Morgunblaðið - 29.10.2002, Side 27

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. OKTÓBER 2002 27
að frelsa
ar sögðust
ur en þeir
æðingar í
taugagas
öndlur, en
tað hvort
ðu að sér-
notað svo-
sem herir
aríkjanna
etta hefur
rt Rússar
áttmálann
og notkun
si er dælt
u, öldruðu
fað mikil
m var ætl-
eitt skipti
ar viður-
okkur grá
heimilt að
, svo sem
á óeirðir.
ssar hafa
á ýmsum
vera ban-
æra um að
rannsókn-
að sigra
þéttbýlum
da miklu
tra borg-
mörkum
amkvæmt
Rússneskir embættismenn neit-
uðu því í gær að sérsveitirnar hefðu
beitt „eiturgasi“ í áhlaupinu.
„Markmiðið var ekki að drepa
neinn og þess vegna er hægt að úti-
loka sarín eða annað eiturgas,“
sagði Viktor Fominykh, æðsti
læknisfræðilegi ráðgjafi rússneska
forsetans. „Þess vegna var ekki
nauðsynlegt að vita samsetningu
gassins til að geta séð gíslunum fyr-
ir meðferð.“
Thomas Zilker, þýskur læknir og
eiturefnafræðingur, rannsakaði tvo
Þjóðverja, sem voru á meðal gísl-
anna, og kvaðst ekki telja að beitt
hefði verið taugagasi. Hann kvaðst
ekki hafa fundið neinar leifar tauga-
gass í Þjóðverjunum.
Zilker kvaðst fyrst hafa talið að
gíslarnir hefðu orðið fyrir „hlátur-
gasi“ en telja nú að um væri að
ræða svæfingargas, klórblandað
kolvatnsefni, sem líkist klóróformi.
Læknirinn sagði að mjög lítill
munur gæti verið á hæfilegum
skammti af gasinu og of stórum
skammti sem gæti leitt til köfnunar
og dauða. „Þeir hefðu ekki haft
möguleika á að stjórna gasskammt-
inum í svo stóru leikhúsi,“ sagði
Zilker og bætti við að sérsveitirnar
hefðu hugsanlega dælt inn svo
miklu gasi að ekki hefði verið nóg
súrefni í leikhúsinu.
Zilker sagði að notkun taugagass
ylli yfirleitt alvarlegum krampa-
köstum, en Þjóðverjarnir hefðu
ekki fengið krampa, ekki einu sinni
höfuðverk. Þeir segjast hafa misst
meðvitund næstum um leið og gas-
inu var dælt inn í leikhúsið.
Getur valdið truflunum á
starfsemi líffæra
Rússneskir læknar sögðu að þar
sem þeir hefðu ekki vitað hvaða efni
var beitt hefðu þeir notast við lyf,
sem yfirleitt eru notuð á hersjúkra-
húsum þegar ekki er vitað nákvæm-
lega hvað amar að hermönnum.
Þeir sögðu að gasið gæti valdið
truflunum á starfsemi öndunar-
færa, hjarta og lifrar og stöðvað
blóðrásina. Áhrifin hefðu magnast
vegna mjög erfiðra aðstæðna gísl-
anna í leikhúsinu, svefn- og hreyf-
ingarleysis, matarskorts og mikill-
ar andlegrar streitu. Gasið hefði því
ekki orðið svo mörgum að bana ef
fólkið hefði ekki verið heilsuveilt
eða máttfarið.
Aðrir sérfræðingar bentu á að
gasskammtur, sem dygði til að
svæfa heilbrigða skæruliða á þrí-
tugsaldri, hefði miklu verri áhrif á
börn og aldrað fólk.
Jevgení Jevdokímov, yfirsvæf-
ingarlæknir Moskvu-borgar, sagði
að sérsveitirnar hefðu beitt efni
„sem svipar í meginatriðum til
venjulegs svæfingargass sem notað
er fyrir skurðaðgerðir“.
„Reyndu ekki að
myrða gíslana“
Hermt var að Pútín hefði ekki
gefið öryggissveitunum sérstaka
skipun um að láta til skarar skríða
gegn skæruliðunum. Rússneska
dagblaðið Moskovskí Komsomolets
sagði hins vegar að forsetinn hefði
ákveðið nokkrum dögum áður að
ráðist yrði á skæruliðana að morgni
laugardags.
Áhlaupið hófst klukkan 5.15 og
embættismenn á staðnum sögðu að
þeir hefðu látið til skarar skríða
vegna þess að skæruliðarnir hefðu
byrjað að myrða gíslana. Þeir höfðu
skotið tvo gíslanna til bana en það
gerðist þremur klukkustundum
fyrir áhlaupið, þegar gísl réðst á
einn skæruliðanna, að sögn sjónar-
votta.
Glazytsjev, fyrrnefndur sýning-
arstjóri, sagði að skæruliðarnir
hefðu tekið eftir gasinu um einni og
hálfri mínútu áður en þeir misstu
meðvitund. Þeir hefðu ekki reynt að
myrða gíslana, heldur búið sig und-
ir að verjast áhlaupinu. „Þeir hefðu
hæglega getað skotið okkur, en þeir
gerðu það ekki,“ sagði Glazytsjev.
„Það var enn von um að hægt yrði
að leysa málið í viðræðum.“
Reuters
tan leikhúsið í Moskvu, þar sem fjöldi blómvanda hefur verið lagður.
rei
onar
því við
ar
kil-
ið. ‘
ANNA Artjomova, sem varmeðal þeirra rúmlega750 gísla er haldið var íleikhúsinu í Moskvu í
rúmlega þrjá sólarhringa, varð
skelfingu lostin þegar hryðju-
verkamennirnir komu stórri
sprengju fyrir aðeins þremur
bekkjum framan við sætið sem hún
sat í í áhorfendasalnum. En það
var þó ekki versta stundin sem
Artjomova upplifði á meðan hún
var gísl tsjetsjensku hryðjuverka-
mannanna.
Henni leið verst á miðvikudag-
inn, fyrsta dag gíslatökunnar, þeg-
ar hryðjuverkamennirnir til-
kynntu að börnum yrði leyft að
yfirgefa leikhúsið og Artjomova
gerði sér grein fyrir því að hún
yrði að láta 11 ára dóttur sína,
Anastasíu, frá sér.
„Ég vissi að þetta væri líklega
eina tækifærið til að bjarga lífi
hennar. En hjartað í mér var bók-
staflega að springa þegar ég horfði
á eftir henni er hún var leidd burtu
og leit á mig yfir litlu öxlina með
tár í augunum,“ sagði Artjomova,
sem losnaði af sjúkrahúsi í Moskvu
á sunnudaginn. „Ég gat ekki losn-
að við þessa mynd úr huga mér eða
hjarta mér þótt ég reyndi að ýta
frá mér þeirri tilhugsun að þetta
yrði það síðasta sem ég sæi af dótt-
ur minni.“
Stutt frá Artjomovu í salnum
voru hjón á sjötugsaldri með
barnabarn sitt, stúlku um ellefu
ára gamla. Þegar að því kom að
láta börnin laus vildu þau ekki láta
stúlkuna frá sér. „Gamla konan gat
ekki sleppt stúlkunni. Hún sagði:
Hvað á ég að segja syni mínum ef
eitthvað kemur fyrir hana? Nei, ég
get ekki látið hana fara. Svo að þau
sátu þarna, öll þrjú, og föðmuðu
hvert annað allan tímann.“
Á sunnudaginn höfðu ekki feng-
ist upplýsingar um afdrif stúlk-
unnar og hjónanna, en rússnesk yf-
irvöld hafa sagt að yngsti gíslinn
er lét lífið í björgunaraðgerðinni
hafi verið 13 ára stúlka.
Gíslarnir sögðu að hryðjuverka-
mennirnir hefðu sífellt orðið óró-
legri eftir því sem umsáturs-
ástandið dróst á langinn. Óttuðust
gíslarnir að þeir myndu allir deyja
ef rússneskir hermenn réðust til
inngöngu í húsið. Flestir mundu
það síðast að finna gaslykt, en
vissu síðan ekki af sér fyrr en þeir
komust aftur til meðvitundar á
sjúkrahúsi.
Artjomova sagði að það eina sem
hún hefði huggað sig við hefði ver-
ið vitundin um að dóttir hennar
væri komin heim, heil á húfi. Sjálf
hefði hún verið viss um að hún
myndi deyja eftir að hryðjuverka-
mennirnir komu sprengjunni fyrir
rétt hjá henni. „Ég sat þarna og
horfði á sprengjuna allan daginn,
ég gat ekki haft augun af henni.
Þarna var dauðadómur minn, beint
fyrir framan mig. Ég bara sat
þarna og gat ekki hugsað um neitt
annað,“ sagði hún.
Síðasta daginn sem gíslatakan
stóð, sagði Artjomova, sagði leið-
togi hryðjuverkamannanna, Movs-
ar Barajev, við gíslana að þeir yrðu
allir drepnir ef Vladimír Pútín
Rússlandsforseti sendi ekki full-
trúa sinn, Viktor Kazantsev til við-
ræðna um brottflutning rúss-
neskra hermanna frá Tsjetsjníu.
„Barajev sagði: Ef Kazantsev verð-
ur ekki kominn klukkan ellefu í
fyrramálið og ekkert samkomulag
verður í höfn byrjum við að drepa
ykkur og hendum hausunum af
ykkur út. Þetta var skelfileg
stund,“ sagði Artjomova.
„Hjartað í mér var bók-
staflega að springa“



 



 









 
 
 

 











 







 


 !"# $%&'()# **$+)*)# #"*,
+' #,-*. *+
*'-/*' / #$0 #"
!
"#$
 

%  


& 


'
( 12



)
 



 ()# *#
!
*
 
  
(  / 3)*
 
  
 
( 
  
'




+&
 
  

 +
% 
 
 

% 

 

& 
% 
 





'
,



  #

& 
' 


  
% 
 45*-% 



%
 
' 
%'



*


  
&
'

'
 




% 
 . 

 
 
 
  *)0
   %&,*)

/%  
%

( & /  

 
 

0   

*'-
/  1  
% 

 
(  +1  

23
04
3
4
5/

4


-067324/8/

!
.5
32
//
4
/8
/
0 
 9$$

67844
12

/9 1

#"#&:;<%/ #=&;<% ;
(   



%


 %;:&
(   




  )
  




 


:$


 
 '   
'  
* 
%;%&; 
   )
 1 
'  )

  

%



%
%
?;:&
& 
 


  )

 
(   

  


  % <


 @;&.



  


 
% %

%
8

%  




@;<&   



% 

%
'
  
'

 


 

 
 )
 
.  )

%

(    

Moskvu. Los Angeles Times.
STRAX daginn eftir gísla-tökuna í Moskvu fyrirtæpri viku lýsti VladímírPútín, forseti Rússlands,
yfir því, að á bak við hana stæðu
„erlendar hryðjuverkamiðstöðvar“,
þær sömu og skipulagt hefðu
hryðjuverkaárásina á Bali en hún
kostaði 190 manns lífið. Ekkert er
ljóst um það enn og fréttir um, að
meðal gíslatökumannanna hafi ver-
ið arabar, Afgani og Tyrki, eru
óstaðfestar.
Pútín sagði, að gíslatökumálið
væri ekki aðeins það mesta í Rúss-
landi, heldur um heim allan frá upp-
hafi og fullyrti, að það og hryðju-
verkið á Bali væru tengd. Sagði
hann, að sama fólkið hefði skipulagt
hvort tveggja og getur þá ekki haft
annað í huga en al-Qaeda, hryðju-
verkasamtök Osama bin Ladens.
Ónefndur foringi í rússnesku ör-
yggislögreglunni sagði í viðtali við
rússnesku Interfax-fréttastofuna
um síðustu helgi, að forsprakkar
gíslatökumannanna í leikhúsinu í
Moskvu hefðu haft tengsl við nokk-
ur erlend sendiráð í Moskvu.
Nefndi hann þau ekki á nafn en
sagði, að rússneska utanríkisráðu-
neytið myndi kanna þetta mál nán-
ar. Þá eru einnig fréttir um, að fyrir
gíslatökuna hafi Rússar orðið varir
við mikil fjarskipti milli skæruliða í
Tsjetsjníu og manna í Saudi-Arabíu
og víðar í arabaríkjunum.
Hlýddu skipunum
Shamíls Basajevs
Gíslatakan og endirinn á henni
eru mikið áfall fyrir Aslan Maskha-
dov, forseta tsjetsjensku uppreisn-
arstjórnarinnar. Hann hefur hingað
til verið álitinn fremur hófsamur
maður og átt nokkrum skilningi að
fagna á Vesturlöndum en ljóst er,
að nú er úti um hann. Maskhadov
neitaði því að vísu frá upphafi, að
hann hefði átt nokkurn þátt í gísla-
tökunni en hann lét samt hjá líða að
fordæma gíslatökumennina, varaði
þá aðeins við að „rasa um ráð fram“.
Í viðtali, sem Movsar Barajev,
foringi gíslatökumannanna, átti við
rússnesku sjónvarpsstöðina NTV
inni í leikhúsinu, sagði hann, að þeir
hefðu hlýtt skipunum frá Shamíl
Basajev, æðsta herstjórnanda
Tsjetsjena, en rússneska öryggis-
lögreglan segist hafa undir höndum
upptöku á viðtali við Maskhadov,
sem tekið var fyrir gíslatökuna, og
þar tali hann um „aðgerðir, sem
muni breyta öllum gangi stríðsins í
Tsjetsjníu“.
Ef þetta er rétt, hefur Maskhad-
ov vitað hvað til stóð þótt hann hafi
kannski ekki tekið þátt í skipulagn-
ingunni. Staða hans sem hugsan-
legs viðsemjanda Rússa er því ekki
lengur inni í myndinni og líkur á
pólitískri lausn minni en áður.
„Spurningin er nú sú við hvern er
hægt að ræða í Tsjetsjníu. Gíslatak-
an breytti Maskhadov úr stjórn-
málamanni í hryðjuverkamann,“
sagði Borís Nemtsov, frjálslyndur
maður á rússneska þinginu.
Tengja gíslatökuna við
hryðjuverkið á Bali
Tsjetsjenarnir
sagðir í tengslum
við erlend sendi-
ráð í Moskvu
Moskvu. AP, AFP.