forscUt f«Í»nd>i, hwra Krfctjðn* l'UtÍjtimx
Ktwitnt
Eíifi úktmougt um etdsupptók t rdbtwrtabtntsðnsm A Wnsvööum;
Forsætisráðherrahjónin og
dóttursonur þeirra fórust
fldsYöðfott ag siysié <v
YQÍÍum tidafefni bmésm
Ávarp forseta fskmtk
i nkhútvarpii í gær
; Svipmikil! og áhi
rikur stjórnmálar
orsætisráðherrahjónin og dóttursonur
/Vlþýðu
biaðið |
«**•••■"":, """••• '
Fréttir um harm-
leikinn á Þing-
völlum eru á bak
siðu ogblaðs. 3
l«S nOTTtiDCnftlllD tkCIDDá
,,Og lftil þjóð, dreifð,
stendur í dag samhuga
— 10. júli næstkomandi verða
10 ár liðin frá dauða Bjarna
Benediktssonar forsætisráðherra
við eina gröf”
Menn deyja af slysförum næst-
um upp á hvern einasta dag og þó
það snerti marga illa lætur
meirihlutinn það ekki á sig fá en
gengur áfram sinn veg. En þegar
forsætisráðherra lítils lands
ferst í eldsvoða ásamt konu sinni
og dóttursyni/ maður á besta
aldri stjórnmálamanna sem, þó
umdeildur væri, hafði traust
flestra þjóðfélagshópa, þá er
ekki nema eðlilegt að það komi
afar illa við alla þjóð hans og
menn séu ögn ráðvilltir eftir.
A fimmtudaginn kemur, 10. júlí#
verða 10 ára liðin frá hinu svip-
lega fráfalli Bjarna Benedikts-
sonar, þáverandi forsætisráð-
herra.
Aðeins eina nótt.
Til skamms tima stóð viö Þingvalla-
vatn sumarbústaöur i eigu rikisins em
fyrirmenn notuðu til hvildar. Þetta hús
átti sér langa sögu. Upphaflega haföi þaö
veriö reist áriö 1907 þegar kóngur Islands
og Danmerkur, Friörik sjöundi, heimsótti
landiö. Þaö hýsti þá hann og fylgdarliö
hans i ferö til Þingvalla en var siöan sum-
arbústaöur ráöherra og erlendra gesta.
Fyrir Alþingishátiöina 1930 var húsiö flutt
af sínum upprunalega staö og sett niöur
ekki langt frá Hótel Valhöll. Siöan haföi
margur tiginmaöurinn átt þar góöar
stundir.
Ariö 1963 varö Bjarni Benediktsson for-
sætisráöherra er hann tók viö Ólafi Thors.
Bjarni festi mikla ást á þessu litla húsi viö
Þingvallavatn og var þar öllum stundum
á sumrin þegar næöi gafst frá embættis-
og stjórnsýslustörfum. Hann og kona hans
Sigrlöur Björnsdóttir, reyndu jafnan aö
skjótast i bústaöinn þegar færi gafst, þó
aöeins væri eina nótt.
Þannig var þaö þann 9. júll 1970 þegar
Bjarni og Sigriöur komu til Þingvalla og
héldu til gamla hússins. Daginn eftir
ætluöu þau aö fara vestur á Snæfellsnes til
þess aö vera viöstödd héraösmót. Meö
þeim 1 förinni var fjögurra ára gamall
dóttursonur þeirra, Benedikt Vilmundar-
son, sem þau hugöust leyfa aö njóta ferö-
arinnar.
Ferill Bjarna Benediktssonar.
Bjarni Benediktsson fór ungur aö láta
aö sér kveöa í þjóömálum. Hann var
fæddur 30. april áriö 1908 og var þvi einu
ári yngri en bústaöurinn á Þingvöllum.
Bjárni lauk stúdentsprófi áriö 1926, siöan
embættisprófi í lögum fjórum árum
seinna og hélt þvi næst utan til náms i
stjórnlagafræöum f Berlin og Kaup-
mannahöfn. Hann var siöan skipaöur
prófessor i lögum viö Háskóla íslands áriö
1932, aöeins 24 ára aö aldri.
Prófessorsembættinu gegndi Bjarni til
ársins 1940 en haföi þá setiö i bæjarstjórn
Reykjavikur frá 1934. 1940 tók hann viö
starfi borgarstjóra og var þaö til ársins
1947. Frá árinu 1942 haföi Bjarni setiö á
Alþingi og var hann geröur utanrfkis- og
dómsmálaráöherra áriö 1947 sem hann stjórnmál og aukinheidur setiö f allskyns
var siöan til ársins 1953. Þá varÖ hann stjórnum og ráöum. Einsog áöur segir:
dóms- og menntamálaráöherra en á árun- áhrifa hans gætti viöa.
um 1956-59, meðan fyrsta vinstri stjórnin
var viö völd, var Bjarni riBtjóri Morgun- Erf iðleikatímar.
blaösins. Þegar viöreisnarstjórnin tók viö Bjarni var tvfgiftur en fyrri
ánö 1959 varö Bjarni dóms- og iönaðar-
ráöherra þar til hann tók viö forsætisráö-
herraembættinu 1963 einsog áöur sagöi.
Áhrifa Bjarna gætti viöa. Hann haföi
mjög beitt sér f sjálfstæöisbaráttunni og
eftir lýöveldisstofnunina fyrir eflingu
vestrænnar samvinnu Þar á meöal inn-
göngu Islands i N.A.T.O. og varö ákaflega
umdeildur fyrir. Bjarni mun hafa látiö sig
þaö litlu skipta þar eö hann var sannfærö-
ur um hann væri aö vinna þjóöinni gagn.
Bæöi á utanrikis- og forsætisráöherratfö
sinni var Bjarni einnig virkur innan
norrænnar samvinnu. Hann haföi og
skrifaö mikiö, bæöi um fræöileg efni og
kona hans, Valgeröur Tómasdóttir, lést
eftir aöeins hálfs árs sambúö áriö 1936.
Seinni konu sinni, Sigrföi Björnsdóttur,
giftist hann áriö 1943 og áttu þau fjögur
börn. Sigrlöur haföi alla tiö stutt mann
sinn viö störf hans en lltiö látiö aö sér
kveöa sjálf.
Hin siöari stjórnarár Bjarna Benedikts-
sonar höföu miklar erfiöleikar steöjaö aö
landinu. Verst gekk árin 1967-68 þegar
fjöldi manns varö aö flýja land vegna at-
vinnuleysis, slæms árferöis og lélegra
kjara. Margt haföi lagst á eitt viö aö gera
tslendingum llfiö erfitt en liklega má full-
yröa aö Bjarni Benediktssyni hafi tekist
aö bjarga þvi sem bjargaö varö. I höröum
og óvægum deilum viö verkalýösfélög
ávann Bjarni sér traust málsaöila og þótti
koma sterkur út úr þeim átökum sem
skóku þjóölifiö svo árum skipti. Ariö 1970
var ögn farið aö birta til en Bjarni fékk
ekki aö njóta þess.
Allt um þaö: Bjarni var ekki nema 62
ára gamall áriö 1970 og heföi llkastil átt
mörg starfsár eftir. íslensk stjórnmála-
saga heföi aö llkindum oröiö önnur ef þau
hjón heföu ekki ákveöiö aö eyöa nóttinni
milli 9. og 10. júli I sumarbústaðnum viö
Þingvallavatn.
Eldur kemur upp.
Veöur var ekki fallegt á suövesturhorni
landsins þegar þau Bjarni, Sigrlöur og
Benedikt komu til Þingvalla. Þaö var há-
vaöarok á noröaustan og jörö grá og
snjóföl allt niöur I fjallsrætur. Þau létu
þaö ekki á sig fá en bjuggust til næturgist-
ingarinnar og litla húsiö var i fastasvefni
um miönættiö. Rétt fyrir klukkan tólf
gekk þjóögarösvöröurinn þar
framhjá á eftirlitsferð og varö einskis
var. Hann haföi reyndar ekki hugmynd
um þaö hvort nokkur væri i húsinu en vissi
aö Bjarni reyndi aö komast þangaö
hvenær sem færi gafst.
Svo var þaö um klukkan hálf tvö aö
hollenskir feröamenn uröu varir viö mik-
inn bjarma I bústaönum. Er þeir komu aö
var sýnt aö mikill eldur logaöi I husinu og
voru rúöur brennheitar. Ekki var unnt aö
komast inn i bústaöinn þar sem bæöi dyr
og gluggar voru læst . Þegar i staö var
kallaö á slökkviliöiö I Reykjavlk en um
langan veg var aö fara og eldurinn mikill.
Eftir aö logarnir brutust út um gluggana
fuöraöi húsiö upp á skammri stundu svo
eftir stóö reykháfurinn einn. Gestahús
sem stóö noröan viö bústaöinn var þó
óskemmt. Bjarni, Sigrlöur og Benedikt
munu llklegast hafa látist snemma úr
reykeitrun án þess aö komast til meö-
vitundar.
Reiðarslag fyrir þjóðina.
Sennilega hefur sjaldan annaö eins
reiöarslag duniö yfir þjóöina. Menn stóöu
agndofa og vissu ekki hvaöan á sig stóö
veöriö. Heita má aö þjóöarsorg hafi rikt
næstu daga og þegar forsætisráöherra-
hjónin voru jarösett ásamt dóttursyni
sinum þann 16. júli fylgdu þúsundir
þeim til grafar. Pólitlskir samherjar og
andstæöingar sameinuöust I minningunni
um Bjarna Benediktsson sem öllum bar
saman um aö heföi barist af kappi og for-
sjá fyrir þvi sem hann áleit réttast fyrir
land sitt og þjóö. Fjöldi samúöarskeyta
barst einnig erlendis frá, frá Norðurlönd-
um, Evrópu, Amerlku og jafnvel frá fjar-
lægum löndum einsog Japan og Niger.
Nixon þáverandi Bandarlkjaforseti lét
hafa eftir sér: „Island hefur misst mikinn
leiötoga og viö, i þessu landi, góöan vin.”
Annars er óþarft aö vitna i Nixon. Viö
útför þeirra þriggja flutti biskupinn yfir
Islandi, herra Sigurbjörn Einarsson,
minningarorð þar sem hann kom vel orö-
um aö hugsunum lslendinga gagnvart
harmleiknum á Þingvöllum:
„Og lítil þjóö, dreifö, stendur 1 dag sam-
huga viö eina gröf.”
—IJ tóksaman.