Morgunblaðið - 11.05.2003, Blaðsíða 8

8 B SUNNUDAGUR 11. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Grót er á núlli en allur peningur fer í að
styrkja stoðir starfseminnar með tækja-
kaupum og skyldum hlutum.
Alþjóðleg tónlistarhátíð í Götu
Áðurnefnd strönd við Syðri Götu var vett-
vangur ansi sérstæðrar tónlistarhátíðar sem
haldin var í fyrrasumar á vegum Grót undir
nafninu G! Hátíðin fór fram 19. júlí þar sem
fram komu innlendir listamenn eins og
Clickhaze, Enekk (dáðasta þjóðlagasveit
eyjanna), MC Hár og Hanus G. Jóhansen.
Sólarn og félagar fóru þá af stað snemm-
sumars út um allar eyjar með „stríðni“-aug-
lýsingar, veggspjald þar sem aðeins var að
finna stafinn G með upphrópunarmerki aft-
an við.
Hátíðin tókst svo vonum framar og hundr-
uð gesta undu sér vel á ströndinni og í sjón-
um, með tónanna klið í bakgrunni og falleg
fjöll í sjónmáli.
Því var ákveðið að fara af stað með al-
þjóðlega hátíð í sumar og mun hún standa yf-
ir dagana 17. til 19. júlí. Þetta hljómar auðvit-
að sem óðs manns æði en Grót-liðar hafa
passað sig á því að reka þessa litlu hátíð af
skynsemi og ekki fara fram úr sér. Engar
skýjaborgir eru reistar, ekkert óraunhæft.
Þar skilja þau sig dálítið frá íslenskum eld-
hugum, sem stundum fara offari í fram-
kvæmdagleðinni.
Á meðal hljómsveitanna sem spila á G!
þetta árið er hin finnska Bomfunk MC’s, sem
átti mest seldu smáskífuna í Evrópu árið
2000, „Freestyler“, og rakaði í kjölfarið að
sér verðlaunum, m.a. fékk hún evrópsku
MTV-verðlaunin sem besta sveit Norður-
landa. Xploding Plastix frá Noregi kemur
einnig fram en hún heimsótti Íslendinga á
síðustu Airwaves-hátíð. Sveitin leikur leti-
lega og hrynheita tónlist ekki ósvipaða þeirri
sem Royksöpp hefur verið að gera.
Glorybox kemur frá Danmörku og spilar
nýbylgjurokk og hin íslenska Úlpa mun þá
einnig fara á G! Af innlendum tónlistar-
mönnum er búið að staðfesta Hanus
Jóhansen en fastlega má búast við að gnægð
innlendra sveita leiki í bland við þessar út-
lensku. Metnaðarfull þriggja daga hátíð í
1.000 manna bæ í Færeyjum. Klikkun?
„Ég trúi því af heilum hug að það sé hægt
að koma öllu því sem mann dreymir um í
framkvæmd, ef maður bara leggur sig eftir
því,“ svarar Jón. „Ef maður vill setja á stofn
tónlistarhátíð þá er það hægt.“
síðustu ár,“ heldur Sólarn áfram. „Og virkn-
in hér í Götu er mikil um þessar mundir. Átta
sveitir eru nú starfandi og hafa þær greiðan
aðgang að æfingaaðstöðu. Svo er hér tónlist-
arskóli þar sem kennararnir tengjast inn í
Grót.“
Vonbjört bætir því við að mikilvægur þátt-
ur í þessu öllu séu „eldsálir“ eins og það er
orðað á færeysku, drífandi aðilar sem koma
hlutunum í verk.
„Við erum að gera þetta af einskærum
áhuga,“ segir Vonbjört. „Frá því að við vor-
um ung höfum við alltaf hlustað mikið á tón-
list enda var ekkert annað við að vera hér.
Engir barir eða kaffihús. Þær voru því
margar kaffilegnar andvökunæturnar þar
sem hlustað var á tónlist fram og til baka.“
Í dag er rekin ein sjoppa í Syðri Götu, sem
einvörðungu geymir sjálfsala en ekkert
starfsfólk.
Eldsálir
Blaðamaður greinir dálítinn „Íslending“ í
þessu fólki. Þetta viðhorf „kýlum á það, þetta
reddast“ sem oft virðist fylgja íslensku at-
hafnafólki. Því sú þjóðarsál sem ég kynntist í
eyjunum var afar hæglætisleg og suður-evr-
ópsk; fólk var á afar hægum takti og rólegt. Í
ferðalagi um eyjarnar fær maður svona
frumbyggjatilfinningu þar sem byggðirnar
eru flestar í formi 500 manna þorpa sem
dreifast víða. Færeyjar skiptast í átján eyjar
og ólíkt Íslandi má telja þónokkrar mállýsk-
ur innan færeyskunnar.
Það var eftirtektarvert á Prix Föroyar
hvernig Gestir, sem einmitt koma frá Götu,
skáru sig úr hinum sveitunum sem þátt tóku.
Hjá henni var meira lagt upp úr túlkun en
færni á meðan því var öfugt farið hjá hinum
sveitunum.
„Í Þórshöfn hefur lengi verið áhersla á
hljóðfærafærni fremur en sköpun og laga-
smíðar,“ segir Sólarn. „Undanfarið hafa ver-
ið að koma fram sveitir hér sem leggja sig
meira eftir sjálfum lagasmíðunum og að
reyna að koma einhverju tilfinningalegu frá
sér.“
Grótfólkið segir að Kristian Blak, tónlist-
armaður, hafi verið þeim mikill innblástur.
Blak er virtasti tónlistarmaður eyjanna en
hann stofnsetti útgáfufyrirtækið Tutl árið
1977. Tutl hefur gefið út yfir 150 plötur með
færeyskri tónlist og er spekin á bak við út-
gáfuna sú að gefa út þá færeysku listamenn
sem eiga eitthvert efni til og vilja koma því á
framfæri. Tutl hefur því verið meira eins og
milliliður í því að koma tónlistinni áfram til
hlustenda. Tutl hefur þannig verið ein af líf-
æðum færeyskrar tónlistarsköpunar.
„Blak er hugsjónamaður og hann hefur
haft mikil áhrif á okkur,“ segir Jón.
Það er erfitt að maka krók á hugsjónum
enda ekki tilgangurinn. Bankareikningur
ÞAÐ var árið 1998 sem Jón nokkurTyril, íbúi í Götu, stofnaði Tónlist-arsamtökin Grót við annan mann.Kveikjan að stofnuninni er dálítiðskemmtileg því Jón segir frá því
að fyrirmyndin hafi verið fótbolti.
„Það er nú svo að knattspyrnufélagið hér
hefur verið að gera það gott undanfarin ár,“
segir Jón en knattspyrna er í miklum háveg-
um höfð í Færeyjum. „Í kringum knatt-
spyrnufélög er skipulögð starfsemi eins og
gengur og knattspyrnufélagið okkar hefur
verið afar metnaðarfullt í gegnum árin. Því
hugsuðum við: „Af hverju ekki að setja á
stofn svipað fyrirbæri sem hefur með tónlist
að gera?““
Við sitjum á heimili Sólarns og Vonbjartar
Sólmunde sem er í Syðri Götu en þau eru og
meðlimir í Grót (Grjót á íslensku). Sólarn og
Vonbjört búa í rúmgóðu, tvílyftu einbýlis-
húsi eins og flestir Færeyingar. Langflestir
reyndar, því fjölbýlishús og raðhús þekkjast
næstum ekki í eyjunum. Nú er víst verið að
leggja grunn að raðhúsum í Þórshöfn og há-
vær mótmæli hafa risið í kjölfarið!
Gata er í rauninni þrjú lítil þorp sem liggja
saman. Stærst þeirra er Eystri Gata en svo
tengir Götugjógv það við Syðri Götu, lítið
myndrænt þorp sem liggur við ströndina.
Gata er sögufrægur bær, en þar ól Þrándur
manninn í fyrndinni, síðasti heiðni Færey-
ingurinn eins og getið er í sögubókum. Það-
an höfum við orðtakið að vera Þrándur í
Götu einhvers.
En aftur til samtímans.
„Grót teygir anga sína dálítið út um Eyst-
urey,“ segir Jón. „Við höfðum samband við
nærliggjandi bæi, eins og Fuglafjörð og
Leirvík. Við funduðum með tónlistaráhuga-
fólki frá bæjunum og veltum því upp hvort
ekki væri ráð að setja á stofn samtök sem
myndu vinna að bættu umhverfi fyrir tónlist-
arsköpun.“
Ekkert annað en tónlist
Jón segir að ekki vanti staði til að spila á í
þessum litlu bæjum. En málið hafi verið að
virkja þá. Segir hann strák eins og Torfinn
Jákupson, aðallagasmið Gesta sem unnu
hina nýliðnu hljómsveitakeppni, Prix För-
yoar, hafa sótt viðburði sem Grót hafi staðið
fyrir frá því hann var fjórtán ára og drukkið
tónlistina í sig.
Sólarn segir að þau hafi beitt ýmsum
markmiðsbundnum aðferðum til að lokka að
fólk og virkja það, aðgangseyrir hafður í lág-
marki o.s.frv. Sólarn starfar sem umboðs-
maður Göturokksveitarinnar Clickhaze þar
sem Jón er gítarleikari en einnig starfar
hann fyrir plötuútgáfuna Tutl ásamt því að
vera allra handa tónlistargræjari ef svo
mætti að orði komast.
„Samtökin hafa vaxið að meðlimafjölda
Ljósmynd/Móheiður Hlíf Geirlaugsdóttir
Stjórn Grót stillir sér upp við hlið Losjunnar, hússins sem hefur fóstrað tónlistarstúss Götubúa.
Tónlistarbylting
í Færeyjum
Í 1.000 manna bænum Götu, sem stendur á Eysturey í Færeyjum, hefur átt sér stað
minniháttar tónlistarbylting að undanförnu. Arnar Eggert Thoroddsen tók púlsinn
á þessari athafnasemi og ræddi við forsprakka tónlistarsamtakanna Grót.
TENGLAR
.............................................................
www.gfestival.com
www.pop.fo
www.olivant.fo
arnart@mbl.is
Mikil gróska hefur verið í færeysku tónlistarlífi und-
anfarið og margir forvitnilegir listamenn þaðan vakið
athygli utan landsteinanna, þ.á m. á Íslandi. Hér er litið
yfir plötur sex listamanna og hljómsveita sem tilheyra
þessari „færeysku bylgju“.
200% – 200%
Skrýtið pönkrokk. Líkt og drykkfelldur,
finnskur vísnasöngvari hafi gengið til liðs
við Motorhead. Hreinskiptinn og æringja-
legur krafturinn er heillandi. Meðlimir
200% eru hápólitískir aðskilnaðarsinnar
eins og sést á lagatitlinum „Vissi tú ikki ert við upp á lo-
ysing. So ert tú skíti klikkaður?“.
Clickhaze – EP
Clickhaze vann síðustu Prix Føryoar
keppni og það ekki að ósekju. Frábærlega
þétt og vel mannað band þar sem hin
hæfileikaríka Eivør Pálsdóttir er fremst
meðal jafningja. Þessi stuttskífa gefur þó
ekki alveg fullnægjandi mynd af styrk sveitarinnar. Tón-
listin er framsækið og tilkomumikið rokk með feitum og
kröftugum hljómi en hugmyndaauðgin og metnaðurinn
á það þó til að bera úrvinnsluna ofurliði.
Eivør Pálsdóttir – Eivør Pálsdóttir
Snilld. Hvílíkur frumburður hjá þessu ein-
staka náttúrubarni sem var 16 ára þegar
platan kom út. Hér er á ferðinni þjóð-
lagarokk/popp með viðkomu í djassi og
færeyskri söngvaarfleifð. Fyrir utan frá-
bærar lagasmíðar er það einkum andríkið er fyllir plöt-
una sem er eftirtektarvert. Það heyrist mjög greinilega
að hér er á ferðinni listamaður sem er með tónlist í blóð-
inu. Snilld.
Hanus og Aldubáran – Bouquet
Skínandi dæmi um þjóðlagasöng og -spila-
mennsku að hætti Færeyinga. Næsta und-
arlega áreynslulaus og látlaus tónlist um
leið og hún er einlæg og undurfalleg. Hanus
syngur eins og engill og samverkamenn-
irnir í Aldubárunni líða fumlaust með.
MC-Hár – Framvegis uttan vit
Það er eitthvað skringilega heillandi við
þessa plötu rapp/rokk/skrýtipoppssveit-
arinnar MC-Hár. Bjánalegir hljóðgervlar,
súrrealískur söngur og lagasmíðar sem
fara um ókunna en hressandi nýstárlega
stigu. Lunknar melódíur láta og á sér kræla við og við.
Færeysk hliðstæða Captain Beefheart er fund-
in.
Tyr – How Far to Aasgard
Heimsfrægir á Íslandi fyrir þjóðlaga-
þungarokkslagið „Ormurin langi“ sem er
að finna hér. Restin af blöndunni er ekki
eins áhugaverð, ófrumleg blanda af Metal-
lica, Black Sabbath og Jethro Tull. Þétt
griparokkið er þó haganlega byggt og melódíur oft fínar.
Slök upptaka dregur samt leiðinlega úr kraftinum. Týr
hefur undanfarið verið að vekja þónokkra athygli innan
alþjóðlegrar þungarokksmenningar.
Plöturnar, svo og fleiri færeyskar útgáfur, er hægt að nálg-
ast í 12 tónum, sem m.a. er innflutningsaðili fyrir Tutl á Ís-
landi.